Χελιδονίσματα

Parchment

Το ξέρετε πως...καλαντίζουμε και την Άνοιξη; Ναι, ναι, όπως λέμε κάλαντα τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, λέμε κάλαντα και την 1η μέρα της άνοιξης! Το έθιμο του καλαντίσματος της άνοιξης μας έρχεται από τα πολύ παλιά χρόνια, από την αρχαία Ελλάδα ακόμα.

Χελιδόνισμα Αιανής Κοζάνης

Χελιδόνα έρχεται&nbsp; απ’ τη Mαύρη θάλασσα θάλασσαν-απέρασε έκατσε και λάλησε. Mώρ’ καλή νοικοκυρά έμπα, έβγα στο κελάρι φέρε αυγά σαρακοστιά και σκοινιά πεντηκοστά για να δέσουμε το Mάρτη και το τσιλιμπουρδάκι κι αν δεν έχετε αυγά παίρνουμε την κλωσσαριά να γεννάει, να κλωσάει και να σέρνει τα πουλιά!

Χελιδόνισμα

της Ελένης Τσούτσια-Λουλάκη

Μπορούμε κι εμείς να φτιάξουμε τη δική μας χελιδόνα για να τραγουδήσουμε τα κάλαντα της άνοιξης!

Υλικά: Ένα κλαδάκι από δέντρο που θα βρούμε στη βόλτα μας. Μία σελίδα λευκό χαρτόνι Χρώματα-μαρκαδόρους, κηρομπογιές, ξυλομπογιές Μια κορδελίτσα χρωματιστή Ένα-δύο κουδουνάκια ψαλίδι

Ζωγραφίζουμε στο χαρτόνι ένα χελιδόνι. Θα είναι πιο όμορφο αν το βάψουμε και από τις δύο μεριές. Το κόβουμε προσεκτικά. Κάνουμε μια τρυπούλα στον λαιμό του και περνάμε το κορδονάκι. Περνάμε και τα κουδουνάκια και το δένουμε στο ξύλο μας. Η χελιδόνα μας είναι έτοιμη! Κουνάμε ανάμεσα στα χέρια μας το ξύλο ρυθμικά τραγουδώντας το χελιδόνισμα, ώστε να γυρνάει όσο περιστρέφεται το ξύλο και το χελιδόνι και να κουδουνίζουν τα κουδουνάκια. Και του χρόνου!

Χελιδονίσματα στο Σιτοχώρι Σερρών την 1η Μαρτίου 1967

Χελιδόνισμα από το Σιτοχώρι Σερρών, 1967 Ακαδημία Αθηνών, αρχείο Αικατερινίδη.

Το βιβλίο αυτό δημιουργήθηκε από την Ελένη Τσούτσια-Λουλάκη κατά την διάρκεια της 2ης καραντίνας λόγω του covid-10, στις αρχές του 2021. Είναι αφιερωμένο στα παιδάκια μας της προπαιδείας, με τα οποία δεν μπορούμε να βρεθούμε. Την 1η εβδομάδα της Άνοιξης, πάντα λέγαμε χελιδονίσματα στο Ωδείο #Ρυθμοί και φτιάχναμε τις χελιδόνες μας. Έτσι λοιπόν, το βιβλίο αυτό έρχεται να αντικαταστήσει όσο γίνεται, μέρος όσων θα μοιραζόμασταν στην τάξη. Οι εικόνες (όσες δεν είναι δικές μας) χρησιμοποιήθηκαν με απόλυτο σεβασμό για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Οι κάτοχοί τους διατηρούν τα πνευματικά τους δικαιώματα. https//odeiorythmoi.gr

Περιστεράκι πέταξε - ΚΔΑΠ Δήμου Σερρών

Χελιδονίσματα στο Ωδείο #Ρυθμοί. Τάξεις προπαιδείας, Μάρτης 2018

άνθη στις αμυγδαλιές και χελιδόνι, Walter Crane

Τα παιδιά ξεχύνονταν στους δρόμους κρατώντας τις χελιδόνες τους και έλεγαν τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι.

Η χελιδόνα ήταν ένα ξύλινο συνήθως ομοίωμα χελιδονιού, με κουδουνάκια περασμένα στο λαιμό του και κορδελίτσες, που περιστρεφόταν όσο έλεγαν τα κάλαντα ώστε να  κουδουνίζουν τα κουδουνάκια στον λαιμό του.

