Η Κρήτη στην Επανάσταση

Χίλια παλικάρια απ' όλη την Κρήτη με 5 πλοία αναχωρούν από τη Σούδα στις 15 Μαρτίου 1453, αποφασισμένα να πολεμήσουν και να σκοτωθούν. Θάνατος ή νίκη είναι γι' αυτά ζήτημα τιμής. Τα καράβια ξεκινούν χωρίς να συναντήσουν σοβαρά εμπόδια μέχρι τον Μαρμαρά (αρχαία Προποντίδα) όπου συναντούν τουρκικά καράβια. Σε μια ναυμαχία βυθίζουν μεγάλο αριθμό απ' αυτά αλλά χάνουν και οι Κρητικοί δυο πλοία.
Η άφιξή τους στην Κωνσταντινούπολη γίνεται δεκτή με ασυγκράτητο ενθουσιασμό και ξεχωριστή ικανοποίηση. Υπολογίζεται ότι εκείνοι που δεν έχουν λαβωθεί και μπορούν να πολεμήσουν υπολογίζονται σε 600. Οι Κρητικοί αυτοί υπερασπιστές τοποθετούνται στους πύργους Αλεξίου, Λέοντος και Βασιλείου. Κι ενώ την αποφράδα εκείνη μέρα της 29ης Μαΐου 1453 η Πόλη πέφτει στα χέρια των Τούρκων, οι τρεις πύργοι εξακολουθούν και αντιστέκονται. Το πείσμα των Κρητικών στέκεται ανυποχώρητο μπροστά στην τουρκική μανία. Τη σκηνή αυτή περιγράφει ο ιστορικός Κ. Παπαρρηγόπουλος και λέει σχετικά: "... Οι άνδρες ούτοι ηδύναντο να φύγουν... αλλ' όμως και περιβλέποντες ότι πάσα η πόλις εδουλώθη, ούτε να φύγωσιν ηθέλησαν, ούτε να παραδοθώσιν επείθοντο, αλλ' επέμειναν εκθύμως, ανταγωνιζόμενοι δια την αετοφόρον σημαίαν, ήτις εξηκολούθει εκεί μόνον πτερυγίζουσα. Το πράγμα ανηγγέλθη εις τον Σουλτάνον, ο δε, θαυμάσας την γενναιότητα των ανδρών, διέταξε να παύση η προσβολή και να είπωσιν αυτοίς ότι δύνανται να εξέλθωσιν μετά των τιμών του πολέμου ως λέγεται σήμερον, ελεύθεροι αυτοί τε και η ναυς αυτών και πάσα η αποσκευή, ην είχον ως λέγει ο Φραντζής προσεπιφέρων ότι και ούτω γενομένων, πάλι μόλις εκ του πύργου τούτου έπεισαν απελθείν..."
Στους πύργους τελικά βρίσκονται 170 όρθιοι ή λαβωμένοι, οι οποίοι επιβιβάζονται στα καράβια που τους περιμένουν για την επιστροφή τους στην Κρήτη. Είναι οι πρώτοι που μεταδίδουν την είδηση στα νησιά που περνούν, ότι "εάλω" η Πόλη.

