Η θἐση της γυναίκας στην αρχαία Αθήνα και Ρώμη αφορά την έκδοση αυτή που υλοποιήθηκε από 45  μαθητές της Β τάξης του 1ου ΓΕΛ Ξάνθης  το Νοέμβριο του 2023 για το 8ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο στη Ρώμη

Information leaκed about ancient greek and roman women

Επιπρόσθετα, οι οικοδέσποινες ήταν επιβαρυμένες και με την παραλαβή των προϊόντων που έφταναν στον οίκο αλλά και με τον διαχωρισμό αυτών που ήταν για αποθήκευση. Εκτός από αυτά ήταν υπεύθυνες και για τη σωστή διαχείριση των αγαθών, με βάση τον ετήσιο προϋπολογισμό του οίκου. Φρόντιζαν ακόμη και για την παραγωγή των ενδυμάτων, που προορίζονταν για τα μέλη του οίκου, τα οποία φτιάχνονταν στον οικιακό αργαλειό (εικ. 8) αλλά και για την παρασκευή του ψωμιού από σιτηρά. (εικ.9)

Εικ. 8 Αττική μελανόμορφη λήκυθος, 540 π.Χ. του ζωγράφου Άμαση, Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο. Απεικονίζονται γυναίκες που γνέθουν, κλώθουν και κατασκευάζουν υφάσματα στον αργαλειό. Εικ. 9 Ειδώλια (τέλη 5ου αι. π.Χ., Μουσείο Λούβρου). Εικονίζονται τέσσερις γυναίκες να ζυμώνουν, ενώ μία πέμπτη παίζει δίαυλο (πιθανώς δίνει τον ρυθμό).

Έτσι φτάνουμε στο σήμερα, όπου η γυναίκα πλέον νομικά έχει γίνει ισότιμη με τον άνδρα, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό βίο. Αυτή η ισότητα επιτεύχθηκε μέσα από σκληρούς και αιματηρούς αγώνες.

Γι' αυτό, προς τιμήν όλων αυτών των ανθρώπων που θυσίασαν τη ζωή τους σε αυτόν τον αγώνα, πρέπει να συμβάλλουμε καθημερινά όλοι μαζί σε ανάλογες πράξεις, μέχρι να εξαλειφθεί οποιαδήποτε διάκριση ανάμεσα στα δύο φύλα!

ΠΗΓΕΣ <ul><li>Έτος ένα – Η καθημερινή ζωή στη Ρώμη και στον&nbsp;κόσμο, 2 Ιανουαρίου 2012 από&nbsp;Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού.</li></ul><a href="https://argolikivivliothiki.gr/2012/01/02/%CE%AD%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%AE-%CE%B6%CF%89%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9/">https://argolikivivliothiki.gr/2012/01/02/%CE%AD%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%AE-%CE%B6%CF%89%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9/</a> <ul><li>h<a href="http://www.ime.gr/chronos/07/gr/society/index20.html">ttp://www.ime.gr/chronos/07/gr/society/index20.html</a></li></ul>●<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Women_in_ancient_Rome" style="color: rgb(17, 84, 204);">https://en.wikipedia.org/wiki/Women_in_ancient_Rome</a> ●<a href="https://gr.dreamstime.com/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%81%CE%AC-diocletian-thermae-diocletiani-%CF%83%CF%84%CE%B7-image95236773" style="color: rgb(17, 84, 204);">https://gr.dreamstime.com/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%BF%CF%84%</a> <a href="https://gr.dreamstime.com/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%81%CE%AC-diocletian-thermae-diocletiani-%CF%83%CF%84%CE%B7-image95236773" style="color: rgb(17, 84, 204);">CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA-%CE%B5%</a> <a href="https://gr.dreamstime.com/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%81%CE%AC-diocletian-thermae-diocletiani-%CF%83%CF%84%CE%B7-image95236773" style="color: rgb(17, 84, 204);">CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%</a> <a href="https://gr.dreamstime.com/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%81%CE%AC-diocletian-thermae-diocletiani-%CF%83%CF%84%CE%B7-image95236773" style="color: rgb(17, 84, 204);">BC%CE%B1-</a> <a href="https://gr.dreamstime.com/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%81%CE%AC-diocletian-thermae-diocletiani-%CF%83%CF%84%CE%B7-image95236773" style="color: rgb(17, 84, 204);">%CF%84%CF%89%CE%BD%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8E%CE%</a> <a href="https://gr.dreamstime.com/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%81%CE%AC-diocletian-thermae-diocletiani-%CF%83%CF%84%CE%B7-image95236773" style="color: rgb(17, 84, 204);">BD%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%BB</a> <a href="https://gr.dreamstime.com/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-%CE%AC%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%81%CE%AC-diocletian-thermae-diocletiani-%CF%83%CF%84%CE%B7-image95236773" style="color: rgb(17, 84, 204);">%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%81%CE%AC-diocletian-thermaediocletian%CF%83%CF%84%CE%B7image95236773</a> ●<a href="https://schoolpress.sch.gr/istoriomnemones/%CE%B7-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B7/" style="color: rgb(17, 84, 204);">https://schoolpress.sch.gr/istoriomnemones/%CE%B7%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%CF%84%</a> <a href="https://schoolpress.sch.gr/istoriomnemones/%CE%B7-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B7/" style="color: rgb(17, 84, 204);">CE%B7%CF83%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%B</a> <a href="https://schoolpress.sch.gr/istoriomnemones/%CE%B7-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B7/" style="color: rgb(17, 84, 204);">D-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CF%81%CF%89%</a> <a href="https://schoolpress.sch.gr/istoriomnemones/%CE%B7-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%B1-%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B7/" style="color: rgb(17, 84, 204);">CE%BC%CE%B7/</a> ●<a href="https://unric.org/el/%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B7%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B9-2/" style="color: rgb(17, 84, 204);">https://unric.org/el/%CE%BF%CE%B9%CE%BA%</a> <a href="https://unric.org/el/%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B7%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B9-2/" style="color: rgb(17, 84, 204);">CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%</a> <a href="https://unric.org/el/%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B7%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B9-2/" style="color: rgb(17, 84, 204);">CE%B9%CE%BA%CE%B7%CE%B4%CE%B9%</a> <a href="https://unric.org/el/%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B7%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B9-2/" style="color: rgb(17, 84, 204);">CE%B1CE%BA%CE%B7%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE</a> <a href="https://unric.org/el/%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B7%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B9-2/" style="color: rgb(17, 84, 204);">%B1%CF%84%CE%B1%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%</a> <a href="https://unric.org/el/%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B7%CF%81%CF%85%CE%BE%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B9-2/" style="color: rgb(17, 84, 204);">80%CE%B9-2/</a>

ΠΗΓΕΣ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Β’, Εκδοτική Αθηνών, 1971, Αθήνα, σελ. 455-461 Κοινωνική και Πολιτική Οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα, ΟΕΔΒ, Β’ Λυκείου (Επιλογής), Αθήνα, 2007, σελ. 135-139 <a href="http://old.privateschools.gr/books/lykeio/b_lyk/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada-Biblio_Mat.pdf">http://old.privateschools.gr/books/lykeio/b_lyk/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada</a> <a href="https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/klasiki/Meidias%20painter%206.htm">/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada-Biblio_Mat.pdf</a> <a href="https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/klasiki/Meidias%20painter%206.htm">https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/klasiki/Meidias%20painter%206.htm</a> Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Κλασική Εποχή-Κοινωνία <a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/index.html">http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/index.html</a> Δημοσιευμένο κείμενο της Ελευθερίας Τραΐου στις 12/06/2018 <a href="https://yougoculture.com/news-greek/kallyntika-kai-makigiaz-stin-arhaia-ellada">https://yougoculture.com/news-greek/kallyntika-kai-makigiaz-stin-arhaia-ellada</a> Δημοσιευμένο κείμενο της Αγγελικής Κώττη στις 31/1/2021 στη LIBERAL με τίτλο «Οι άνδρες φορούσαν έξωμα και οι γυναίκες μάξι». Ενδυμασία στην αρχαία Ελλάδα, Χείλων <a href="https://chilonas.com/2020/05/15/https-wp-me-p1op6y-e7n/">https://chilonas.com/2020/05/15/https-wp-me-p1op6y-e7n/</a> ΜΑΚΙΓΙΑΖ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ Αναρτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2017 από ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Καθηγητής Αισθητικής <a href="https://blogs.sch.gr/koumpana/?p=133">https://blogs.sch.gr/koumpana/?p=133</a> <a href="https://myfabricoflife.com/fashion_anicent_athens/">https://myfabricoflife.com/fashion_anicent_athens/</a> <a href="https://www.prefer.gr/lifestyle/to-makigiaz-stin-archaia-ellada-alith">https://www.prefer.gr/lifestyle/to-makigiaz-stin-archaia-ellada-alith</a> <a href="http://www.arxeion-politismou.gr/2022/04/arxaia-gynaikeia-sandalia-apo-Argolida.html">http://www.arxeion-politismou.gr/2022/04/arxaia-gynaikeia-sandalia-apo-Argolida.html</a> &nbsp;&nbsp; <a href="http://www.mixanitouxronou.gr/pos-ta-papoytsia-stin-archaia-ellada-dilonan-tin-koinoniki-taxi-kai-ton-ployto-pos-xechorizan-oi-etaires-apo-ta-ypodimata-toys-kai-giati-i-archaia-moda-antechei-akomi/">http://www.mixanitouxronou.gr/pos-ta-papoytsia-stin-archaia-ellada-dilonan-tin-koinoniki-taxi-kai-ton-ployto-pos-xechorizan-oi-etaires-apo-ta-ypodimata-toys-kai-giati-i-archaia-moda-antechei-akomi/</a>	 <a href="https://www.namuseum.gr/collection/klasiki-periodos-2/">https://www.namuseum.gr/collection/klasiki-periodos-2/</a>