Περιστεράκι πέταξε, βρήκε πύργον κι΄έκατσε, κι εχαμοκελάδησε: Μάρτη, Μάρτη μου καλέ. Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Φλεβάρη φοβερέ κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις πάλι άνοιξη θ'ανθίσεις Μάρτη Μάρτη βροχερέ και Απρίλη δροσερέ, τα πουλάκια κελαηδούν και τα δέντρα φύλλ' ανθούν Τα πουλάκια κελαηδούν και τα δέντρα φύλλ' ανθούν τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσσούν.

Χελιδόνισμα, Σιάννα Ρόδου Χελιδόνες στο Ωδείο μας, Ωδείο #Ρυθμοί

Γιαννέλη, Γ.&nbsp;Σακκά,&nbsp;Αλφαβητάριο. Ο.Ε.Σ.Β, Αθήνα 1955. Εικονογράφηση Κ. Γραμματόπουλος.

Έχουμε και όμορφες παροιμίες για τον Μάρτιο! Αν δώσει ο Μάρτης και κακιώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει. Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα. Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει! Μάρτης είναι νάζια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει. Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.&nbsp; Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε! Ο …. πό ’χει κόρην ακριβή, του Μάρτη ο ήλιος μη την δει.

Χελιδόνι, Μυρτώς Λουλάκη.

Το να λέμε κάλαντα, είναι ένα έθιμο, κάτι που έχει καθιερωθεί εδώ και πολλά πολλά χρόνια να γίνεται σε έναν τόπο. Το έθιμο των καλάντων, λέμε πως είναι αγερμικό, δηλαδή γυρνάνε τα παιδιά στα σπίτια για να συγκεντρώσουν δώρα ή χρήματα. Όταν έλεγαν τα κάλαντα του Μάρτη λοιπόν, ή αλλιώς τα κάλαντα της Άνοιξης, τους έδιναν αυγά, λάδι, ξερά φρούτα ή και πιο σπάνια, χρήματα.

Από πάνω σαν τηγάνι, από κάτω σαν βαμβάκι κι από πίσω ψαλιδάκι. Τί είναι;

Χελιδόνι μου γοργό , που 'ρθες απ' την έρημο , τί καλά μας έφερες; - Την υγεία και τη χαρά και τα κόκκινα τ' αυγά .

Φορέσατε το Μάρτη σας;

Φοράμε το βραχιολάκι που είναι πλεγμένο με κόκκινη και άσπρη κλωστή, για να μην μας κάψει ο ήλιος του Μάρτη που είναι δυνατός! Άλλωστε, είπαμε: " Ο ..... πό'χει κόρην ακριβή, του Μάρτη ήλιος μη την δει!" Μην ξεχάστε να βγάλετε το βραχιολάκι στο τέλος του μήνα και να το αφήσετε πάνω σε κόκκινες τριανταφυλλιές για να πάρετε το κόκκινό τους χρώμα στα μαγουλάκια σας. Ή να κρεμάσετε το Μάρτη σας σ'ένα δέντρο όταν δείτε το πρώτο χελιδόνι, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά και να τον χρησιμοποιήσουν για να χτίσουν την φωλιά τους. Μπορείτε ακόμα να κάψετε το βραχιολάκι σας, όταν ανάψετε τη λαμπάδα σας το Πάσχα.

Οι γιαγιάδες των γιαγιάδων μας, λένε για τον Μάρτη πως έχει μια γυναίκα πανέμορφη. Όταν την κοιτάει από μπροστά, το πρόσωπό της λάμπει και τότε ο Μάρτης είναι πολύ χαρούμενος, κάνει λιακάδες κι είναι οι μέρες του όμορφες κι φωτεινές. Όμως σαν την βλέπει από την πλάτη, επειδή έχει μια μεγάλη καμπούρα και κουτσαίνει, τότε ο Μάρτης θυμώνει και δεν ξέρει τι του φταίει και κάνει κρύο και βροχές και χιόνια...

Τα κορίτσια, οι γυναίκες του Μάρτη, ζωγραφιές της Μυρτώς Λουλάκη.

Τον Μάρτιο, συνήθως είναι άστατος ο καιρός, γι'αυτό ο λαός έχει δώσει στον μήνα, πολλά ονόματα: Μάρτης ο Κλαψόγελος-γιατί μια έχει ήλιο και μια πολύ κρύο. Μάρτης ο Πεντάγνωμος, γιατί έχει πέντε διαφορετικές γνώμες για το τι καιρό θα κάνει! Και την ίδια μέρα βρέχει, έχει ήλιο, έχει ζέστη, έχει κρύο.... Μάρτης ο Ανοιξιάτης, γιατί τελικά, ότι και να κάνει, θα μας φέρνει την Άνοιξη!

Name

Safari may block some audio or video from playing automatically and ‘read to me’ will skip these. You can configure this in Safari’s preferences.