Ελληνικά Παραδοσιακά Μουσικά όργανα (2)

Τα Πνευστά ή Αερόφωνα όργανα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με τον τρόπο παραγωγής του ήχου :

Με ελεύθερο επιστόμιο

Με μονό γλωσσίδι

Με διπλό γλωσσίδι

Φλογέρα

Πνευστό με ελεύθερο επιστόμιο.

Η φλογέρα ανήκει στα ποιμενικά όργανα, μαζί με το σουραύλι, τη μαντούρα και το θιαμπόλι.

Είναι κυλινδρικό, μακρόστενο, ανοικτό και στα δύο του άκρα.
Το ένα άκρο (κεφαλή) είναι το μέρος στο οποίο φυσά ο οργανοπαίκτης και παράγει τις κύριες δονήσεις του ήχου.
Φτιάχνεται από καλάμι, ξύλο ή κόκαλο , αλλά και πιο σύγχρονα υλικά πλέον, όπως πλαστικό.
Έχει διάφορα μεγέθη, με μήκος από 15 ως και 80 περίπου εκατοστά.

"Θεωνίτσα"(Ρουμελιώτικο) - Αριστείδης Βασιλάρης / ΕΤ -1, 1998

Πνευστό με ελεύθερο επιστόμιο.

Σουραύλι

Παίζεται κυρίως στη νησιωτική Ελλάδα.
Το σουραύλι είναι και αυτό ένα όργανο τύπου φλάουτου. Το μέρος όμως από το οποίο φυσάει ο μουσικός δεν είναι εντελώς ανοιχτό, όπως στη φλογέρα, είναι συνήθως λοξοκομμένο και κλεισμένο με μια τάπα, που αφήνει μόνο μια λεπτή σχισμή.
Φτιάχνεται με τον ίδιο τρόπο με τη φλογέρα, σε διάφορα μεγέθη, από 15 με 20 εκατοστά έως 65 εκατοστά και από διάφορα υλικά: καλάμι και ξύλο και σπανιότερα από κόκαλο και μπρούντζο.
Το μεγάλο σουραύλι φτιάχνεται και από δύο ή περισσότερα κομμάτια ξύλου,που προσαρμόζονται το ένα στο άλλο.
Το σουραύλι έχει συνήθως 6 τρύπες μπροστά, σε ίση απόσταση η μία από την άλλη και μία πίσω, για τον αντίχειρα.

Το σουραύλι κρατιέται ίσια, δηλαδή κάθετα στο στόμα.
Το φύσημα του σουραυλιέρη περνάει απ’ τη σχισμή που αφήνει η τάπα, χτυπάει «σπάει» όπως λένε στην απέναντι κόγχη της τρύπας και δημιουργεί τον ήχο.
Με μαλακό φύσημα δίνει μια σειρά χαμηλούς φθόγγους. Με πιο δυνατό φύσημα, και με τους ίδιους δαχτυλισμούς, δίνει τους ίδιους φθόγγους μια οκτάβα ψηλότερα.
Οι χαμηλοί φθόγγοι είναι κάπως μουντοί, ενώ οι ψηλοί είναι λαμπεροί και διαπεραστικό.
Η φλογέρα και το σουραύλι παίζονται μόνα τους αλλά και μαζί με άλλα όργανα .

ΛΙΒΑΝΙΟΣ Γειτόνεισσες

Μαντούρα

Πνευστό με μονό γλωσσίδι.

Την συναντάμε σε διάφορα μεγέθη, από 20 έως 30 εκατοστά, και έχει συνήθως 4 ή 5 τρύπες και σπάνια 6.
Υπάρχει και η διπλομαντούρα: δύο μαντούρες ενωμένες με φυτικές ίνες ή σπάγκο.
Ουσιαστικά το φτιάξιμο και το παίξιμο της μαντούρας είναι μια προετοιμασία για την τσαμπούνα και την γκάιντα.

Daulute - Συρτά μαντούρας

Πνευστό με ελεύθερο γλωσσίδι

Νέυ

Μακρόστενο πνευστό που συναντάται στις Αραβικές χώρες, το Ιράν και την κεντρική Ασία.
Ο όρος «νέϋ» προέρχεται από την αρχαία Περσική λέξη που σημαίνει καλάμι, ή μπαμπού και κατά προέκταση καλαμένιος αυλός. Το όργανο αυτό είναι γνωστό από την αρχαιότητα στην Εγγύς Ανατολή.

Ikaria/Ικαρία - Musical Yards/μουσικές αυλές 2018, Nikos Paraoulakis & Manousos Klapakis | Greece

Το Νέϋ είναι παραδοσιακό μουσικό όργανο με μεγάλη και ιδιαίτερη ιστορία αφού είναι χαρακτηρισμένο σαν όργανο ιερής μουσικής και όχι ψυχαγωγικής , που είναι η σημερινή του κυρίως χρήση.
Πρόγονοί του είναι οι σωληνωτές φλογέρες που συναντώνται σε διάφορους πολιτισμούς , όπως τα όργανα από οστό, που βρέθηκαν στο Κωρύκειο άντρο , στον Παρνασσό και εκτίθενται στο μουσείο των Δελφών.
Τα όργανα αυτά παίζονταν από τις Ιέρειες του μαντείου κατά την διάρκεια των εορτών της εαρινής ισημερίας.

Ζουρνάς

Πνευστό με διπλό γλωσσίδι

Ο ζουρνάς ή καραμούζα ή πίπιζα είναι όργανο τύπου όμποε,δηλαδή με διπλό γλωσσίδι,στο οποίο οφείλει τον οξύ,διαπεραστικό του ήχο.
Στην ίδια οικογένεια ανήκε και ο αυλός , το κατ’εξοχήν πνευστό της αρχαίας ελληνικής μουσικής.
Φτιάχνεται σε διάφορα μεγέθη (από 22 έως και 60 εκ.), από διάφορα ξύλα. Τους πιο κοντούς ζουρνάδες τους συναντάμε στη δυτική Ρούμελη και τον Μωρηά και τους μακρύτερους στη Μακεδονία.