Ανάμεσά τους ήταν οι κανηφόροι, νεαρές παρθένες που κρατούν κάνιστρα με ιερά σκεύη των μυστηρίων, οι οποίες είχαν επιλεγεί από τις καλύτερες οικογένειες των Αθηναίων. Μεγάλη σημασία αποδιδόταν στην αγνότητα των κανηφόρων, γιατί αποτελούσε εγγύηση για την καθαρότητα των αντικειμένων της θυσίας και για την ευνοϊκή της αποδοχή από τη θεά. Στους λειτουργούς της θυσίας ανήκουν και οι σκαφηφόροι που εκλέγονταν από τις τάξεις των μετοίκων, φορούν πορφυρούς χιτώνες και μεταφέρουν χρυσά και αργυρά σκεύη με κηρύθρα και γλυκίσματα, ενώ οι άλλες γυναίκες και κόρες μετοίκων κρατούν υδρίες. Το αποκορύφωμα της γιορτής ήταν φυσικά η θυσία των προσφερόμενων ζώων.

Το πολυτιμότερο δώρο των Αθηναίων προς την θεά την ημέρα των γενεθλίων της ήταν ένας μεγάλος παμποίκιλος πέπλος, που τον ύφαιναν εννιά μήνες στον αργαλειό οι επιδεξιότερες παρθένες. Η παράδοση του πέπλου της Αθηνάς απεικονίζεται στο κεντρικότερο σημείο της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα (εικ.3). 

Εικόνα 3: Η σκηνή της παράδοσης του πέπλου από την πομπή των Παναθηναίων. Από την ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα. Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο Πηγή: <a href="https://el.wikipedia.org/wiki/Παναθήναια">https://el.wikipedia.org/</a> <a href="https://el.wikipedia.org/wiki/Παναθήναια">wiki/%CE%A0%CE%B1%</a> <a href="https://el.wikipedia.org/wiki/Παναθήναια">CE%BD%CE%B1%CE%B8</a> <a href="https://el.wikipedia.org/wiki/Παναθήναια">%CE%AE%CE%BD%CE%</a> <a href="https://el.wikipedia.org/wiki/Παναθήναια">B1%CE%B9%CE%B1</a>

Antique paper texture

Σίγουρα δεν είναι τυχαίο που οι πηγές αναφέρουν μόνο τρεις περιπτώσεις γυναικών που ζήτησαν οι ίδιες το διαζύγιό τους! Για μία μάλιστα από αυτές γνωρίζουμε και λεπτομέρειες. Αυτή είναι η περίπτωση της Ιππαρέτης, συζύγου του Αλκιβιάδη, ονομαστού για τις απιστίες του, η οποία, μην αντέχοντας τις ερωτικές περιπέτειες του συζύγου της με τις εταίρες, πήγε να ζήσει στο σπίτι του αδερφού της του Καλλία. Αφού συγκέντρωσε σε ένα υπόμνημα τις κατηγορίες της εναντίον του, πήγε στον επώνυμο άρχοντα, για να ζητήσει νόμιμα την αναγνώριση του διαζυγίου της. Την ώρα που παρέδιδε την αγωγή της στον δικαστή, εμφανίστηκε ο Αλκιβιάδης, την άρπαξε και, περνώντας μέσα από την αγορά, την υποχρέωσε να επιστρέψει στο σπίτι τους, χωρίς κανένας να τολμήσει να επέμβει.

Marble

ξαναπαντρευτεί αμέσως μόλις πέθαινε η γυναίκα του, ενώ μία χήρα γυναίκα, για λόγους κοσμιότητας και σεβασμού, έπρεπε να περιμένει με υπομονή δέκα ή και δώδεκα μήνες. Όμως, επειδή οι Ρωμαίοι ενδιαφέρονταν πρωτίστως για την αναπαραγωγή και λιγότερο για τα συναισθήματα, αν κάποιος έμενε άγαμος μετά τη χηρεία για μεγαλύτερο διάστημα από αυτό που προέβλεπε ο νόμος, τιμωρούνταν. ‘Υστερα από όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι υπήρχαν αρκετοί λόγοι, για να οδηγήσουν ένα ζευγάρι Ρωμαίων στο διαζύγιο και αναμφίβολα ο άνδρας ήταν σε πλεονεκτικότερη θέση από τη γυναίκα στην περίπτωση αυτή. Η νομοθεσία στο θέμα της μοιχείας ήταν πολύ σκληρή για τη γυναίκα, αφού για τον λόγο αυτό μπορούσε να θανατωθεί! Ευτυχώς σήμερα όλα αυτά αποτελούν παρελθόν!

ΠΗΓΗ J.P.V.D. BALSDON, ΡΩΜΑΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ-Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥΣ, Μτφ. Ν. Πετρόχειλος, Εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 2015, σελ. 274-289.

Μπορούσαν να υπάρχουν αξιώσεις και για επιπλέον μείωση του ποσού που έπρεπε να επιστραφεί, με βάση διάφορες λογικές αιτίες, στην περίπτωση π.χ. ακίνητης περιουσίας με το αιτιολογικό ότι ο ίδιος, αποδεδειγμένα είχε καταβάλει χρήματα για να βελτιώσει το ακίνητο. Η επιστροφή της προίκας που αφορούσε μόνο χρήματα, προβλεπόταν να γίνει σε τρεις ετήσιες δόσεις, όπως και η καταβολή της. Όταν ο σύζυγος ήταν αυτός που διέπραξε τη μοιχεία, έπρεπε να καταβάλει ολόκληρη την προίκα αμέσως και όχι σε δόσεις! Κατά τους χρόνους μετά τον Αύγουστο, αν καταδιωκόταν η διαζευγμένη γυναίκα και καταδικαζόταν από τα δικαστήρια για μοιχεία, εκτός από την εξορία, ήταν υποχρεωμένη να καταβάλει και ένα ποσό ίσο με το μισό της προίκας της. Αυτές ήταν κάποιες από τις διαδρομές της προίκας στην αρχαία Ρώμη…

ΠΗΓΕΣ J.P.V.D. BALSDON, ΡΩΜΑΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ-H ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥΣ, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2015, μετ. Ν. Πετρόχειλος, σελ. 245-248 <a href="https://argolikivivliothiki.gr/2019/02/13/dowry/">https://argolikivivliothiki.gr/2019/02/13/dowry/</a><a href="http://www.ime.gr/chronos/07/gr/politics/index63.html">http://www. </a> <a href="http://www.ime.gr/chronos/07/gr/politics/index63.html">ime.gr/chronos/07/gr/politics/index63.html</a> <a href="https://argolikivivliothiki.gr/2012/01/02/%CE%AD%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%AE-%CE%B6%CF%89%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9/">https://argolikivivliothiki.gr/2012/01/02/%CE%AD%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%AE-%CE%B6%CF%89%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9/</a>

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Οι εταίρες συγκαταλέγονταν στον πληθυσμό των μετοίκων, δηλαδή των κατοίκων της κλασικής Αθήνας που είχε ξενική καταγωγή. Προέρχονταν κυρίως από την Ιωνία, τη Φρυγία, τη Λυδία, την Κύπρο αλλά και από τις γειτονικές Θήβα και Κόρινθο. Εγγράφονταν στους καταλόγους της πόλης &nbsp;και πλήρωναν έναν ειδικό φόρο, το μετοίκιο, που ισοδυναμούσε με 6 αττικές δραχμές για τις γυναίκες και 12 για τους άνδρες. Με νόμο του Περικλή που επιβλήθηκε το 451 π.Χ. οι κόρες των μετοίκων, που είχαν παντρευτεί Αθηναίους, μπορούσαν να γεννήσουν παιδιά, αλλά αυτά δεν θα αποκτούσαν πολιτικά δικαιώματα. Στην κατηγορία των μετοίκων γυναικών υπήρχαν οι εύπορες που ήταν παντρεμένες και ζούσαν με τον σύζυγό τους, όπως και οι Αθηναίες. Ασχολούνταν με τις οικιακές εργασίες, το γνέσιμο, τον αργαλειό, την ανατροφή των παιδιών, την επίβλεψη των δούλων και άλλες. Υπήρχαν όμως και άλλες γυναίκες μέτοικοι που ήρθαν στην Αθήνα από προσωπική επιλογή, χωρίς κηδεμόνα, εμπορευόμενες το μόνο πράγμα που τους ανήκε: &nbsp;το κορμί τους. Θα πρέπει, ωστόσο, να τις διαχωρίσουμε από τις απλές κοινές γυναίκες &nbsp;της εποχής εκείνης, που διέθεταν κι αυτές το κορμί τους, για να επιβιώσουν. Σε τι διέφεραν, όμως, οι εταίρες από τις κοινές γυναίκες;

Κουίζ της Αλίκης Καμενίδη σχετικό με τις Αρχαίες Ελληνικές Θεότητες <a href="https://www.buzzfeed.com/alikikamen/iiii-iiiiiiii-iii-iiiii-59m2itkxe3">https://www.buzzfeed.com/alikikamen/iiii-iiiiiiii-iii-iiiii-59m2itkxe3</a>

Ποια Ελληνίδα θεά είσαι;

Διατήρησε το δικαίωμα σου να σκέφτεσαι, ακόμη και αν σκέφτεσαι λανθασμένα είναι καλύτερο από το να μην σκέφτεσαι καθόλου. Υπατία η Αλεξανδρινή Η γυναίκα που λάτρεψε την επιστήμη

«Δεν ήθελα απλά να ξέρω τα ονόματα των πραγμάτων. Θυμάμαι να θέλω πραγματικά να μάθω πώς λειτουργούν όλα» Elizabeth Blackburn μοριακή βιολόγος.

