Η Λίμνη του Δύστου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Το Βιβλίο της Λίμνης του Δύστου

Περιεχόμενα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Η Ιστορία της λίμνης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

To Δίκτυο Natura 2000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Τα ζώα και τα φυτά της λίμνης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Η λίμνη σήμερα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

"Οιωνός" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Το όραμά μας για τη λίμνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Συνεντεύξεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Βίντεο-Φωτογραφίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

3

5

6

8

10

11

12

14

Η Ιστορία της Λίμνης

Η λίμνη του Δύστου βρίσκεται νοτιοανατολικά του Αλιβερίου, στην Εύβοια. Η έκτασή της είναι περίπου 4,75 τ. χλμ. και το μέγιστο βάθος της είναι 6 μ. Τα τελευταία χρόνια η λίμνη αποξηραίνεται και τη θέση της παίρνουν χωράφια, ενώ αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά αξιοθέατα της περιοχής του Δύστου.

Η λίμνη, υποστηρίζεται, πως σχηματίστηκε κατά την αρχαιότητα με το σφράγισμα καταβόθρας που διοχέτευε τα νερά της στον Ευβοϊκό κόλπο. Το όνομά της το απέκτησε από την ομώνυμη αρχαία πόλη που ήταν χτισμένη στις όχθες της. Αρχαιολογικά στοιχεία μαρτυρούν απόπειρα αποξήρανσης της λίμνης από τους κατοίκους της αρχαίας πόλης, τον 4ο αιώνα π.Χ. Υπήρξαν σχέδια αποξήρανσης της λίμνης και σε νεότερες περιόδους τα οποία αν και δεν υλοποιήθηκαν τελικά, η λίμνη κατέληξε να αποξηραίνεται τα τελευταία χρόνια εξαιτίας κυρίως της υπεράντλησης.

Αναφέρεται και ως λίμνη των Πτυχών ή Πτεχών, αλλά και ως λίμνη Δυστίων. Βρίσκεται σε υψόμετρο 16 μέτρων, στα νότια του Αλιβερίου και των Λέπουρων, στην «αρχή» της Νότιας Εύβοιας και περιβάλλεται από τους οικισμούς Δύστος, Πράσινο και Κόσκινα. Στα δυτικά και στα νότια αγκαλιάζεται από τους ασβεστολιθικούς λόφους Ψωριάρη και Τσούκα που την χωρίζουν από τον Νότιο Ευβοϊκό και στα ανατολικά καταλήγει στην πεδιάδα της Δύστου.

Στο τοπίο ξεχωρίζει ο επιβλητικός κωνικός λόφος Καστρί που υψώνεται ανάμεσα στη λίμνη και την πεδιάδα. Το σχήμα της είναι νεφροειδές με κατεύθυνση από βορρά προς νότο.
Τροφοδοτείται από τα νερά της υδρολογικής της λεκάνης που φτάνει την έκταση των 18.000 στρεμμάτων. Σήμερα, και λόγω της επικράτησης των καλαμιώνων, με δυσκολία μπορεί κανείς να δει τα νερά της λίμνης.

Η Δύστος κατά την αρχαιότητα και μέχρι και πριν λίγες δεκαετίες απλωνόταν και στην γειτονική πεδιάδα και έτσι ο λόφος Καστρί ήταν ένα νησί που προσέλκυε τους ανθρώπους από τα προϊστορικά χρόνια. Η αρχαία ονομασία Δύστος πιθανολογείται ότι πηγάζει από την καταβύθιση (κατάδυση) που συνέβη στην περιοχή από κάποιο γεωλογικό φαινόμενο.
Σε παλιότερες εποχές η λίμνη απλωνόταν σε μια μεγάλη περιοχή. Τώρα όμως καλύπτεται σε ποσοστό 90% από καλαμιώνες του είδους Phragmites australis και λιγότερο από ψαθιά (Typha latifolia) και σκίρπους (Schoenoplectus lacustris), αποτέλεσμα του έντονου ευτροφισμού. Πλέον, μόνο στο κέντρο και στις δυτικές όχθες της λίμνης μπορεί να δει κανείς λίγες εκτάσεις νερού.

Θοδωρής - Θάνος - Ιωάννα Λ.
Πηγές: eviaportal.gr, naturagraeca.com, newsbomb.gr, dim-dystou.eyv.sch.gr

Το Δίκτυο Natura 2000..

