Τα Λαμπριάτικα

Parchment

Ελένης Τσούτσια-Λουλάκη

Λαμπάδες: Οι λαμπάδες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της περιόδου και μεγάλη χαρά των παιδιών, που εντυπωσιάζονται από τα παραμυθένια τους χρώματα στα μαγαζιά, που κρέμονται κατά δεκάδες.

Λαμπάδα από το κατάστημα Αμοργός, Αmorgosart.

Ο κοκκινολαίμης, ένας θρύλος από την Κρήτη Ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, τον ουρανό και τη γη. Έφτιαξε τα δέντρα, τα φυτά και τα λουλούδια, τα έντομα, τα πουλιά, τα θηλαστικά και τον άνθρωπο. Έκατσε μετά να ξεκουραστεί και να θαυμάσει το έργο του. Πουλάκια πετούσαν και κελαηδούσαν ολόγυρα. Ένα μικρό γκρίζο πουλάκι έκατσε πάνω στο δεξί χέρι του Θεού. - Καλώς τον κοκκινολαίμη μου!, του είπε ο Θεός τρυφερά. Το πουλάκι τον κοίταξε σαστισμένο και ρώτησε: - Γιατί Θεέ μου με φωνάζεις κοκκινολαίμη; Δεν έχω τίποτα κόκκινο πάνω μου. - Σε βάφτισα κοκκινολαίμη, κι αυτό είναι τ'όνομά σου. Κι όταν έρθει η ώρα, θα βάψεις μόνος σου κόκκινο τον λαιμό σου! Πέρασε ο καιρός, μέρες, μήνες, χρόνια ολόκληρα! Ο κοκκινολαίμης ταξίδευε, πήγε εδώ, πήγε κει με τους ανθρώπους, πότε στα χωριά, πότε στις πολιτείες. Γύρω του ο κόσμος άλλαζε, μα μόνο ο λαιμός του δεν άλλαζε, γκρίζος ήτανε και τότε, γκρίζος και τώρα! Γέρασε πια, κουράστηκε να περιμένει. Τα παιδιά και τα εγγόνια του γεννήθηκαν και μεγάλωσαν γκρίζα κι αυτά. Μια συννεφιασμένη μέρα όμως, ο Κοκκινολαίμης άκουσε φασαρία γύρω του και βγήκε με μεγάλη δυσκολία από τη φωλιά του.

Γύριζαν τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας κι οι νοικοκυρές τους έδιναν αυγά, τυρί, φρούτα, λεφτά ή ό, τι άλλο είχαν. Πάντα έβρισκαν κάτι να δώσουν. Κι όταν θέλαν να πουν για κάποιον πως ήταν τσιγκούνης, έλεγαν: "ποτέ του δεν δίνει αυγό, ούτε τ’ αγιού Λαζάρου!"

Log In or Sign Up to View

Σε άλλες περιοχές, (κυρίως της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας) στα κάλαντα πηγαίνουν μόνο κορίτσια, οι&nbsp;Λαζαρίνες. Στην υπόλοιπη Ελλάδα όμως, το έθιμο αφορά τόσο αγόρια, όσο και κορίτσια. Τα παιδιά γυρίζουν&nbsp;από σπίτι σε σπίτι κρατώντας&nbsp;στα χέρια ένα&nbsp;ομοίωμα του Λαζάρου, φτιαγμένο από τον κόπανο, που πλένουν τα ρούχα, ντυμένο με πολύχρωμα πανιά, σα να κρατούν μωρό φασκιωμένο, ή τη ρόκα ή καλάμια ή και&nbsp;μια κούκλα στολισμένη με πολύχρωμα λουλούδια, κορδέλλες και παρδαλά πανιά.&nbsp;

Πού ’σαι Λάζαρε (Στερεά Ελλάδα) (feat. Χορωδία)