Οι εταίρες ικανοποιούσαν τις ερωτικές επιθυμίες των ανδρών, ελεύθερων και παντρεμένων, με χρηματικό αντάλλαγμα, και αμείβονταν και οι ίδιες πολύ καλά για τη διασκέδαση που προσέφεραν στα συμπόσια. (εικ.1) Επιδίδονταν σε διασκεδάσεις, συμμετείχαν ισότιμα σε συζητήσεις με τον ανδρικό πληθυσμό που τις επέλεγε ως συντροφιά, γνώριζαν χορό, τραγούδι, να παίζουν αυλό και διάφορα άλλα μουσικά όργανα αλλά και παιχνίδια. Στα συμπόσια που παρέθεταν οι πλούσιοι Αθηναίοι, ως γνωστόν, εκτός από τις συζητήσεις οι παρευρισκόμενοι διασκέδαζαν με μουσική, ακροβατικά νούμερα, διάφορα παιχνίδια και άλλα.

Εικ.1 Σκηνή συμποσίου. Περίπου 470-460 π.Χ.

ΠΗΓΗ:<a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/symposion_intro.html">http://www.ime.gr/chronos/05/gr/</a> <a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/symposion_intro.html">society/symposion_intro.html</a>

Στην κωμωδία, η γυναικεία παρουσία είναι έκδηλη τόσο στα δρώμενα της πολιτικής ζωής όσο και της δημόσιας στην πόλη των Αθηναίων. Συγκεκριμένα στα έργα του Αριστοφάνη (εικ. 4), προβάλλονται οι δυνατότητές της και οι χειρισμοί της σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Εξύψωσε τις γυναίκες και άνοιξε τον δρόμο για τη διαφορετική αντιμετώπισή τους. Τις παρουσιάζει πάνω στην σκηνή χωρίς εχθρότητα σε αντίθεση με την καθημερινότητα, όπου το κλίμα που επικρατούσε στην Αθήνα ήταν μισογυνιστικό. Ο Αριστοφάνης υποστήριζε τις γυναίκες και αφιέρωνε τις κωμωδίες του σε αυτές. Κάποια από τα έργα του με ηρωίδες γυναίκες είναι “ Η Λυσιστράτη”, “Οι Θεσμοφοριάζουσες” και “Οι Εκκλησιάζουσες”.

Εικόνα 4:&nbsp; Προτομή του Αριστοφάνη, Φλωρεντία, Μουσείο Ουφίτσι Πηγή: <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q43353" style="background-color: unset; color: unset;">https://www.wikidata.org/wiki/Q43353</a>

Εικ.7 Επιτύμβιο ανάγλυφο της Ηγησούς. Μπροστά από την κόρη στέκεται η θεραπαινίδα κρατώντας πυξίδα. Περίπου 410 π.Χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα.

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Οι έγγαμες γυναίκες ήταν υπεύθυνες και για την επιστασία των δούλων (εικ.7) που εργάζονταν στο πλαίσιο του οίκου αλλά και για την αποστολή τους σε εξωτερικές εργασίες, καθώς οι ίδιες δεν επιτρεπόταν να βγουν. Οι δούλοι είτε είχαν γεννηθεί στον οίκο είτε είχαν αγορασθεί και γίνονταν μέλη της οικογένειας με ειδική τελετή. Ανέρχονταν την εποχή εκείνη σε ένα μέτριο σπίτι σε δέκα άτομα περίπου, τα οποία ήταν: ο θυρωρός, ο μάγειρας, ο παιδαγωγός και οι γυναίκες που καθάριζαν το σπίτι, έφερναν νερό από την κρήνη με υδρίες, ζύμωναν το ψωμί, (εικ.9) έγνεθαν και ύφαιναν κάτω από την επίβλεψη της οικοδέσποινας.(εικ.8)

Αντιθέτως οι γυναίκες κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων συχνότερα εξέρχονταν από την οικία τους, καθώς ήταν αναγκασμένες λόγω ένδειας να εργαστούν. Ασχολούνταν με το μικροεμπόριο (εικ.5) και πουλούσαν κυρίως αγροτικά προϊόντα, ενώ άλλες ήταν μαίες, οι οποίες έχαιραν κοινωνικής εκτίμησης καθώς επιτελούσαν χρέη γιατρού, εργάτριες υφασμάτων και ταβερνιάρισσες. Οι τελευταίες είχαν κακή φήμη, πουλούσαν κρασί, ψωμί, σκόρδο, τυρί και κρέας, αλλά νοίκιαζαν και δωμάτια σε ξένους στα πανδοχεία τους. Έτσι, ενώ ο φυσικός χώρος της γυναίκας ήταν το σπίτι, υπήρχαν και εκείνες, που ασχολούνταν με βιοπορισμό, όσο και αν αυτό δεν ακολουθούσε το κοινωνικό ιδεώδες εκείνης της εποχής.

<a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/women.html">http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/women.html</a>

Το αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο μοιάζει αρκετά με το αθηναϊκό. Οι περισσότεροι ηθοποιοί ήταν άνδρες, καθώς έπαιζαν και ανδρικούς και γυναικείους ρόλους με προσωπίδες, όπως όριζε η παράδοση. Η μόνη εξαίρεση ήταν ένας τύπος μίμου χωρίς μάσκα, τον οποίο επιτρεπόταν να υποδυθούν γυναίκες ηθοποιοί. Ήταν ακροβάτριες, χορεύτριες (εικ.6) και μουσικοί και αποτελούσαν βασικά μέλη των θεατρικών θιάσων, παρόλο που γνωρίζουμε πολύ λιγότερα γι΄αυτές απ΄ ό,τι για τους αντίστοιχους άντρες μίμους. Παράδειγμα τέτοιας μίμου ηθοποιού ήταν η Volumnia Cytheris που έζησε τον 1ο αι. π.Χ.

Εικόνα 6: Νωπογραφία με απεικόνιση χορευτριών από την Πομπηία, βίλα του Κικέρωνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης, Ιταλία. https://mann-napoli.it/wp-content/uploads/2021/01/Danzatrici.jpg

Παράλληλα, η αρχαία ρωμαϊκή γλυπτική είναι μόνο μίμηση και συνέχεια της ελληνικής τέχνης, καθώς όλοι οι δεξιοτέχνες της γλυπτικής στην αρχαία Ρώμη ήταν Έλληνες. Το ρωμαϊκό στυλ διαφέρει από το ελληνικό σε μεγαλύτερη αδρότητα, ψυχρότητα και ρεαλισμό στις εικόνες, ενώ περιορίζεται κυρίως στο ιστορικό ανάγλυφο και την προσωπογραφία. Την εποχή του Αυγούστου, ωστόσο, περισσότερο από πριν, δημιουργήθηκαν πορτρέτα γυναικών και παιδιών, που ήταν πολύ σπάνια πριν. Τις περισσότερες φορές, αυτά ήταν εικόνες της συζύγου (εικ.7) και της κόρης του αυτοκράτορα.

Πέρα από αυτά, στο χώρο της ζωγραφικής, αξιοσημείωτο είναι να αναφέρουμε την Λάια (1ος αι. π.Χ.), η οποία είναι διάσημη ζωγράφος γυναικείων πορτραίτων και χαράκτρια ελεφαντόδοντου. Τέλος, μια από τις ελάχιστες ποιήτριες της ρωμαϊκής λογοτεχνίας ήταν η Sulpicia (μέσα 1ου αι. π.Χ. - μέσα 1ου αι. μ.Χ.), η οποία διέπρεψε σ' ένα απόλυτα ανδροκρατούμενο λογοτεχνικό είδος, όπως η ρωμαϊκή ερωτική ελεγεία. Οι έξι μικρές ελεγείες της Sulpicia προσφέρουν στον αναγνώστη (αρχαίο και σύγχρονο) μια μοναδική ευκαιρία ν' ακούσει τη γυναικεία φωνή αδιαμεσολάβητη, απαλλαγμένη από έμφυλες προκαταλήψεις και παραμορφώσεις.

Εικόνα 7: Μαρμάρινη προτομή της Λιβίας Δρουσίλλα, γνωστής και ως Ιουλίας Αυγούστα, που ήταν η σύζυγος του Οκταβιανού Αυγούστου, και μία από τις ισχυρότερες γυναίκες της ιστορίας της αυτοκρατορίας, Μουσεία Βατικανού, Ιταλία. https://www.britannica. com/biography/Livia-Drusilla

Συνοψίζοντας, η παρουσία της αρχαίας Ελληνίδας στην τέχνη διαφέρει ελάχιστα από αυτή της αρχαίας Ρωμαίας. Αποτελούν εξίσου σημαντικό θεμέλιο ανάδειξης του πολιτισμού της αρχαίας Αθήνας και της Ρώμης.

