ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ

ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ
Τα κάλαντα του Μάρτη

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΔΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Εκπαιδευτικός Μουσικής

Μάρτης
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, την πρώτη μέρα του Μαρτίου οι μητέρες δένουν στα χέρια των παιδιών τους το "μάρτη" ή "μαρτάκι" που είναι ένα βραχιoλάκι από άσπρη και κόκκινη κλωστή, για να μην τα "μαυρίσει" ο ήλιος. Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει τη χαρά και η λευκή την αγνότητα. Το φοράνε μέχρι να δουν το πρώτο χελιδόνι και το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές για να το πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους ή μέχρι την Ανάσταση και το πετούν στη φωτιά που ψήνεται το αρνί.

Τα παλιά χρόνια, την πρώτη μέρα του Μάρτη τα παιδιά ξεχύνονταν στους δρόμους για να καλωσορίσουν την άνοιξη. Κρατούσαν στα χέρια τους ένα ξύλινο χελιδόνι τη "χελιδόνα" και της κρεμούσαν στο λαιμό κουδουνάκια. Πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και έλεγαν τα "χελιδονίσματα" (κάλαντα του Μάρτη) και με τα κουδουνάκια συνόδευαν το τραγούδι τους. Το έθιμο της χελιδόνας, έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα και επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας, όπως στην Ήπειρο, τη Μακεδονία, τη Θράκη και τα Δωδεκάνησα.

Χελιδόνι πέταξε, ήβρε πύργο κι έκατσε
και χαμοκελάδησε Μάρτη, Μάρτη μου καλέ
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ
όσοι ‘μεις οι μαθηταί μαθημένοι είμαστε
ν’ αγοράζωμεν εφτά, να πωλούμε δεκαεφτά
το κρασί μες το ποτήρι και τα σύκα στο μαντήλι
και τα σύκα στο μαντήλι και τ’ αυγά μες το καλάθι.
Δώστε μας την όρνιθα σας μη μας δείρει ο δάσκαλος μας
κι έχετε το κρίμα σας και την αμαρτία μας.
που πάνω απ’ το κατώφλι σας έχει μία περιστέρα
ανοίξετε την πόρτα σας να πούμε καλησπέρα.

Ήρθε ήρθε χελιδόνα
ήρθε και άλλη μεληδόνα
κάθισε και λάλησε
και γλυκά κελάηδησε:
«Μάρτη, Μάρτη μου καλέ,
και Φλεβάρη φοβερέ
Κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις,
πάλι άνοιξη θ' ανθίσεις.
Θάλασσαν επέρασα
και στεριά δεν ξέχασα
κύματα κι αν έσχισα
έσπειρα κονόμησα.

Χελιδόνα έρχεται
απ’ τη Mαύρη θάλασσα
θάλασσα ν-απέρασε
έκατσε και λάλησε.
Mώρ’ καλή νοικοκυρά
σέβα, έβγα στο κελάρι
φέρε αυγά σαρακοστιά
και σκοινιά πεντηκοστά
για να δέσομε το Mάρτη
και το τσιλιμπουρδάκι
κι αν δεν έχετε αυγά
παίρνομε την κλωσσαριά
να γεννάει, να κλωσσάει
και να σέρνει τα πουλιά.

Χελιδονάκι πέταξε, βρήκε πύργο κι έκατσε και χαμοκελάηδησε Μάρτη, Μάρτη μου καλέ
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ όλοι εμείς οι μαθητές μαθημένοι είμαστε

Με τη βοήθεια αυτού του βίντεο μπορείς να μάθεις να παίζεις στη φλογέρα τα κάλαντα του Μάρτη