Τα κόκκινα αυγά του Πάσχα Το αυγό, πανάρχαιο σύμβολο της γένεσης του κόσμου, της γέννησης της ζωής, το συναντάμε σε πολλές λατρείες, τόσο πρωτόγονες, όσο και περισσότερο εξελιγμένες.&nbsp; Στη λαϊκή και μυθολογική φαντασία, το αυγό είναι το σύμβολο της ζωής. Έχει μέσα του δύναμη ζωική και πίστευαν πως μπορούσε να την μεταδώσει στους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά.&nbsp; •Η παράδοση λέει πως:&nbsp; «Όταν είπαν πως αναστήθηκε ο Χριστός, κανείς δεν το πίστευε.&nbsp;Μια γυναίκα, που κρατούσε στην αγκαλιά της ένα καλάθι αυγά, φώναξε:&nbsp;"Μπορεί από άσπρα να γίνουν κόκκινα; Μόνο τότε θα το πιστέψω!" Και,&nbsp;ω του θαύματος τα αυγά έγιναν κόκκινα!» Από τότε, τα βάφουμε κόκκινα. &nbsp;Άλλοι βέβαια λένε πως το κόκκινο συμβολίζει το αίμα του Χριστού που χύθηκε για εμάς τους ανθρώπους.&nbsp;

Κατασκευή της κότας στο Ωδείο μας, Ωδείο #Ρυθμοί 2018.

Κούνιες, της Λαμπρής Την ημέρα του Πάσχα και ολόκληρη την επόμενη εβδομάδα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας επικρατεί ένα ανοιξιάτικο έθιμο που συμβολίζει την υγεία και τη σωματική ευεξία.&nbsp; «Κουνιόμαστε για να γίνουν τα στάχυα» ή «για να φύγουν τα φίδια» σύμφωνα με τη λαϊκή εξήγηση. Γενικότερα πιστεύεται ότι το σώμα, καθώς εκτίθεται στον καθαρό αέρα, καθαίρεται, απαλλάσσεται από καθετί κακό.&nbsp;

Δόμνα Σαμίου - Παιδική χορωδία - Θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά (Μυτιλήνης) - Official Audio Release

«Βάγια, Βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό, κι ως την άλλη Κυριακή με το κόκκινο αυγό!»

Την Παρασκευή, παραμονή της γιορτής του Λαζάρου ή, σε πολλά μέρη ανήμερα του Σαββάτου, την&nbsp;"πρώτη Λαμπρή", τα παιδιά, κρατώντας το&nbsp;"Λάζαρο", έκαναν τους αγερμούς τους. Γύριζαν στα σπίτια και τραγουδούσαν το&nbsp;"Λάζαρο",&nbsp;τα&nbsp;"λαζαρικά", για να διηγηθούν την ιστορία του αναστημένου φίλου του Χριστού και να πουν παινέματα στους νοικοκυραίους.

Ήρθ’ ου Λάζαρους

Δημιουργία της Αγγελικής Κυμινού.

Από το Αλφαβητάριο της α΄ δημοτικού, Εικονογράφηση Κώστα Γραμματόπουλου.

•Κόκκινο είναι και το χρώμα της χαράς. Χαρά για την&nbsp;&nbsp;&nbsp;Ανάσταση του Χριστού.&nbsp; • Το κόκκινο είναι παράλληλα όμως και χρώμα αποτρεπτικό των «κακών», διώχνει το κακό από κοντά μας δηλαδή.

Τα "ξομπλωτά" ή "κεντημένα" αυγά. Οι γυναίκες και τα κορίτσια στόλιζαν τα αυγά, τα "έγραφαν", τα "κεντούσαν".&nbsp;Διάλεγαν φύλλα από φυτά και λουλούδια και&nbsp;έβαζαν&nbsp;από ένα πάνω σε κάθε αυγό. Στη συνέχεια,&nbsp;τύλιγαν τριγύρω λίγο τούλι ή μια παλιά κάλτσα, τα οποία στερέωναν με μια κλωστή και έβαφαν έτσι τα Πασχαλινά αυγά. Για μπογιές χρησιμοποιούσαν κρεμμυδόφλουδες, παντζάρια, μούρα, κόκκινο κρασί...