Πιο συγκεκριμένα, η Ελένη, που ήταν γυναίκα του Μενέλαου, του βασιλιά της Σπάρτης, ήταν περίφημη για την ομορφιά της. Ο Πάρης, ο γιος του βασιλιά της Τροίας Πρίαμου, την απήγαγε και την οδήγησε στην Τροία (εικ.3). Οι Έλληνες με επικεφαλής τον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο εκστράτευσαν εναντίον της Τροίας και έπειτα από ένα δεκαετή πόλεμο κατέλαβαν την πόλη. Η Ελένη ταυτίστηκε με τον καταστροφικό πόλεμο και παρουσιάζεται συχνά ως υπαίτια για το θάνατο πολλών ανθρώπων. Ο Στησίχορος, όμως, παρουσιάζει μια άλλη εκδοχή στο ποίημά του “Παλινωδία”: η Ελένη δεν πήγε ποτέ στην Τροία με τον Πάρη· οι θεοί την πήγαν στην Αίγυπτο, ενώ στη θέση της έπλασαν ένα είδωλο, που ο Πάρης απήγαγε νομίζοντας ότι είναι η Ελένη.

Οι Έλληνες λοιπόν και οι Τρώες πολεμούσαν για δέκα χρόνια όχι για την πραγματική Ελένη, αλλά για το είδωλό της. Το μύθο αυτόν αξιοποιεί και ο Ευριπίδης στην τραγωδία του "Ελένη". Με λίγα λόγια, η Ελένη αντικατοπτρίζει όλες τις γυναίκες, οι οποίες στοχοποιούνται για τα δεινά που συμβαίνουν στην κοινωνία, συχνά χωρίς να είναι υπαίτιες, μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες.

Εικόνα 3: Η αρπαγή της Ωραίας Ελένης, Ωόν, 429-410 π.Χ., Νέα Υόρκη, ΜΕΤ. Πηγή: https://users.sch.gr/ipap/ Ellinikos%20Politismos/ klasiki/washing-loutrou -painter.2.htm

Γράφει ο Ζερνίδης Νικόλαος Στέφανος

Για ποια γυναίκα γίνεται λόγος; 

Εικ.1Μητέρα που θηλάζει βρέφος παρουσία του πατέρα. Λεπτομέρεια από τη σαρκοφάγο ενός νεαρού αγοριού, περίπου το 150 μ.Χ.

Η κοινωνική τάξη της Ρωμαίας οικοδέσποινας στην πράξη ήταν συνήθως υψηλή. Σε αντίθεση με τη γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα η Ρωμαία οικοδέσποινα δεν έμενε ποτέ περιορισμένη στον γυναικωνίτη. Τα καθήκοντά της ήταν τα μητρικά και τα συζυγικά, δηλαδή ο γάμος και η ανατροφή των παιδιών. (εικ.1) Η γυναίκα στην αρχαία Ρώμη, μέσα στην οικογένεια της ήταν η κυρία του σπιτιού ή αλλιώς matter familias. Έργο της ήταν να αναθρέψει σωστά τα παιδιά της. Στις φτωχές και κατώτερης τάξης οικογένειες, οι κόρες πήγαιναν κανονικά σχολείο μαζί με &nbsp;τα αγόρια. Αντίθετα, στις αριστοκρατικές οικογένειες, η&nbsp;νοικοκυρά επέβλεπε την εκπαίδευση των θυγατέρων από &nbsp;τις δούλες στις οικιακές δουλειές, όπως το γνέσιμο στον&nbsp;αργαλειό.

Υπήρχαν όμως δύο ξεχωριστές ομάδες γυναικών που μάλλον φορούσαν μακιγιάζ σε τακτική βάση: η πρώτη ομάδα ήταν οι ιερόδουλες, για τις οποίες το μακιγιάζ δεν ήταν μια περιττή πολυτέλεια, αλλά ένα ουσιαστικό εργαλείο της δουλειάς τους, το οποίο χρειάζονταν για να προσελκύσουν πελάτες. Η δεύτερη ομάδα ήταν οι «ευυπόληπτες» γυναίκες της υψηλής κοινωνίας, που μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά το μακιγιάζ, δεν τους απαγορεύτηκε να το φορέσουν από τους άνδρες τους και επέλεξαν να το φορέσουν. Η πλειοψηφία, όμως, των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα πιθανότατα είτε δεν φορούσαν ποτέ καθόλου μακιγιάζ είτε το φορούσαν μόνο σε ειδικές περιστάσεις. Ο εξωτερικός καλλωπισμός των γυναικών, αν και&nbsp; κάποτε υπερβολικός, ήταν ο εύκολος τρόπος για να σαγηνέψουν τον ανδρικό κόσμο, ιδιαίτερα όταν η ικανοποίηση των προσωπικών τους επιθυμιών ήταν αβέβαιη. Για τον καλλωπισμό περιζήτητα ήταν και τα αρώματα, που γίνονταν από την ανάμιξη διαφόρων ελαίων (ελιάς, πικραμύγδαλου, σουσαμιού) με φυτά ή λουλούδια. Τα αρωματοπωλεία πρόσφεραν ειδικές αρωματικές αλοιφές που χρησιμοποιούνταν για την περιποίηση διάφορων σημείων του σώματος: φοινικέλαιο, μαντζουράνα, εκχύλισμα θυμαριού, μέντα, σμύρνα. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Οι γυναίκες, όπως ήταν φυσικό, δεν ενδιαφέρονταν μόνο για την περιποίηση του προσώπου αλλά ενδιαφέρονταν και για την υγιεινή του σώματός τους. Οι Αθηναίες αστές έπαιρναν το λουτρό τους στο σπίτι, σε μαρμάρινους λουτήρες που βρίσκονταν σε ένα δωμάτιο του γυναικωνίτη. Μία υπηρέτρια έχυνε το νερό κατά το λούσιμο και&nbsp; για σαπούνι χρησιμοποιούσαν ανθρακικό αλάτι από ακάθαρτη σόδα ή διάλυση ποτάσας που παρασκευαζόταν με στάχτη. Σε αντίθεση με τους άνδρες, δεν πλένονταν σε ανοιχτό χώρο &nbsp;παρά μόνο σε ορισμένες θρησκευτικές τελετές, ούτε σύχναζαν στα δημόσια λουτρά, εκτός αν ήταν εταίρες ή δούλες. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

Μπορούμε κι εμείς οι νέοι να γίνουμε σύγχρονοι ιστορικοί και ερευνητές του παρελθόντος ...

Η ιστορία είναι μία επιστήμη που έχει τις δικές της μεθόδους και τεχνικές έρευνας. Πιστεύουμε στην εγκυρότητα και την αξιοπιστία της ιστορικής πληροφορίας και κάνουμε μία προσπάθεια να προσεγγίσουμε κι άλλους μαθητές/τριες σε αυτή τη διαδρομή. Η ψηφιακή έκδοση ενός ιστορικής φύσεως περιοδικού θεωρούμε ότι φέρνει πολύ πιο κοντά τη νέα γενιά στην ιστορική ματιά και την αξία της πέρα από τις απόψεις περί αναχρονιστικών αντιλήψεων και αρχών που υιοθετούν οι σύγχρονοι έφηβοι και γενικότερα οι νέοι της εποχής μας. Ελπίζουμε να σας αρέσει αυτή η ματιά μας, η δική μας οπτική για την Ιστορία και να απολαύσετε το περιοδικό μας.

Parchment

Αλλά και στις περισσότερες ελληνικές πόλεις-κράτη της κλασικής εποχής δεν αναγνωριζόταν πλήρης δημόσια υπόσταση στις γυναίκες. Για να θεωρείται κάποιος πολίτης έπρεπε να είναι άνδρας!&nbsp; Στην κλασική Αθήνα, εκτός από τις γνήσιες Αθηναίες, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, υπήρχαν οι εταίρες, οι παλλακίδες και οι δούλες. Έτσι συμπληρωνόταν το γυναικείο παζλ της αθηναϊκής κοινωνίας. Η Αθηναία δεν είχε δική της ιδιοκτησία, παντρευόταν έναν άνδρα που δεν είχε δει ποτέ και δεν επιτρεπόταν να εργαστεί! Υπήρχαν όμως γυναίκες από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα που εργάζονταν. Η έξοδός της αφορούσε μόνο τη συμμετοχή της σε θρησκευτικές εορτές και σε κηδείες.&nbsp; Αντιμετωπιζόταν ως μία αιώνια ανήλικη που δεν μπορούσε να διευθετήσει τις υποθέσεις της. Στον αντίποδα της γνήσιας Αθηναίας υπήρχαν οι εταίρες που ήταν οι μόνες ελεύθερες και χειραφετημένες γυναίκες της κλασικής Αθήνας. Τέλος, οι δούλες και οι παλλακίδες ικανοποιούσαν τις απαιτήσεις των κυρίων τους και δεν απολάμβαναν κανενός είδους προνόμιο. Οι παλλακίδες διέμεναν στην ίδια οικία με τις νόμιμες συζύγους, σύναπταν σχέσεις με τους άντρες των κυριών τους και μπορούσαν να αποκτήσουν παιδιά από αυτούς, αλλά δεν αναγνωρίζονταν σ’ αυτά πολιτικά δικαιώματα. Και οι δύο αυτές κατηγορίες γυναικών γίνονταν αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους άνδρες και μάλιστα αδιαμαρτύρητα!