Χιλιοτραγουδισμένα ιστορικά ριζίτικα

1. ΠΟΤΕ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΞΕΣΤΕΡΙΑ
2. ΤΡΕΙΣ ΧΡΟΝΟΙ ΠΑΝΕ ΣΗΜΕΡΟ 1341
3. ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΤΗΣ ΒΛΑΧΙΑΣ 1361
4. ΟΝΤΕΝ ΕΘΕΜΕΛΙΩΝΑΝΕ ΟΙ ΓΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΤΗ ΠΟΛΗ
5. ΟΝΤΕΝ ΕΔΙΚΟΝΙΖΕΤΟ Ο ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ ΣΤΑ ΞΕΝΑ 1437
6. ΚΑΛΕΣΜΑ ΚΑΝΕΙ Ο ΚΩΣΤΑΝΤΗΣ 1450
7. ΑΠΕΣΤΕΙΛΕ ‘ΜΕ Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ 1453
8. ΟΥΛΕΣ ΟΙ ΧΩΡΕΣ ΧΑΙΡΟΥΝΤΑΙ 1522
9. ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΙ ΠΟΥ ‘ΝΑΙ ΟΙ ΠΥΡΓΟΙ ΣΟΥ 1669
10. ΤΟ ΜΠΛΑΖΙΟ ΜΑΓΛΑΒΙΖΟΥΝΕ 1685
11. ΧΡΙΣΤΕ ΝΑ ΣΠΟΥΣΑΝ ΟΙ ΦΛΑΚΕΣ 1773
12. ΤΡΩΤΕ ΚΑΙ ΠΙΝΕΤ’ ΑΡΧΟΝΤΕΣ 1785
13. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΩΝ ΑΚΡΙΩ 1798
14. ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΙΝΤΑ ΝΑ ΓΙΝΗΚΕ 1821
15. ΧΡΙΣΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΞΕΔΗΛΙΕΝΕ 1898
16. ΕΣΙΓΑΝΕΨΑΝ ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ 1913

Για να 'ρθει η Λευτεριά

Τα χελιδόνια της Βλαχιάς

Ο ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ

Η ΚΡΗΤΗ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Η Εξέγερση του Δσκαλογιάννη

Το πρώτο σοβαρό κίνημα των Κρητών εναντίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έγινε υπό την ηγεσία του εύπορου Σφακιανού πλοιοκτήτη Ιωάννη Βλάχου (Δασκαλογιάννη) στις 25Μαρτίου του 1770. Ο ηρωϊκός αγώνας των ντόπιων δεν συνοδεύτηκε από την πολυπόθητη Ρωσική βοήθεια που περίμεναν και έτσι γνωρίζοντας πως δεν θα επικρατούσαν αναζήτησαν τουλάχιστον έναν ηρωϊκό θάνατο. Ο Δασκαλογιάννης αποφάσισε να παραδοθεί για να μην υποστεί περισσότερα δεινά ο τόπος του. Στις 17 Ιουνίου 1771 εκτελέστηκε στην πλατεία του Ηρακλείου. Υπολογίζεται πως εκ των 11.000 κατοίκων των Σφακίων, 3.500 σκοτώθηκαν στις ένοπλες συγκρούσεις, 1.500 απεβίωσαν λόγω των κακουχιών και 2.000 αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το νησί. Η συγκεκριμένη εξέγερση θα μπορούσε να θεωρηθεί ως το προμήνυμα του Αγώνα του 1821

Η πρώτη φάση της επανάστασης (1821 - 1824)
Ο ηγούμενος της ιστορικής μονής Πρέβελη, ο Μελχισεδέκ Τσουδερός, ύψωσε τη σημαία της επανάστασης ήδη τον Μάρτιο του 1821. Παρά την άμεση αντίδραση των Οθωμανών, στις 7 Απριλίου 1821 στα Γλυκά Νερά Σφακίων δημιουργήθηκε η «Καγκελαρία των Σφακίων», όντας ένα πρώιμο εγχείρημα ενιαίας κεντρικής διοίκησης. Λίγες μέρες αργότερα, περίπου 1.500 οπλοφόροι από όλη την Κρήτη και πλήθος άοπλων κήρυξαν επίσημα την έναρξη της επανάστασης στην εκκλησία της Παναγίας Θυμιανής στα Σφακιά. Οι πρώτες επιθέσεις των επαναστατών διεξήχθησαν κατά κύριο λόγο εναντίον των Τουρκοκρητών, οι οποίοι επιδόθηκαν σε άγριες λεηλασίες και σφαγές κατά αμάχων.

Γεώργιος Τσελεπής

Μελχισεδέκ Τσουδερός