Το βιβλίο αυτό δημιουργήθηκε από την Ελένη Τσούτσια-Λουλάκη για τα παιδιά των τάξεων της Προπαιδείας του Ωδείου #Ρυθμοί, λίγο πριν το Πάσχα του 2021. Εφτά μήνες κλειστά τα Ωδεία στην Ελλάδα και έχουμε σχεδόν χάσει πια την επαφή με τα μικρότερα παιδάκια μας. Στα τμήματα αυτά, θα είχαμε μιλήσει για τα πασχαλινά έθιμα, θα είχαμε τραγουδήσει κάλαντα Λαζάρου και τραγούδια της Κούνιας, θα είχαμε φτιάξει Λαζαράκια, το αυτοσχέδιο οργανάκι της κότας το τετραδιάκι των Πασχαλινών εθίμων μας. Οι εικόνες χρησιμοποιήθηκαν με απόλυτο σεβασμό για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Οι κάτοχοί τους διατηρούν τα πνευματικά τους δικαιώματα. Ωδείο #Ρυθμοί, Παρασκευή 23 Απριλίου, 2021. https://odeiorythmoi.gr/

Σε κάποιες περιοχές τα αγόρια, κυρίως τα τσοπανόπαιδα, περιφέρουν ένα περίεργο ομοίωμα του Λαζάρου , που είναι συγχρόνως και μουσικό όργανο: σε ένα ξύλο, κρεμάνε  κουδούνια και κυπριά.. Το ξύλο το σείουν (το κουνάνε δηλαδή) ρυθμικά δεξιά και αριστερά, σαν πρωτότυπο… κωδωνοστάσιο, ώστε τα κυπριά να ηχούν αρμονικά ως υπόκρουση στο τραγούδι.

Εν Χορώ: Κάλαντα Λαζάρου στο Ελληνικό (Λοζέτσι) Ιωαννίνων-3

Η βδομάδα των Παθών είναι η Μεγάλη Βδομάδα&nbsp;γιατί μεγάλα είναι κι αυτά που θα συμβούν. Στην Κεφαλονιά λένε: "Μεγάλη Δευτέρα, μεγάλη μέρα. Μεγάλη Τρίτη, μεγάλη κρίση. Μεγάλη Τετάρτη, μεγάλο σκοτάδι. Μεγάλη Πέφτη, δάκρυο πέφτει. Μεγάλη Παρασκευή, θλίψη πολλή. Μεγάλο Σαββάτο, χαρές γιομάτο. Μεγάλη Λαμπρή, χάσκα μούσκα αυγό κι αρνί."

Άνθρωποι πολλοί ανέβαιναν το λόφο. Μέσα στο πλήθος είδε τρεις ανθρώπους να κουβαλάνε με δυσκολία από ένα μεγάλο ξύλινο σταυρό. Τους ακολούθησε πετώντας από κλαδί σε κλαδί και είδε πως όταν έφτασαν στην κορυφή του λόφου τους σταύρωσαν και τους τρεις και στον μεσαίο φόρεσαν ένα αγκάθινο στεφάνι. Το πουλάκι τον κοιτούσε με λύπη και το βλέμμα του έμεινε κολλημένο στ’ αγκάθια που καρφώνονταν και πλήγωναν το δέρμα του Χριστού. Μ’ όση δύναμη του είχε απομείνει, γιατί ήταν πια πολύ γέρος, πέταξε κοντά του και με τη μυτίτσα του άρχισε να τραβάει ένα ένα τ’ αγκάθια. Τότε μια σταγόνα από το αίμα του Χριστού κύλησε πάνω στο λαιμό του και τον έβαψε. Ο κοκκινολαίμης κοίταξε με χαρά τον λαιμό του και χαμογελώντας φτερούγισε για τελευταία φορά. Από τότε όλοι οι κοκκινολαίμηδες έχουν κόκκινα τον λαιμό τους και το κελάηδημά τους είναι γλυκό μα και λίγο στενοχωρημένο. Κάτω από τον σταυρό, ήτανε κι ένα άσπρο λουλουδάκι. Οι στάλες από το αίμα του Χριστού, έσταξαν πάνω του κι έγινε κατακόκκινο. Το άσπρο αυτό λουλούδι, είναι η παπαρούνα!

Λαζαράκια στο Ωδείο μας!