Την επόμενη ημέρα γινόταν ο γάμος και τα σπίτια και των δύο οικογενειών στολίζονταν με κλαδιά ελιάς και δάφνης. Παντού ακούγονταν χαρούμενες μουσικές για τον εορτασμό του ευχάριστου γεγονότος, όπως γίνεται και σήμερα! Εκείνη την ημέρα, η νύφη στον γυναικωνίτη, με τη βοήθεια της «νυμφοκόμου», η οποία φρόντιζε για την ένδυση και τον καλλωπισμό της και τις οδηγίες της «νυμφεύτριας», δηλαδή της παρανύμφου που θα τη συνόδευε και θα πρωταγωνιστούσε στη διοργάνωση του γάμου, στολιζόταν, (εικ. 3) έβγαζε τη «ζώνη» της ανύπαντρης και φορούσε το νυφικό πέπλο, καλύπτοντας το πρόσωπό της, όπως απαιτούσε η παράδοση, μέχρι τη στιγμή των αποκαλυπτηρίων από τον μέλλοντα σύζυγό της.

Εικ. 3 Προετοιμασία της νύφης πριν από τον γάμο, 4ος αι. π.Χ. Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη

Οι γυναίκες της αρχαίας Ρώμης ήταν πολυάσχολες. Εκτός από τις δουλειές που έκαναν εντός της οικίας είχαν και ποικίλες ενασχολήσεις στη δημόσια ζωή τους. Οι σημαντικότερες ήταν να πάνε να ψωνίσουν, να κάνουν επισκέψεις, να προσφέρουν λατρεία, να παρακολουθήσουν κάποιο θέαμα ή να πάνε στα λουτρά. (εικ.6) Καθημερινή ενασχόληση των Ρωμαίων, τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, ήταν οι συγκεντρώσεις στα λουτρά. Υπήρχαν ξεχωριστά λουτρά για άνδρες και γυναίκες και αυτά των ανδρών ήταν μεγαλύτερα και ομορφότερα διακοσμημένα. Οι γυναίκες για να παρευρεθούν στα λουτρά έπρεπε να πάνε με τη συνοδεία ενός δούλου και για να μπουν πλήρωναν ένα ποσό διπλάσιο σε αξία από αυτό των ανδρών.

Εικ.6 Γυναικείο άγαλμα στα λουτρά Thermae Diocletiani στη Ρώμη

Υπήρχε συνήθεια στη Ρώμη να υπάρχει ένα περιθώριο δέκα μηνών, προκειμένου η οικογένεια της μέλλουσας νύφης να συμπληρώσει την προμήθεια όλων των προσωπικών ειδών της νύφης και, σύμφωνα με τη νομοθεσία, το ποσό της προίκας έπρεπε να καταβληθεί μετά την τέλεση του γάμου σε τρεις ετήσιες δόσεις. Κι αυτός ο κανόνας, όμως, μπορούσε να ανατραπεί κάποιες φορές, αφού υπήρχαν περιπτώσεις κατά τις οποίες το ποσό είχε καταβληθεί νωρίτερα από τον προκαθορισμένο χρόνο, γεγονός που προξενούσε αμηχανία στον υποψήφιο γαμπρό. Τέτοια αμηχανία κατέλαβε τον Τιβέριο Γράκχο και τον Σκιπίωνα Νασικά, οι οποίοι, αφού είχαν εισπράξει τη μισή προίκα, όταν πήγαν στην τράπεζα να πάρουν τη δεύτερη δόση που τους αναλογούσε, πληροφορήθηκαν από τον τραπεζίτη ότι μπορούσαν να εισπράξουν όλο το υπόλοιπο ποσό της προίκας, και τότε του είπαν ότι θα έγινε κάποιο λάθος, αφού, σύμφωνα με τον νόμο που ίσχυε, δεν μπορούσαν&nbsp; να πάρουν όλο το ποσό αλλά μόνο το ένα τρίτο. Μάλιστα σε τέτοιο βαθμό δεν το πίστεψαν που πήγαν να διερευνήσουν την υπόθεση και δεν εισέπραξαν το ποσό εκείνη την ώρα. Η καταβολή μεγάλων ποσών προξενούσε έκπληξη, γιατί η οικογένεια της νύφης δεν είχε υποχρέωση να καταβάλει όλο το ποσό της προίκας πριν παρέλθουν τρία χρόνια. Το σύνηθες ήταν να τηρείται ο νόμος. Άλλωστε, οι περισσότεροι Ρωμαίοι δεν είχαν διαθέσιμο όλο το ποσό της προίκας, αλλά το συγκέντρωναν κι αυτοί μέσα στα τρία χρόνια. Ασφαλώς οι πλούσιοι μπορούσαν να προπληρώσουν, όχι όμως οι φτωχοί.

ΠΗΓΕΣ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Β', Εκδοτική Αθηνών, 1971, σελ. 448-450. Αποσπάσματα από τον "Οικονομικό" του Ξενοφώντα Κοινωνική και Πολιτική Οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα, ΟΕΔΒ, Β' Λυκείου (Επιλογής), 2007, σελ. 128 <a href="http://old.privateschools.gr/books/lykeio/b_lyk/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada-Biblio_Mat.pdf">http://old.privateschools.gr/books/lykeio</a> <a href="http://old.privateschools.gr/books/lykeio/b_lyk/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada-Biblio_Mat.pdf">/b_lyk/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_</a> <a href="http://old.privateschools.gr/books/lykeio/b_lyk/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada-Biblio_Mat.pdf">sthn_Arxaia_Ellada/Koinwnikh_kai_Politkh</a> <a href="http://old.privateschools.gr/books/lykeio/b_lyk/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada/Koinwnikh_kai_Politkh_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada-Biblio_Mat.pdf">_Organwsh_sthn_Arxaia_Ellada-Biblio_Mat.pdf</a> Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Κλασική Εποχή-Οίκος-Ασχολίες γυναικών <a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/women.html">http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society</a> <a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/women.html">/women.html</a> <a href="https://ikee.lib.auth.gr/record/122500/files/PAPAGEORGOPOULOU.pdf">https://ikee.lib.auth.gr/record/122500</a> <a href="https://ikee.lib.auth.gr/record/122500/files/PAPAGEORGOPOULOU.pdf">/files/PAPAGEORGOPOULOU.pdf</a>

Παρόλα αυτά υπήρχαν και αρκετές περιπτώσεις γυναικών από εύπορες οικογένειες που ασκούσαν διάφορα επαγγέλματα, για να επιβιώσουν. Αναμφίβολα ο διαφορετικός ρόλος των δύο φύλων εκείνη την εποχή ήταν ξεκάθαρος, όπως φαίνεται στα λόγια του Ισχόμαχου στο ακόλουθο απόσπασμα: «Το σώμα και την ψυχή του άντρα τα έπλασε ο θεός έτσι που να μπορεί περισσότερο απ' τη γυναίκα να υπομένει τις παγωνιές και τις κάψες και τις πεζοπορίες και τις εκστρατείες· και γι' αυτό σ' αυτόν ανέθεσε τις εξωτερικές δουλειές. Για τη γυναίκα -έλεγε πως της είπε- που της έπλασε το σώμα λιγότερο δυνατό για ν' αντέχει σ' αυτά, θαρρώ πως όρισε τις οικιακές δουλειές. (εικ.6) Επειδή δε στη γυναίκα έδωσε την ανατροφή των μικρών, γι' αυτό και το περισσότερο μέρος απ' την αγάπη τους το μοίρασε σ' αυτήν, παρά στον άντρα», Ξενοφών,&nbsp; Oικονομικός&nbsp;7.23-24&nbsp;

Εικ. 6 Αττική οινοχόη με παράσταση γυναίκας που γνέθει. 490/480 π.Χ. Βρετανικό Μουσείο

«Αν ξέρεις ότι είσαι στον σωστό δρόμο, αν έχεις αυτή τη γνώση μέσα σου, κανείς δεν μπορεί να σε αποτρέψει, ό,τι κι αν πουν» Barbara McClintock, βιολόγος και κυτταρογενετίστρια

