Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Πανδημία

Περιεχόμενα

Εισαγωγή - Αλέκος Γεωργόπουλος

Π.Ε, ένα άλλο μοντέλο εκπαίδευσης - Φώτης Ποντικάκης

Π.Ε. και Δημοκρατία - Γιώργος Μπλιώνης

Η Π.Ε. στην Ελλάδα 2010 -2020 - Ευγενία Φλογαϊτη

Οι επιπτώσεις της πανδημίας στα προγράμματα Π.Ε. - Αντωνία Δαρδιώτη

Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση - Ηλίας Βρυώνης

06

12

34

74

84

96

Μπορείτε να δείτε το βίντεο της εκδήλωσης πατώντας δίπλα.

Οι Πράσινοι στο διαδίκτυο: https://prasinoi.eu/

Βίντεο εκδήλωσης για Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Πανδημία

Για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση-ΠΕ Αλέκος Γεωργόπουλος

Πάνε εδώ και 40 χρόνια που η ΠΕ ήρθε στην Ελλάδα και φαίνεται ότι ρίζωσε για τα καλά. Εκατοντάδες σεμινάρια και χιλιάδες προγράμματα και εκπαιδευτικοί έχουν κατά καιρούς εμπλακεί, δημιουργώντας μια κουλτούρα που γρήγορα απέκτησε τα δικά της πολιτισμικά χρώματα, συγκίνησε πολύ κόσμο, αναφέρθηκε σε άρθρα εφημερίδων, περιοδικών, εκπομπές ραδιοφώνου και τηλεόρασης, φτάνοντας έτσι να συγκροτήσει μια μίνι πολιτιστική επανάσταση με τα εμβλήματά της , το λεξιλόγιό της και συγκροτώντας μια διακριτή κοινωνική ομάδα που παλεύει για το καλύτερο.

Συνιστά απάντηση σε δύο μεγάλα γεγονότα που οι κοινωνίες βίωναν τραυματικά κατά την περίοδο εκείνη: το ένα ήταν η πλανητική οικολογική κρίση που μόλις είχε εμφανιστεί πριν μερικά χρόνια και το άλλο (ειδικά για την Ελλάδα φάνηκε να έχει μεγάλη βαρύτητα) ήταν η τερατώδης εκπαιδευτική εκτροπή που συνόδευε ένα σχολείο που λίγο-πολύ το είχαμε υποστεί όλες και όλοι μας: άξενο, καταπιεστικό, χωρίς έμπνευση και ενδιαφέρον για τα παιδιά, νοησιαρχικό. Ήταν ένας χώρος όπου οι κατεξοχήν ενδιαφερόμενες/οι ουδέποτε ρωτιούνταν «εσείς τι θέλετε να κάνουμε; εσείς τι λέτε για όλα αυτά;»
Τα εμβληματικά χαρακτηριστικά της ΠΕ ήταν και ακόμη είναι η δουλειά σε ομάδες (ομαδοσυνεργατική), οι έξοδοι από το σχολείο για μια πιο άμεση εξέταση των περιβαλλοντικών ζητημάτων από τα παιδιά,

η διαφορετική διαχείριση του χρόνου σε μεγαλύτερες ενότητες και όχι στα 40λεπτα της διδακτικής ώρας, η δυνατότητα που είχαν τα παιδιά να προτείνουν και να δουν τις προτάσεις τους να υλοποιούνται και η ολιστικότητα που ήθελε να εκπαιδεύονται τα παιδιά ως ολόκληροι άνθρωποι (σώμα, πνεύμα, συναίσθημα).

Αυτά τα συστατικά της χρησίμευσαν ως εργαλεία για να προωθηθεί η αλλαγή του χαρακτήρα του σχολείου, μάλιστα προς πιο δημοκρατικές κατευθύνσεις, όπου εκπαιδευτικοί και παιδιά κατάφεραν να βιώσουν μια συλλογική ζωή ως ίσοι προς ίσους μέσα από τα προγράμματα (project) που «έτρεξαν», ενώ ταυτόχρονα θέσμισαν ένα χωρόχρονο όπου μάθαιναν εθελοντικά με

μόνο κίνητρά τους τα εσωτερικά, χωρίς βαθμολογίες, χωρίς παρεμβάσεις των γονιών, αλλά με αποκλειστικό οδηγό τις ανάγκες και επιθυμίες της ομάδας τους. Στην ουσία μπήκαν σε μια διαδικασία αλλαγής του αναλυτικού προγράμματος του σχολείου μέσα από συλλογικές διαδικασίες όπου λαμβάνονταν υπόψιν οι υποκειμενικότητές τους, αλλά και η συνισταμένη επιθυμία της ομάδας.