Το δίκτυο Natura 2000 είναι ο βασικός πυλώνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Η ΕΕ διαθέτει ισχυρή νομοθεσία για την προστασία της φύσης. Η συγκεκριμένη νομοθεσία αναπτύχθηκε με γνώμονα το δίκτυο Natura 2000 – 26.000 προστατευόμενες περιοχές οι οποίες αντιστοιχούν στο ένα πέμπτο της ξηράς επιφάνειας της ΕΕ. Είναι το μεγαλύτερο στο είδος του δίκτυο στον κόσμο και παρέχει καθοριστική προστασία στα πλέον απειλούμενα είδη και οικοτόπους της Ευρώπης.
Το δίκτυο Natura 2000 εγκαινιάστηκε το 1979, όταν η ΕΕ εξέδωσε το πρώτο βασικό νομοθέτημά της για την προστασία της φύσης, την οδηγία για τα πτηνά. Η συγκεκριμένη οδηγία προστατεύει το σύνολο των άγριων πτηνών στην ΕΕ, καλύπτοντας περίπου 500 είδη. Οι χώρες της ΕΕ αναγνωρίζουν και προστατεύουν περιοχές που είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τα άγρια πτηνά. Μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί περίπου 5.300 "ζώνες ειδικής προστασίας".

Η λίμνη του Δύστου περιλαμβάνεται στο Δίκτυο Natura 2000 με κωδικό GR2420008

Κριστίνα, Δημήτρης
Πηγές: edozoume.gr, ec.europa.eu, votaniki.gr

Τα ζώα και τα φυτά της λίμνης..

Ένας από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους στην Ελλάδα, η λίμνη του Δύστου, αποτελεί καταφύγιο για δεκάδες είδη πουλιών, έχοντας σπάνια χλωρίδα και πανίδα.
Ο υδροβιότοπος συγκεντρώνει πλήθος μεταναστευτικών πουλιών, όπως λευκούς πελαργούς και ερωδιούς.
Από τους ερωδιούς εδώ απαντώνται σταχτοτσικνιάδες, πορφυροτσικνιάδες, αργυροτσικνιάδες, λευκοτσικνιάδες, νυχτοκόρακες, κρυπτοτσικνιάδες και μικροτσικνιάδες.
Από τα παρυδάτια και υδρόβια πουλιά στη λίμνη ζούνε, μόνιμα ή περιστασιακά, χαλκόκοτες, βουβόκυκνοι, κιρκίρια, πρασινοκέφαλες πάπιες, σαρσέλες, χουλιαρόπαπιες, σφυριχτάρια, βαλτόπαπιες, ακτίτες, λασπότρυγγες, πετροτουρλίδες, φαλαρίδες, νερόκοτες, μαχητές, νανοβουτηχτάρια, κοκκινοσκέληδες, πρασινοσκέληδες, καλαμοκανάδες, καλημάνες, μπεκατσίνια, ποταμοσφυριχτές, κ.ά.
Από τα αρπακτικά συναντάει κανείς φιδαετούς, γερακίνες, καλαμόκιρκους, χειμωνόκιρκους, ξεφτέρια, πετρίτες, μαυροκιρκίνεζα, σπάνια κιρκινέζια και βραχοκιρκίνεζα.
Στα βράχια πάνω από τη λίμνη ζούνε πολλοί βραχοτσοπανάκοι, γαλαζοκότσυφες και καρβουνιάρηδες.
Δυστυχώς, η έλλειψη προστασίας του υδροβιότοπου έχει ως αποτέλεσμα αυτό το σπάνιας ομορφιάς και σημασίας οικοσύστημα να βρίσκεται υπό απειλή τα τελευταία χρόνια. Σημαντικό μέρος της λίμνης έχει αποξηραθεί, με σοβαρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της χλωρίδας και πανίδας της περιοχής.

Άλλα είδη της περιοχής είναι τα τρυγόνια, τα φασσοπερίστερα, οι κούκοι, οι κουκουβάγιες, οι γκιώνηδες, οι τυτούδες, οι σταχτάρες, οι τσαλαπετεινοί, οι αλκυόνες, οι σταρήθρες, οι νεροκελάδες, οι λιβαδοκελάδες, οι τρυποφράχτες, τα αηδόνια, οι καστανολαίμηδες, οι μαυρολαίμηδες, οι ασπροκωλίνες, οι μαυροτσιροβάκοι, οι κοκκινοτσιροβάκοι, οι αιγαιοτσιροβάκοι, τα ψευταηδόνια, οι λιοστριτσίδες, οι γαλαζοπαπαδίτσες, οι κλειδωνάδες, οι αετομάχοι, οι κοκκινοκεφαλάδες, τα ψαρόνια, οι καρδερίνες, τα καλαμοτσίχλονα, τα φρυγανοτσίχλονα, οι αμπελουργοί και οι τσιφτάδες.
Στα νερά της λίμνης συναντούμε και την πολύ σπάνια βίδρα.