«Είμαι μία από εκείνους που πιστεύουν ότι η επιστήμη περιέχει μεγάλη ομορφιά» Marie Curie, χημικός.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΕΝΩΘΕΙΤΕ! 	Καταλαβαίνει κανείς ακόμα και σήμερα πως οι κλάδοι της επιστήμης κατακλύζονται από άνδρες, παρ’ όλο που «στα χαρτιά» ‘οι επαγγελματικές ευκαιρίες που προσφέρονται και στα δύο φύλα είναι ίσες’. Η παλαιότερη υποβάθμιση και ο παράλληλος περιορισμός της γυναίκας είναι, αναμφίβολα, η δικαιολογία προ 20ου αιώνα για την έλλειψη προόδου και αναγνώρισης των έργων τους. Όμως, παρατηρούνται, ακόμα και στη σύγχρονη εποχή, παρόμοιου είδους φαινόμενα, μη επιτρέποντας στις νέες και έξυπνες κοπέλες του αύριο να αναδείξουν τις ικανότητές τους και να ευεργετήσουν, ως έναν βαθμό, την ανθρωπότητα. Τέτοια παραδείγματα ανέλαβε να καταγράψει μία ομάδα επιστημόνων το 2002, για να εξηγήσει τον μικρότερο αριθμό των γυναικών συγκριτικά με τους άνδρες στις φυσικές επιστήμες και την έντονη μείωση των ποσοστών τους στις ανώτερες βαθμίδες των επαγγελματικών τους χώρων. Τα αποτελέσματα, λοιπόν, που ανέδειξε η ερεύνα τους, τα οποία προβλήθηκαν και σε διεθνές επίπεδο, ήταν τα ακόλουθα. <ul><li>Οι γυναίκες σε αυτόν τον τομέα αντιμετωπίζουν κοινωνικά προβλήματα εξαιτίας της θέσης και του ρόλου τους σε κάθε κοινωνία-πολιτισμό, όπως επίσης, για τον ίδιο ακριβώς λόγο, τους παρέχονται και περιορισμένες δυνατότητες, δυσχεραίνοντας την επαγγελματική τους σταδιοδρομία.&nbsp;</li><li>Η υποδομή κάθε χώρας διαμορφώνει αυτούς τους κλάδους, σχετικά με θέσεις-αντικείμενο εργασίας, κινητικότητα κτλ. και άρα, υποκινεί τις διακρίσεις που υφίστανται ως προς την αναγνώριση και αντιμετώπισή τους.&nbsp;</li><li>Τελευταίο αλλά όχι εξαιρετέο, η ύπαρξη κλειστών ανδροκρατούμενων επαγγελματικών κύκλων, στους οποίους συνειδητά δεν εισέρχονται γυναίκες.</li></ul>

Από το 2002 μέχρι σήμερα η εργασιακή ισότητα των δύο φύλλων έχει σαφώς βελτιωθεί. Παρ’ όλα αυτά ο κόσμος της επιστήμης συνεχίζει να είναι ανδροκρατούμενος.&nbsp;

Στους αρχαϊκούς χρόνους φαίνεται να προτιμάται ο συνδυασμός του λεπτού ιωνικού χιτώνα με το ιμάτιο έναντι του πέπλου, ο οποίος όμως ξαναγίνεται ιδιαίτερα δημοφιλής στην εικονογραφία κατά την πρώιμη κλασική περίοδο (480-450 π.Χ.). Το ένδυμα αναδιπλώνεται στο πάνω μέρος σε απόπτυγμα και ζώνεται πάνω ή κάτω από αυτό σχηματίζοντας πλατιές βαριές πτυχές που καλύπτουν τα σκέλη, χωρίς να επιτρέπουν στις καμπύλες του κορμιού να προβάλλουν κάτω από το ένδυμα (εικ.8), γεγονός που μας επιτρέπει να εικάσουμε πολλά για την ηθική της εποχής. Κατά τους ώριμους κλασικούς χρόνους, εντούτοις, ο πέπλος παρουσιάζεται στην εικονογραφία αρκετά λεπτός, με πλούσιες πτυχώσεις και συχνά διάφανος. Η μία πλευρά του ενδύματος δεν είναι κατά κανόνα ραμμένη, παρέχοντας μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, στοιχείο που καθιστά τον τύπο αυτό του ενδύματος δημοφιλή σε νεαρές μορφές με έντονη κίνηση, όπως Νίκες, Αύρες και Νύμφες.

Εικ. 8 Καρυάτιδα Α, 420-415 π.Χ. Δημιουργός: Ο Αλκαμένης και ο κύκλος του, Μουσείο Ακρόπολης. Η κόρη φοράει πέπλο που συγκρατείται στη μέση με ζώνη πάνω από την οποία σχηματίζεται πλούσια αναδίπλωση. Στους ώμους στερεώνεται ιμάτιο διπλωμένο στα δύο (διπλοϊδιον) και πέφτει στην πλάτη σε δύο ανισομήκη τμήματα.

Γράφει ο Βαλσαμίδης Παναγιώτης - Βασίλειος 

«Σύννεφα» στους ρωμαϊκούς γάμους…

Ανδρόγυνο Ρωμαίων της Δημοκρατικής Περιόδου Πηγή: J.P.V.D. BALSDON, ΡΩΜΑΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ - Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥΣ, Μτφ. Ν.Πετρόχειλος, Εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 2015, εικ. 22

Στην αρχαία Ρώμη αρκετοί γάμοι καταστρέφονταν τόσο από εξωτερικούς όσο και από εσωτερικούς παράγοντες. Ποιοι, όμως, ήταν αυτοί οι παράγοντες που μπορούσαν να κλονίσουν τα θεμέλια ενός γάμου και να οδηγήσουν στη λύση του; Ποια δικαιώματα είχε μία Ρωμαία γυναίκα σε περίπτωση διαζυγίου; Παράγοντας αποτυχίας ενός γάμου κατά το τέλος της Δημοκρατίας και τους αυτοκρατορικούς χρόνους στην αρχαία Ρώμη ήταν ο κίνδυνος μία όμορφη και ελκυστική σύζυγος να γίνει στόχος ενός ερωτύλου άνδρα που άρχιζε να την παρενοχλεί και να την πολιορκεί. Μπορούσε, μάλιστα, ο σύζυγος που τη ζήλευε να την περιορίσει στο σπίτι σαν φυλακισμένη και να απαγορεύσει κάθε επικοινωνία της, αλλά πολλές φορές τα

Ύστερα οι γυναίκες έφευγαν και η νύφη δεχόταν τον γαμπρό και έπεφταν στο κρεβάτι. Το άλλο πρωί η νεαρή σύζυγος, οικοδέσποινα πλέον, έπαιρνε μέρος για πρώτη φορά στα λατρευτικά έθιμα της νέας της οικογένειας. Έτσι ολοκληρώνονταν οι γαμήλιες τελετές στην αρχαία Ρώμη!

ΠΗΓΕΣ J.P.V.D. BALSDON, ΡΩΜΑΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ-Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥΣ, Μτφ. Ν. Πετρόχειλος, Εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2015, σελ. 227-243. <a href="https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/109-10.pdf">https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/109-10.pdf</a>

Η λέξη Καρυάτις στα αρχαία Ελληνικά σημαίνει Κόρη από τις Καρυές, μια πόλη κοντά στη Σπάρτη. Ωστόσο, σήμερα έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες για τη σημασία του ονόματός τους. Η πειστικότερη υποστηρίζει ότι αποτελούσαν το υπέργειο μνημείο του τάφου του μυθικού Κέκροπα, το Κεκρόπειο, το οποίο βρισκόταν ακριβώς από κάτω. Ήταν οι χοηφόροι που απέδιδαν τιμές στον νεκρό ήρωα-βασιλιά με τις φιάλες που κρατούσαν στο χέρι. Η αμφίεση των Καρυάτιδων περιλαμβάνει κλασικά ενδύματα που αντιπροσωπεύουν την αρχαία ελληνική ενδυμασία. Συγκεκριμένα, φορούν μακριά ρούχα όπως τον πέπλο και το ιμάτιο, που αναδεικνύουν το γυναικείο σώμα και εκφράζουν την αισθητική της περιόδου. Οι κατακόρυφες πτυχές του ρούχου τους θυμίζουν τις ραβδώσεις των κιόνων και τα ιδιότυπα κιονόκρανα (κάλαθοι) στα κεφάλια τους συγκέντρωναν τα φορτία της οροφής. Άκρως χαρακτηριστικό παράδειγμα Καρυάτιδων αποτελεί η Κόρη Α’ του Ερεχθείου (εικ. 2).

Εικόνα 2: Καρυάτιδα Α’, Αρχιτεκτονικό γλυπτό Κλασικής Εποχής,από μάρμαρο Πεντέλης https://www.theacropolis museum.gr/erehtheio-karyatida-kori

 Η Κόρη στηρίζεται στο δεξί σκέλος και το αριστερό προβάλει λυγισμένο μπροστά. Φορά πέπλο που συγκρατείται στη μέση με ζώνη πάνω από την οποία σχηματίζεται πλούσια αναδίπλωση. Στους ώμους στερεώνεται ιμάτιο διπλωμένο στα δύο (διπλοΐδιον) και πέφτει στην πλάτη σε δύο ανισομήκη τμήματα. Με το αριστερό χέρι θα συγκρατούσε άλλοτε την άκρη του ιματίου της και με το δεξί θα κρατούσε φιάλη, όπως γνωρίζουμε από αρχαία αντίγραφα.