Οι διαδικασίες αυτές εντάθηκαν με την συμβολή και των αντικειμένων της Αγωγής Υγείας και των Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων που εργάζονταν προς την ίδια κατεύθυνση με παρόμοιες μεθοδολογίες και γενικότερα παρεμφερή φιλοσοφία.

Εννοείται ότι όλη αυτή η πορεία δεν ήταν χωρίς προβλήματα και πισωγυρίσματα: η εκπαιδευτική ιεραρχία ένιωθε να απειλείται από τις «νεωτεριστικές» αυτές ιδέες, τα παιδιά δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένα για τέτοιου είδους «εναλλακτικό» μάθημα, οι γονείς καμιά φορά θεωρούσαν αυτά που γίνονταν ως χαμένο χρόνο και τέλος, οι εκπαιδευτικοί κλήθηκαν να εμψυχώνουν διαδικασίες όπως οι παραπάνω για τις οποίες πολύ λίγα ήξεραν και καθόλου δεν είχαν εκπαιδευτεί μέχρι τότε.

Παρόλα αυτά η ΠΕ έμεινε ως το είδος εκείνο εκπαίδευσης με την φανατικότερη συμμετοχή παιδιών, πράγμα που φανερώνει την εκπληκτική δυναμική που κρύβει μέσα του ο δημοκρατικός τρόπος μάθησης. Αυτό το τελευταίο χαρακτηριστικό είναι εξαιρετικά χρήσιμο-και κρίσιμο- δεδομένης της επίθεσης των τελευταίων ετών ενάντια στο δημοκρατικό ιδεώδες και τα

ανθρώπινα δικαιώματα που γίνεται τόσο σε παγκόσμια κλίμακα, όσο και μέσα και έξω από την Ευρώπη, που είναι η κοιτίδα τους. Δείτε πχ το σύνθημα “dare less democracy», που φαίνεται ανοιχτά να εμπνέει πχ ένα κομμάτι της γερμανικής ελίτ (ψάξτε το στο internet http://www.caef.org.uk/d126dmcrcy.html και θα εκπλαγείτε) ζητά λιγότερες εκλογές, σε αραιότερα χρονικά διαστήματα και με λιγότερη συμμετοχή του κόσμου στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η ελίτ αυτή είναι ερωτευμένη με το αναπτυξιακό μοντέλο της Κίνας που θεωρούν ότι είναι αποτελεσματικότερο, παραγωγικότερο κλπ, κλπ

Εν τέλει ο κόσμος της ΠΕ κατάφερε να επηρεάσει με τη φιλοσοφία του τα εκπαιδευτικά πράγματα γενικότερα και, με τη συνέργεια και άλλων παραγόντων βέβαια, θεσμίζεται η Ευέλικτη Ζώνη, ενώ ο ίδιος ο εμπνευστής της Ηλίας Ματσαγγούρας δηλώνει ότι οι εκπαιδευτικοί της ΠΕ προετοίμασαν το έδαφος για τη μεταρρύθμιση αυτή. Ατυχώς όμως, αυτός ο νεωτερισμός δεν είχε την υποδοχή που του έπρεπε από τον εκπαιδευτικό κόσμο, αλλά και «ροκανίστηκε» από διαδοχικές κυβερνήσεις που συρρίκνωσαν το χωρόχρονό της, υποβαθμίζοντάς την.

Εν πάση περιπτώσει είμαστε πια σε μια περίοδο όπου πρέπει να δούμε σοβαρά τη συνέχεια: θα συνεχίσουμε να βλέπουμε την υποβάθμιση ή θα προσπαθήσουμε με όσες δυνάμεις διαθέτουμε σήμερα να αντισταθούμε με θετικό τρόπο, προτείνοντας νέες εναλλακτικές, διδάσκοντας στα «παιδιά μας» άλλους τρόπους τού

γνωρίζειν, άλλους τύπους γνώσης και μάλιστα ριζοσπαστικοποιώντας το περιεχόμενο των προγραμμάτων που «τρέχουν», έτσι ώστε να συμπεριληφθούν και να βρουν χώρο να εκφραστούν οι υποκειμενικότητες (πχ τα συναισθήματα) των παιδιών, να μιλήσουμε και να κριτικάρουμε τις κρυμμένες αξίες στις επιλογές, περιβαλλοντικές και όχι μόνο, της πολιτικής εξουσίας, συντονίζοντας εν τέλει το σχολείο με τα κοινωνικά δρώμενα;