Οι τριγύρω λόφοι είναι γεμάτοι σπάνια είδη λουλουδιών όπως κρόκοι, ίριδες, ασφόδελοι και ορχιδέες, ενώ δεν λείπουν οι μεσογειακοί θαμνώνες όπως πουρνάρια, σχίνα, αφάνες και θυμάρια. Το οικοσύστημα έχει επίσης πλούσια αμφίβια ζωή και ερπετοπανίδα, ενώ η περιοχή βρίθει από μικρά άγρια ζώα όπως αλεπούδες, πετροκούναβα, νυφίτσες και σκαντζόχοιρους.

Χριστίνα, Μυρσίνη, Ιωάννα Κ.
Πηγές: amazingevia, dasarxeio

Η λίμνη σήμερα..

Η κατάσταση της λίμνης, τα τελευταία χρόνια, είναι τραγική!
Η λίμνη ξεκίνησε να αποξηραίνεται, πριν από χρόνια, λόγω της αλόγιστης άντλησης υδάτων από το γειτονικό εργοστάσιο τσιμέντων της ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ, και τη θέση της πήραν τα χωράφια.
Όπως αναφέρει η Ορνιθολογική, η λίμνη αντιμετωπίζει την απειλή της επέκτασης των καλλιεργειών εις βάρος του υγρού στοιχείου.

Ο υγροβιότοπος «παραμένει ξέφραγο αμπέλι στις ορέξεις ορισμένων που επιζητούν την πλήρη αποξήρανσή της και την απόδοση της έκτασής της στην εντατική καλλιέργεια», σημειώνεται σε ανακοίνωση της Ορνιθολογικής.

Σύμφωνα με τις Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδρόβιων, που πραγματοποιούνται από εθελοντές, η λίμνη τείνει να περιοριστεί και οι εκτάσεις της να γίνουν καλλιέργειες.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι παραδοσιακές ξηρικές καλλιέργειες (σιτάρι) που επικρατούσαν άλλοτε στην περιοχή έχουν δώσει τη θέση τους στις υδροβόρες καλλιέργειες την ντομάτας και του καρπουζιού που στερούν από τη λίμνη το πολύτιμο νερό και την έχουν μεταμορφώσει σε έναν απέραντο καλαμώνα με ελάχιστα ανοίγματα.

«Τον Οκτώβριο του 2014 ξέσπασε φωτιά στον καλαμώνα της λίμνης που κατέκαψε πάνω από το 70% της συνολικής του έκτασης. Στη συνέχεια, περιοχές που άλλοτε καλύπτονταν από καλάμια και εφάπτονταν με καλλιέργειες, οργώθηκαν και αποδόθηκαν στη γεωργία.
Αυτός ο φαύλος κύκλος αποτελεί πάγια τακτική ορισμένων αγροτών της περιοχής. Δεν είναι η πρώτη φορά, άλλωστε, που ξεσπάει φωτιά, αυτή την φορά όμως, οι διαστάσεις που πήρε ήταν πολύ μεγάλες» σημειώνει η Ορνιθολογική.
Το ευτύχημα είναι ότι η αναπαραγωγική περίοδος των πουλιών που φωλιάζουν εντός του καλαμώνα, όπως ο σπάνιος και απειλούμενος Ήταυρος (Botaurus stellaris) είχε ολοκληρωθεί.
Παρόλα αυτά, μειώθηκε σημαντικά ο διαθέσιμος χώρος φωλεοποίησης αφού παρά την άμεση φυσική αναγέννηση, χρειάστηκε αρκετό διάστημα ώστε τα καλάμια να αποκτήσουν το ύψος που προσφέρει την κατάλληλη κάλυψη για να φτιάχνουν τις φωλιές τους τα πουλιά.

Κωνσταντίνα, Βαγγέλης, Αναστάσης
Πηγές: el.wikipedia, newsbomb