Γνώριζε καλά όχι μόνο τους κλασικούς συγγραφείς και την ελληνική λογοτεχνία, αλλά και τη σύγχρονή της λογοτεχνία και ποίηση. Ήταν γενικά καλλιεργημένη πνευματικά! Μπορούσε να προσελκύσει, όμως, τον αντρικό πληθυσμό και μόνο με την εξωτερική της εμφάνιση, που ήταν πολύ φροντισμένη. Περιποιόταν τα μαλλιά της, βαφόταν, στολιζόταν κι ενδιαφερόταν για την υγιεινή του σώματός της. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Όσο όμορφη όμως κι αν ήταν, σύμφωνα με τη νομοθεσία του Αυγούστου, δεν επιτρεπόταν γάμος ενός Ρωμαίου με μία εταίρα, όπως απαγορευόταν και ο γάμος με ιερόδουλες, πρώην ιερόδουλες, γυναίκες μαστροπούς ή που είχαν ελευθερωθεί από την κηδεμονία&nbsp; ενός μαστροπού, μοιχαλίδες, ένοχες στο κακουργιοδικείο, ηθοποιούς ή γυναίκες που υπήρξαν ηθοποιοί! &nbsp;&nbsp;&nbsp; Για τον λόγο αυτό μεγάλωναν και περνούσαν τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής τους στη μοναξιά, χωρίς αγάπη και μέσα στη μιζέρια, αν δεν είχαν αποταμιεύσει κάποια χρήματα από αυτά που είχαν κερδίσει με την έκλυτη ζωή τους. Στον αρχαίο ρωμαϊκό κόσμο υπήρχαν και πολλές γυναίκες που εκδίδονταν για να κερδίσουν τη ζωή τους, όπως συμβαίνει και στις μέρες μας. Αυτές ξεχώριζαν από το ντύσιμό τους, καθώς φορούσαν ρούχα με έντονα χρώματα, τα οποία ήταν ένας κοντός χιτώνας και μία τήβεννος (ρούχο που φορούσαν και οι γυναίκες που είχαν απατήσει τους συζύγους τους) κι όχι η μακριά εσθήτα, η stola, της ευυπόληπτης Ρωμαίας γυναίκας.

Συνέντευξη Καθηγήτριας- Γεωργιάδου Κλεάνθης

Συνέντευξη Καθηγήτριας- Ελευθεριάδου Σοφίας

κοπέλας περνούσε από τον πατέρα στον μέλλοντα σύζυγο. Προκειμένου να δοθεί ο απαιτούμενος επίσημος χαρακτήρας, η δικαιοπραξία αυτή λάμβανε χώρα κοντά στον οικογενειακό βωμό και ενώπιον μαρτύρων, ενώ η κοπέλα ήταν απούσα και φυσικά δεν είχε δει μέχρι τότε τον μέλλοντα σύζυγό της. &nbsp;&nbsp;&nbsp;Στην πορεία του χρόνου η προίκα δέχτηκε πολλές κριτικές και αμφισβητήσεις, αλλά τηρήθηκε και από τους αμφισβητίες της, όταν ήρθε η ώρα.&nbsp;Ο Αριστοτέλης&nbsp;τη χαρακτήρισε βαρβαρικό έθιμο, ενώ ο&nbsp;Πλάτωνας&nbsp;στην «Πολιτεία» είναι πολέμιος της προίκας και τη θεωρεί αντιδημοκρατική, γιατί συμβάλλει στην ένωση δύο μεγάλων περιουσιών και στη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια λίγων. Στην κλασική Αθήνα, όπως και στους αρχαϊκούς χρόνους, η προίκα που έπρεπε να δώσει ο πατέρας της νύφης στον μέλλοντα γαμπρό δεν είχε την έννοια των δώρων, αλλά λειτουργούσε ως συμμετοχή και συνεισφορά της νύφης στα βάρη της νέας της ζωής. Η προίκα μεταφερόταν στο σπίτι του γαμπρού που ήταν και η νέα κατοικία της, με μια πομπή την επομένη του γάμου, κατά τα επαύλια.

Η γυναικεία πινελιά στα αρχαία θρησκευτικά δρώμενα

Γράφουν οι: Καταραχιά Καλλιόπη, Τοπαλίδου Χρύσα

ΑΘΗΝΑ Η θρησκεία κατείχε σημαντική θέση στην ζωή των Ελληνίδων, καθώς ήταν το ουσιαστικό μέσο για την έξοδό τους από τον γυναικωνίτη και την εισαγωγή τους στην κοινωνία. Αν και οι γυναίκες αποκλείονταν από κάθε πολιτική δραστηριότητα, ωστόσο ασκούσαν θρησκευτικές λειτουργίες στα πλαίσια της πόλης. Μάλιστα, η θρησκεία ήταν η περιοχή της δημόσιας ζωής, στην οποία οι γυναίκες έπαιζαν σημαντικό ρόλο. Οι μεγάλες λοιπόν θρησκευτικές γιορτές της πόλης, όπως τα Θεσμοφόρια, τα Παναθήναια και τα Διονύσια, ήταν η μοναδική ευκαιρία συμμετοχής των γυναικών στη δημόσια ζωή, αφού αποτελούσαν το αποκορύφωμα της κοσμικής ζωής της Αθηναίας.

Θεσμοφόρια Ίσως η πιο διάσημη γιορτή, που απευθυνόταν αποκλειστικά σε γυναίκες, να ήταν τα Θεσμοφόρια (εικ.1), μια τελετουργία γονιμότητας προς τιμή της Δήμητρας, της ονομαζόμενης Θεσμοφόρου, θεάς του σίτου και της καλλιέργειας. Τελούνταν στα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου, λίγο πριν τη σπορά του σιταριού. Οι γυναίκες εγκατέλειπαν το σπίτι και το νοικοκυριό τους για τρεις μέρες και τρεις νύχτες. Συμμετείχαν παντρεμένες και ελεύθερες, παρθένες ακόμη και εταίρες γυναίκες, οι γυναίκες όμως που έπαιρναν μέρος έπρεπε να είχαν διαθέσει μία-δύο μέρες πριν από την έναρξη της γιορτής, για να κάνουν όλες τις προβλεπόμενες προετοιμασίες και τους προβλεπόμενους καθαρμούς (π.χ. Έπρεπε να απέχουν από κάθε μορφή επαφής και επικοινωνίας με τους συζύγους τους). Οι άντρες αποκλείονταν αυστηρά από την συμμετοχή ή την παρατήρηση της γιορτής των Θεσμοφορίων και η ποινή εισόδου στον χώρο των τελετών ήταν μέχρι και θάνατος.

Η μοιχός σύζυγος και ο εραστής της ως ένοχοι εξορίζονταν σε διαφορετικά νησιά. Εκείνη έχανε το ήμισυ της προίκας της και το 1/3 της προσωπικής της περιουσίας. Ο εραστής της έχανε κι αυτός το ήμισυ της περιουσίας του. Μετά την καταδίκη της συζύγου ήταν εγκληματική πράξη να την παντρευτεί κάποιος. Στα μετέπειτα της βασιλείας του Κωνσταντίνου χρόνια οι ένοχοι εραστές καταδικάζονταν σε θάνατο. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι η νομοθεσία του Αυγούστου αφαίρεσε από τον σύζυγο το δικαίωμα να σκοτώσει τη γυναίκα του, αν την έπιανε σε μοιχεία. Αν όμως την έπιανε επ’ αυτοφώρω μέσα στο ίδιο του το σπίτι, μπορούσε να σκοτώσει τον εραστή της, μόνο αν αυτός ήταν κατώτερος κοινωνικά, δηλ. δούλος ή απελεύθερος της οικογένειας. Αλλά και τη γυναίκα μπορούσε να σκοτώσει ο ίδιος ο πατέρας της, αν την έπιανε σε αντίστοιχη θέση και μπορούσε να σκοτώσει και τον εραστή της. Ο νόμος έβαλε τέλος στα φοβερά οικογενειακά δικαστήρια, αν και κάποια γίνονταν «κεκλεισμένων των θυρών». Όταν το ζευγάρι έπαιρνε διαζύγιο, τα παιδιά έμεναν στην κηδεμονία του πατέρα τους. Στο διαζύγιο ήταν δύσκολη και η οικονομική πλευρά, καθώς έπρεπε να ρυθμιστεί το θέμα της επιστροφής όλης της προίκας ή μέρους αυτής. Μία διαζευγμένη γυναίκα ή ο πατέρας της ή ο κηδεμόνας της που ενεργούσαν για λογαριασμό της, μπορούσαν να καταφύγουν στα δικαστήρια για τη διεκδίκηση της επιστροφής της προίκας. Στο θέμα αυτό υπήρχαν ειδικές ρυθμίσεις. Στον γάμο έδινε τέλος και ο θάνατος του ενός από τους δύο συζύγους. Ένας άνδρας που χήρευε είχε κάθε δικαίωμα να

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ... ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΡΕΙΑ...

Ταχυδρομική Διεύθυνση: Ν. Καζαντζάκη 1, 67100 Ξάνθη Τηλέφωνα Διευθυντής: 25410 83063 (83783) Υποδιεύθυνση 1: 25410 22162 Υποδιεύθυνση 2: 25410 83765 Γραφείο εκπαιδευτικών 1: 25410 83061 Γραφείο εκπαιδευτικών 2: 25410 83062 Διεύθυνση Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου: mail@1lyk-xanth.xan.sch.gr

Για τις περιπτώσεις φτωχών ή ορφανών ατθίδων, το αθηναϊκό κράτος ή οι στενοί συγγενείς όφειλαν να βοηθήσουν οικονομικά, ώστε να συγκεντρωθεί μία μικρή προίκα, απαραίτητη προϋπόθεση για να παντρευτούν. Καμία Αθηναία εκείνη την εποχή δεν μπορούσε να αυτοδιαχειρίζεται την περιουσία της. Με τον θάνατο του συζύγου ή μετά από διαζύγιο, η προίκα της γυναίκας, βάσει νόμου, επιστρεφόταν στον πατέρα της. Γι’ αυτό και στην περίπτωση της Ιππαρέτης, ο Αλκιβιάδης,&nbsp; όταν εκείνη είχε αποφασίσει να πάρει διαζύγιο, έκανε τα αδύνατα δυνατά να το αποτρέψει, γιατί δεν μπορούσε να επιστρέψει πίσω αυτήν την τεράστια προίκα, καθώς ήδη είχε κατασπαταλήσει μεγάλο μέρος της. Ως προίκα ο πατέρας της νύφης έδινε ρουχισμό, πολύτιμα σκεύη, χρήματα, δούλους, σπίτια και γη και κυμαινόταν από 1.000-2.000 δραχμές για τους μικρομεσαίους και&nbsp;έως 18.000 (=3 τάλαντα) για τους πλουσίους. Η περίπτωση του Αλκιβιάδη που πήρε την τεράστια προίκα των 120.000 δραχμών, όταν παντρεύτηκε την Ιππαρέτη, (Πλούταρχος, Αλκιβιάδης 8), αδερφή του Καλλία, δεν είναι μία συνηθισμένη περίπτωση, καθώς η οικογένειά της φημιζόταν για τον πλούτο της. Η προίκα επιστρεφόταν υποχρεωτικά και όταν ακόμα αιτία διαζυγίου ήταν η μοιχεία της συζύγου. Μία χήρα μπορούσε να βρεθεί με προίκα πολύ μεγαλύτερη της αρχικής, αν ο σύζυγος της τής κληροδοτούσε μέρος της περιουσίας του.

