ΚΑΤΟΙΚΙΑ

14ο Δημ. Σχ. Καρδίτσας Τάξη: ΣΤ2

Κατοικία

Εισαγωγή

Με τη λέξη κατοικία εννοούμε το χώρο, είτε φυσικό καταφύγιο είτε οικοδόμημα, όπου μένει ο άνθρωπος, μόνιμα ή προσωρινά. Πρωταρχικός λόγος δημιουργίας της κατοικίας ήταν η προστασία του ανθρώπου από τις άσχημες καιρικές συνθήκες και από διάφορους κινδύνους που προκαλούσαν τα ζώα ή οι άλλοι άνθρωποι. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, η κατοικία απέκτησε μεγάλη σημασία στη ζωή του ανθρώπου, γιατί συνδέθηκε στενά με τον ψυχικό κόσμο του, με την οικογενειακή και την κοινωνική ζωή του και αποτέλεσε έκφραση του πολιτισμού του.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι κατοικίας ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή και τις ιστορικές περιόδους και εξαρτώνται από πολυάριθμους ανθρώπινουςπαράγοντες,
όπως η κοινωνική οργάνωση,ο πολιτισμός ενός λαού και οι αντίστοιχες οικοδομικές τεχνικές. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν επίσης οι συνθήκες του περιβάλλοντος,όπως το κλίμα, οι διαθέσιμοι πόροι της περιοχής, και η διαμόρφωση του εδάφους.

Στρογγυλή καλύβα από χώμα κι άργιλο

Το χώμα είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα υλικά κατασκευής στον κόσμο και χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο από τότε που άρχισε να χτίζει σπίτια και πόλεις, πριν περίπου 10.000 χρόνια. Κατά την Νεολιθική εποχή, στην Θεσσαλία οι κατοικίες ήταν αρχικά κατασκευασμένες από πασσάλους βυθισμένους στο έδαφος και με τοιχοποιίες από πλεγμένα κλαδιά ή καλάμια και πηλό.

Η επιλογή και η επικράτηση του υλικού δόμησης σχετιζόταν άμεσα με τις ιδιότητες του , αλλά και με την διαθεσιμότητά του σε ένα τόπο. Έτσι λοιπόν σε ξερές κλιματικές ζώνες όπου η ξυλεία είναι σπάνια , αναπτύχθηκαν κατασκευές σφαιρικών θόλων από ωμόπλινθους χωρίς την χρήση ξυλότυπου.
Τα μίγματα αργίλου συρρικνώνονται όταν στεγνώσουν, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται στην επιφάνεια τους ρωγμές συρρίκνωσης. Αν δεν υπάρξει ο κατάλληλος σχεδιασμός εκ των προτέρων προς αποφυγή τους ή η κατάλληλη φροντίδα για κάλυψή τους εκ των υστέρων, μπορούν να βλάψουν σοβαρά την κατασκευή και εν τέλει να οδηγήσουν σε αστοχία.
Η προσεκτική μελέτη των παραδοσιακών χωμάτινων κτιρίων μπορεί να μας δώσει πολλές πληροφορίες για την επίλυση σοβαρών προβλημάτων σχετικά με την αντοχή των κατασκευών που είναι εκτεθειμένες στο νερό.

Κυκλαδίτικα σπίτια

Ο όρος κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική αναφέρεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά γνωρίσματα που απαντώνται στα νησιά των Κυκλάδων, στο Αιγαίο Πέλαγος. Τα κυκλαδίτικα σπίτια χτίζονται με απλά μέσα για να καλύπτουν βιοτικές ανάγκες αλλά θεωρούνται έργα μοναδικά σε αισθητική.
Τα νησιά του Αιγαίου είχαν προβλήματα ασφαλείας λόγω της πειρατείας γι’ αυτό και η αρχιτεκτονική πήρε χαρακτήρα αμυντικό. Βλέπουμε λοιπόν σπίτια να κτίζονται μέσα σε κλειστό οχυρωμένο κάστρο (Άνδρος, Νάξος).

Σημαντικοί παράγοντες που επηρέασαν την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική είναι το περιβάλλον, το κλίμα, ο ρόλος του νερού και του φυσικού εδάφους. Ο οικισμός μεγάλωνε χωρίς σχεδιασμό ανάλογα με το φυσικό έδαφος. Το κτίσιμο ενός χωριού βάσει σχεδίου είναι κάτι πολύ σπάνιο στις Κυκλάδες.
Η αρχιτεκτονική των σπιτιών οφείλεται επίσης και στις οικονομικές συνθήκες, αφού μεγάλη σημασία έχουν τα χρησιμοποιούμενα μέσα αλλά και οι ικανότητες των τεχνικών. Καθώς τα οικονομικά μέσα είναι ελάχιστα και οι εργάτες ανειδίκευτοι, τα υλικά είναι τοπικά, ανεπεξέργαστα και οι χτίστες είναι οι ίδιοι οι χρήστες τους.
Έτσι, έχουμε κυρίως «μονόχωρους κύβους» με εμβαδόν 3x4μ και ύψος 2,5μ καθώς δεν υπήρχε διαθέσιμη ξυλεία και οι δοκοί δεν ξεπερνούσαν τα τρία μέτρα. Επιπλέον το λευκό χρώμα των τοίχων περιορίζει την απορρόφηση θερμότητας.

Σπίτια σε ξυλοπόδαρα

Το Tongkil είναι ένα από τα πιο παράδοξα χωριά των Φιλιππίνων, το οποίο ανήκει στο σύμπλεγμα νησιών Samales, που βρίσκεται στο Αρχιπέλαγος Σούλου στη νότια πλευρά της χώρας. Η ιδιαιτερότητά του βρίσκεται στο γεγονός ότι το εν λόγω χωριό στηρίζεται σε ξύλινους στύλους και τρόπον τινά επιπλέει στο νερό. Έτσι οι ντόπιοι ονομάζουν το Tongkil «χωριό σε ξυλοπόδαρα».

Οι καλύβες που ζουν οι κάτοικοι είναι κατασκευασμένες από ξύλα και ξερά χόρτα, ενώ διάφορες εξέδρες ανάμεσα στα σπίτια διευκολύνουν τη μετακίνηση. Ένα αυτοσχέδιο κανάλι επιτρέπει την πρόσβαση στην ανοιχτή θάλασσα για τους αλιείς.Οι κάτοικοι συχνά «μετακομίζουν» τις καλύβες τους σε παρακείμενα σημεία, αφού τα «ξυλοπόδαρα» σαπίζουν και καταστρέφονται αναγκάζοντάς τους να αλλάζουν περιοχή.