ΑΘΗΝΑΙ-ΦΛΥΑ-ΥΜΗΤΤΟΣ

ΑΘΗΝΑΙ - ΦΛΥΑ - ΥΜΗΤΤΟΣ:
Χαρτογραφώντας τη μετακίνηση
των ανθρώπων στον χρόνο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη
Μικρασιατική Καταστροφή...

49ο ΓΕΛ Αθήνας, 1ο ΓΕΛ Χαλανδρίου, 1ο ΓΕΛ Υμηττού
2021 - 2022

Το 49ο ΓΕΛ Αθήνας μαζί με το 1ο ΓΕΛ Χαλανδρίου και το 1ο ΓΕΛ Υμηττού δημιουργούν ένα νοητό τρίγωνο στον αστικό ιστό. Ένα τρίγωνο που περικλείει τις δικές μας ιστορίες, τις δικές μας αφηγήσεις, καθώς μετακινούμαστε στο χώρο και στο χρόνο για να συναντηθούμε μεταξύ μας και με την Ιστορία

ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ 49ου ΓΕΛ ΑΘΗΝΑΣ

Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΑΥΤΟΙ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΣΑΝ ΚΑΙ ΕΜΑΣ

Η μετακίνηση: Παλιά όσο και η ίδια η ύπαρξη. Ως νόμο της φύσης την αντιλήφθηκαν οι αρχαίοι Έλληνες φυσικοί φιλόσοφοι. «Τά πάντα ῥεῖ» διαπίστωσαν και τη μελέτησαν ως συστατικό της εξέλιξης, της ανασύνθεσης και της δημιουργίας. Ως λύση ανάγκης, κατά κανόνα, την αναγνώρισαν οι άνθρωποι στη δική τους ζωή και την συνέδεσαν με την αναστάτωση, τη δοκιμασία και την καχυποψία. Ως ιστορικό και κοινωνικό φαινόμενο την καταγράφουν οι επιστήμονες και προσπαθούν να προσδιορίσουν τις αιτίες, τις συνέπειες και τις συνθήκες πραγματοποίησής της. Ως βίωμα, προσωπικό ή οικογενειακό, τη μετασχηματίζουν οι συγγραφείς σε λογοτεχνικό ανάγνωσμα.

Η μετακίνηση εγγράφεται στον τόπο. Οι άνθρωποι που την έζησαν την κουβαλούν στη μνήμη και στην ψυχή τους. Όσο πιο μακρινός ο τόπος, τόσο πιο μεγάλο το βάρος. Προσδιορίζει συνειδητά ή ασύνειδα την ταυτότητα, τον τρόπο αντίληψης και επικοινωνίας με τους άλλους αλλά και τον τρόπο διαμόρφωσης της νέας εστίας, σε συνάρτηση πάντα με τον βαθμό ανεκτικότητας του τόπου υποδοχής. Μέσα από τις διαδικασίες της ανταλλαγής, της προσαρμογής και της αφομοίωσης επιτυγχάνεται η ένταξη στο νέο περιβάλλον. Η δημιουργική καταστροφή του παλιού κόσμου και η ανασυγκρότηση του καινούριου, του ενοποιημένου σήμερα -παρά τις πολλές ανισότητες- ως απόρροια της μετακίνησης φωτογραφίζονται σε κάθε τόπο.

-Το κακό είναι τούτος ο κλειστός μικρός τόπος, είπε ο νέος. Τουλάχιστον, αν ήμουνα στην πόλη …
-Τώρα, εκεί θα ήταν πιο εύκολο να χαθείς, είπε ο Βένης. Ο τόπος είναι εδώ! Και άγγιξε με το δάχτυλο το μέτωπό του
-Ναι, είναι εκεί.
...

- Θα πεθάνουμε εδώ, γερό Κοσμά, Άκου που σου το λέω. Δε θα ξαναπατήσουμε τα χώματά μας! Άκουσέ με.
Τι να πει! Ακούει. Κοιτάζει το χώμα που έχει μαζέψει χούφτα-χούφτα, ένα μικρό σωρό εκεί. Θα γίνει ένα μεγάλο δέντρο. Αν δεν είναι πλάτανος ή βελανιδιά, θα είναι λεύκα. Ο κορμός ανεβαίνει πάνω από τους τοίχους του καλυβιού και τα κλαδιά σκεπάζουν τη στέγη με τον ίσκιο τους. Δένονται με άλλα φύλλα, ύστερα με άλλα, και οι κορμοί μπερδεύουν, παλεύουν ο ένας να δώσει τόπο στον άλλο, ένα δάσος από κορμούς και από φύλλα, αιωνόβια δέντρα και νερά της γης, Σκέπασε το δάσος την αρμυρή θάλασσα και βαδίζει πέρα από τα κύματα, στην Ανατολή.
-Μελετάς πάντα τον πλάτανο; Λέει ο καραβοκύρης. Σταματά λίγο και ύστερα πάλι λέει, σιγά, χωρίς να περιμένει την απόκριση:
-Δεν θα πιάσει, γέρο-Κοσμά.
-Δεν θα πιάσει …, συμφωνά κι εκείνος λυπημένα. Δε θα πιάσουμε μήτε εμείς.
-Εμείς δεν πιάνουμε πουθενά πια. Μα αυτά θα πιάσουν. Τα παιδιά μας, λέω.

(Ηλίας Βενέζης, Γαλήνη, Πρώτη έκδοση 1939)

Από την κάθοδο των Δωριέων, τους ελληνικούς αποικισμούς και την αρχαία πόλη της αυτοχθονίας μέχρι τη σημερινή πολυπολιτισμική Ελλάδα που παρακολουθεί φοβισμένη τους επιζώντες Ουκρανούς να εγκαταλείπουν τις εμπόλεμες ζώνες της πατρίδας τους, η μετακίνηση ανιχνεύεται στην ταυτότητα της χώρας, υλική και άυλη. Τα περιορισμένα σύνορα του Νέου Ελληνικού κράτους, οι πόλεμοι που ακολούθησαν με αποκορύφωμα τη Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, η γερμανική κατοχή, ο εμφύλιος και η δικτατορία είναι μερικά μόνο από τα γεγονότα της σύγχρονης πολιτικοστρατιωτικής ιστορίας που συνδέονται με τη μετεγκατάσταση. Από τον σύντομο απολογισμό δεν μπορούν να απουσιάζουν οι οικονομικές κρίσεις και οι αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία που ευθύνονται για τα μαζικά μεταναστευτικά ρεύματα Ελλήνων σε Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία, για την ερήμωση της περιφέρειας και την αστυφιλία και για την πρόσφατη διαρροή ν ω «εγκεφάλων». Τέλος, η χώρα μας αποτέλεσε τερματικό σταθμό για χιλιάδες μετανάστες από τις Βαλκανικές χώρες μετά τη δεκαετία του 1990 (διάσπαση Σοβιετικής ένωσης) και ενδιάμεσο, προσωρινό ή μονιμότερο, προορισμό εκατομμυρίων προσφύγων από δοκιμαζόμενες οικονομικά, στρατιωτικά και πολιτικά χώρες της Αφρικής και της Ασίας.

(Από την ξενάγηση στα προσφυγικά της Αλεξάνδρας)