Η ώρα της κατασκευής! Ας φτιάξουμε ένα αυτοσχέδιο όργανο, την κότα. Υλικά: Ένα άδειο κουτί από πατατάκια Σχοινί χαρτί και μαρκαδόρους Ένα μικρό κομματάκι ρετσίνι Χαρτονένιο πατρόν κότας ψαλίδι, καρφί, σφυρί Τρυπάμε με το καρφί το κέντρο του κουτιού για να ανοίξουμε μια τρύπα από όπου θα περάσουμε το σχοινί και θα το στερεώσουμε με κόμπο, ώστε να κρέμεται προς τα κάτω. Ζωγραφίζουμε τα χαρτιά που έχουν κοπεί στο μέγεδος του κουτιού και τα κολλάμε στο κουτί. Ψαλιδίζουμε αντικρυστά σε δυο σημεία το επάνω μέρος του κουτιού, ώστε να στερεώσουμε το ζωγραφισμένο πατρόν της κότας. Τρίβουμε το ρετσίνι πάνω στο σχοινί με φορά προς τα κάτω και όσο το τρίβουμε, ακούγεται ο χαρακτηριστικός ήχος.

Θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά καλέ, θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά καλέ στ’ άγιου Γιωργιού το δώμα, στ’ άγιου Γιωργιού το δώμα να κόψω δυο γαρύφαλλα, να κάνω φροκαλίτσα να φροκαλώ τη θάλασσα, ν’ αράζουν τα καΐκια. Ένα καράβι άραξε στου βασιλιά την πόρτα, ο βασιλιάς δεν ήτανε μόν’ τρεις βασιλοπούλες. H μια κεντάει τον ουρανό κι η άλλη το φεγγάρι κι απ’ όλες η μικρότερη κεντάει το μαντηλάκι. Kέντα το κόρη, κέντα το, του ’ρβωνιασ’τκού σ’ μαντήλι να βάλεις μέσα ζάχαρη και κόκκινη μαστίχα να το πηγαίνεις στο σχολειό κι απ’ το σχολειό στο σπίτι. Kι αν δεν είν’ πόρτα ανοιχτή, ρίχτ’ απ’ το παραθύρι, να βγει ο γαμπρός με τ’ άρματα κι η νύφη με τ’ς αλ’σίδες.

Την Κυριακή των Βαΐων, σε ανάμνηση της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, όλοι οι ναοί στολίζονται με κλαδιά από βάγια, ή φοίνικες δηλαδή&nbsp;&nbsp;από άλλα "νικητήρια" φυτά, όπως δάφνη, ιτιά, μυρτιά και ελιά.&nbsp; Μετά τη λειτουργία μοιράζονται στους πιστούς.&nbsp;

Για την ψυχή του Λάζαρου οι γυναίκες ζύμωναν ανήμερα το πρωί ειδικά κουλούρια, τους “λαζάρηδες”, τα “λαζαρούδια” ή και “λαζαράκια”. “Λάζαρο δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις”&nbsp;

Καταπληκτική δουλειά της Νίκης Δαρδακούλη και της Χριστίνας Κουτελιδά. Χάρτης με τα κάλαντα Λαζάρου όλης της Ελλάδας.

Ελλάδα πολιτικός 02 (1) by ΝΙΚΗ ΔΑΡΔΑΚΟΥΛΗ

Τα αναστάσιμα έθιμα σε κάθε περιοχή της Ελλάδας είναι πολλά. Στο Λεωνίδιο τα παιδιά πετούν&nbsp;πολύχρωμα αερόστατα&nbsp;στον ουρανό. Στην Κέρκυρα, με την Πρώτη Ανάσταση σπάνε τους&nbsp;Μπότηδες, κανάτια γεμάτα νερό που συμβολίζουν έναν τεχνητό σεισμό, όπως αυτός που έγινε όταν αναστήθηκε ο Χριστός. Στο Βροντάδο της Χίου δύο ενορίες ρίχνουν&nbsp;ρουκέτες, ενώ εκρηκτική Ανάσταση γίνεται και στον Μαραθόκαμπο της Σάμου. Στην Καλαμάτα γίνεται&nbsp;σαϊτοπόλεμος&nbsp;με εύφλεκτα υλικά, ενώ στη Ζάκυνθο με την Πρώτη Ανάσταση απελευθερώνονται&nbsp;λευκά περιστέρια.

Κάλαντα Λαζάρου, Λαζαράκια κατασκευή και Βάγια, στην τάξη μας στο Ωδείο #Ρυθμοί, το 2018.

Kάλαντα Λαζάρου, Βόλου, Ορέστης 4 χρόνων.

Name

Safari may block some audio or video from playing automatically and ‘read to me’ will skip these. You can configure this in Safari’s preferences.