Το Πάσχα μέσα από τη μουσική

Ειρήνη Λιάππη, Εκπαιδευτικός Μουσικής ΠΕ79.01

Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας.
Εορτάζεται με κατάνυξη και λαμπρότητα στους ναούς.
Οι ύμνοι των ημερών είναι από τους ωραιότερους.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα κάλαντα αυτής της εποχής.

Το Σάββατο του Λαζάρου, μικρά κορίτσια, οι Λαζαρίνες, στολίζουν με λουλούδια τα καλαθάκια τους και γυρνούν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τα κάλαντα της ημέρας, τα λαζαροτράγουδα.
Οι νοικοκυρές τα φιλεύουν αυγά, καραμέλες ή/και χρήματα.

Σάββατο του Λαζάρου

Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια,
ήρθε η Κυριακή που τρων’ τα ψάρια.
Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι,
ήρθε η μάνα σου από την πόλη,
σου ’φερε χαρτί και κομπολόι.
Γράψε Θόδωρε, γράψε Δημήτρη,
γράψε Λεμονιά και Κυπαρίσσι.
Οι κοτούλες σας αυγά γεννούνε , οι φωλίτσες σας δεν τα χωρούνε, δώστε μας και μας να τα χαρούμε.

Και του χρόνου!

– Πού ’σουν Λάζαρε, πού η φωνή σου
όπου σ' έκλαιγαν οι αδερφοί σου.
– Ήμουνα στη γη παραχωμένος
και με τους νεκρούς ανταμωμένος.
Τα χεράκια μου σταυροδεμένα
τα ποδάρια μου αγναντισμένα
τα ματάκια μου γιομάτα δάκρυ,
και το στόμα μου πικρό φαρμάκι.
Κι ήρθεν ο Χριστός κι εξύπνησέ με
κι απ' το μνήμα μου εσήκωσέ με.
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια,
ήρθε η Κυριακή που τρων’ τα ψάρια.

Λαζαρίνες της Κοζάνης

Λαζαρίνες της Θράκης

Κυριακή των Βαΐων

Το πρωί γίνεται μεγαλοπρεπής λειτουργία, στο τέλος της οποίας διανέμονται βάγια που έχουν προηγουμένως ευλογηθεί κατά την ακολουθία του όρθρου.

Το απόγευμα τελείται η Ακολουθία του Νυμφίου.

Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός και μακάριος ο δούλος ον ευρήσει γρηγορούντα, ανάξιος δε πάλιν, ον ευρήσει ραθυμούντα βλέπε ούν, ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθής ίνα μη τω θανάτω παραδοθής, και της βασιλείας έξω κλεισθής αλλά ανάνηψον κράζουσα άγιος, άγιος, άγιος ει ο Θεός ημών, διά της Θεοτόκου ελέησον ημάς.

«Δείτε, έρχεται ο Γαμπρός (Νυμφίος) στη μέση της νύχτας, και καλότυχος ο δούλος που θα τον βρει ξύπνιο, αλλά ανάξιος εκείνος που θα πιαστεί στον ύπνο. Πρόσεχε λοιπόν, ψυχή μου, μην αφεθείς στον ύπνο, για να μην παραδοθείς στο θάνατο και κλειστείς έξω από τη βασιλεία. Αλλά σύνελθε και φώναξε: Είσαι Άγιος, Άγιος, Άγιος, Θεέ μας, μέσω της Θεοτόκου ελέησέ μας».

Μεγάλη Δευτέρα

Το απόγευμα τελείται η Ακολουθία του Νυμφίου.

Τον νυμφώνα Σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον, και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ. Λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής, Φωτοδότα, και σώσον με.

Σωτήρα μου, βλέπω στολισμένο το σπίτι του γάμου, αλλά δεν έχω κατάλληλα ρούχα για να μπω μέσα. Κάνε λαμπερή τη στολή της ψυχής μου, Εσύ που δίνεις το φως, και σώσε με

Οι στίχοι είναι εμπνευσμένοι από μια άλλη παραβολή του Χριστού, στο κατά Ματθαίον, κεφ. 22, στίχοι 1-14: ένας βασιλιάς παντρεύει το γιο του, αλλά οι καλεσμένοι «αγρόν ηγόρασαν» (η φράση είναι από το Λουκ. 14, 18, όπου υπάρχει η ίδια παραβολή ή μια παρόμοια – εκεί κάποιος λέει: «αγόρασα ένα αγρό (χωράφι) και πρέπει να πάω να τον δω, γι’ αυτό δε μπορώ να έρθω») και δεν πήγαν. Τότε εκείνος έστειλε και κάλεσαν όλους τους φτωχούς και περιθωριακούς, που ήρθαν αντί για τους επίσημους. Είδε όμως κάποιον με ρούχα ακατάλληλα για γάμο και έβαλε να τον πετάξουν έξω, και μάλιστα «στο σκοτάδι»!…

Εννοείται ότι, αφού οι τελικοί καλεσμένοι ήταν φτωχοί, ο Ιησούς δεν εννοούσε ότι ο άνθρωπος διώχτηκε επειδή είχε «κακά ρούχα». Το νόημα είναι ότι είχε κακή ψυχή.

Εδώ λοιπόν ο ποιητής του τροπαρίου παρακαλεί το Χριστό να τον βοηθήσει να γίνει λαμπερή η ψυχή του, να τη «φορέσει» (ως το καταλληλότερο ένδυμα) και να μπορέσει να μπει στο γλέντι του γάμου, δηλ. στον παράδεισο.

Το απόγευμα τελείται η Ακολουθία του Νυμφίου και ψάλλεται το Τροπάριο της Κασσιανής.

Μεγάλη Τρίτη