Ακούστε τη συνέντευξη της Αριστούχου Μαθηματικού, Ελίνας Χατζηδημητρίου, (βαθμός πτυχίου Άριστα 10), που δόθηκε στον ραδιοφωνικό σταθμό Status 107.7 και προσπαθήστε να μη ντραπείτε!!! Πηγή: <a href="https://www.provocateur.gr/" style="color: rgb(0, 32, 96); background-color: transparent;">https://www.provocateur.gr</a> (28.07.22)

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; «Αφού σηκώθηκαν τα τραπέζια και έγιναν σπονδές και ψάλθηκε ο παιάνας, μπήκε στο γλέντι ένας Συρακούσιος έχοντας μαζί του και μια καλή αυλητρίδα (παίκτρια αυλού) (εικ.3,4) και μια καλή χορεύτρια, (εικ.3) που γνώριζε να εκτελεί και παιγνίδια θαυματοποιών και ένα πολύ όμορφο αγόρι, που έπαιζε κιθάρα και χόρευε. Μετά την επίδειξη έπαιρνε χρήματα για το θέαμα. Όταν λοιπόν η αυλητρίδα έπαιξε αυλό και ο νεαρός κιθάρα και έδειξαν και οι δύο ότι τους διασκέδασαν πολύ, ο Σωκράτης είπε -Μα το Δία, Καλλία, μας φιλοξενείς θαυμάσια, γιατί όχι μόνο μας πρόσφερες πολύ καλό δείπνο, αλλά μας διασκέδασες με πάρα πολύ ευχάριστα θεάματα και ακούσματα.» Ξενοφών,&nbsp;Συμπόσιον&nbsp;2.1-2

Ζωγράφος της Φιάλης. Χορεύτριες ψυχαγωγούν άνδρες, περ, 430 π.Χ., Boston, mfa 97.371 Επάνω δεξιά: αυλητρίδα με κοντά μαλλιά Κάτω: ανάμεσα σε δύο νέους (άνδρα και γυναίκα) χορεύτρια με κρόταλα στα χέρια.

Πηγή:<a href="https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/klasiki/Phiale-painter0.htm">https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos</a> <a href="https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/klasiki/Phiale-painter0.htm">/klasiki/Phiale-painter0.htm</a>

Την ημέρα του γάμου, στο πατρικό της νύφης, ο πατέρας της παρέθετε ένα πλούσιο γαμήλιο γεύμα, την «ειλαπίνη», για λίγους φίλους και συγγενείς, δέκα άτομα -πέντε φίλοι και πέντε συγγενείς- από κάθε πλευρά. Ο αριθμός αυτός ήταν περιορισμένος, γιατί το γεύμα ήταν πολλές φορές τόσο πλούσιο, που η πολιτεία θεώρησε αναγκαίο να το περιορίσει, ως προς τον αριθμό των προσκεκλημένων. Η νύφη παρουσιαζόταν στο γεύμα με ακριβά φορέματα, διάδημα και πέπλο που κάλυπτε το πρόσωπό της και συνοδευόταν από τη νυμφεύτρια και άλλες γυναίκες. Το έθιμο επέβαλε την παρουσία ενός στεφανωμένου αγοριού με κλαδιά ακάνθου και βελανιδιάς -του οποίου οι γονείς ήταν εν ζωή- που μοίραζε ψωμί στους συνδαιτυμόνες από ένα καλαθάκι «λίκνο» προφέροντας σιγανά τις φράσεις: «έφυγον κακόν, εύρον άμεινον», δηλαδή ξέφυγα από το κακό και βρήκα το καλύτερο, ευχή που γινόταν για μια προς το καλύτερο μεταβολή της ζωής.

Ο γάμος είναι ένα πανάρχαιος θεσμός, συνυφασμένος με μια πληθώρα εθίμων και παραδόσεων, αρκετά από τα οποία, αν και έχουν τις ρίζες τους στην Αθήνα των Κλασικών Χρόνων, εντούτοις επιβιώνουν ως τις μέρες μας με κάποιες παραλλαγές. &nbsp;Ποιους σκοπούς, όμως, εξυπηρετούσε η σύναψη γάμου στην πόλη κράτος της Αθήνας κατά την Κλασική εποχή και ποια γαμήλια έθιμα υπήρχαν τότε; &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Από πρωτογενείς πηγές γνωρίζουμε πως αρχικός σκοπός του γάμου ήταν &nbsp;η απόκτηση τέκνων -κυρίως αγοριών- για τη διαιώνιση του είδους. Τα αρσενικά παιδιά αποτελούσαν τιμητικό και λαμπρό απόκτημα, γιατί οι γιοι συνέχιζαν την οικιακή λατρεία και την επιμέλεια των ψυχών των προγόνων, προκειμένου να αναπαυθούν στον Κάτω Κόσμο. Γι’ αυτό, δεν υπήρχε για τους αρχαίους μεγαλύτερη δυστυχία από την ατεκνία! Επιπλέον, μελλοντικά τα αρσενικά παιδιά θα παρείχαν όχι μόνο προστασία στην πόλη τους αλλά και φροντίδα προς τους γονείς στα γεράματα, αφού στην πόλη της Αθήνας οι νέοι είχαν υποχρέωση να φροντίζουν&nbsp; τους γονείς (γηροβοσκειν), σύμφωνα με το ακόλουθο απόσπασμα: «Γιατί πρώτα απ' όλα, το ζεύγος αυτό έχει συνδεθεί με το σκοπό να κάνει παιδιά για να μη λείψουν οι γενιές των "όντων", ύστερα, κατά συνέπεια, το ζεύγος αυτό δίνει στους ανθρώπους τους τροφούς τους στα γεράματα.» Ξενοφών,&nbsp;Οικονομικός&nbsp;7.18.

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;H πρόθεσις, η οποία γινόταν την επομένη του θανάτου στο σπίτι του νεκρού, διαρκούσε μία ημέρα και είχε σκοπό την πραγματοποίηση του παραδοσιακού θρήνου και την απόδοση του τελευταίου χαιρετισμού από τους φίλους και την οικογένεια του νεκρού. Εκτός από τις γυναίκες συγγενείς του νεκρού που θρηνούσαν υπήρχαν και μοιρολογίστρες που δεν ανήκαν στον συγγενικό κύκλο, αλλά τις καλούσαν για να μοιρολογήσουν τον νεκρό. Το μοιρολόι, τραγούδι της μοίρας, παραδοχή του πεπρωμένου και του αναπόφευκτου θανάτου, δίπλα στο σώμα του νεκρού, (εικ.3) παρέμεινε προνόμιο των γυναικών από τότε έως και σήμερα. Κατά τους κλασικούς χρόνους αποτελούσε αρχαίο έθιμο και πάτριο νόμο που προϋπήρχε από τους ομηρικούς χρόνους. Στον θάνατο, λοιπόν, τα σκήπτρα κρατούσαν οι γυναίκες! &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

Εικ. 3 Πήλινη αττική λουτροφόρος με παράσταση νεκρικού θρήνου. Ο νεκρός είναι ξαπλωμένος με μάτια κλειστά και ταινία που σφίγγει τις σιαγόνες του. Τον περιβάλλουν τέσσερις νεαρές γυναίκες με κοντά μαλλιά σε ένδειξη πένθους. 480-470 π.Χ., Παρίσι, Μουσείο Λούβρου.

Εκτός από τον μόλυβδο, άλλα υλικά που χρησιμοποιούσαν για τα καλλυντικά τους ήταν διάφορα αρωματικά φυτά και βότανα, ρίζες, ξύλο, άνθη, φρούτα, σπόροι και ρετσίνι, αναμεμειγμένα με άλλα υλικά (χρωστικές ουσίες από ορυκτά κ.ά.), πολλά από τα οποία εισάγονταν από την Ανατολή. Από το μακιγιάζ δεν έλειπε και το ρουζ για τα μάγουλα! Το χρώμα που χρησιμοποιούσαν ήταν περισσότερο γήινο κόκκινο και όχι ροζέ και το εξασφάλιζαν από ρίζες, τις έγχουσες, ή από τα φύκια της θάλασσας. Οι γυναίκες το άπλωναν στα μάγουλα σε σχήμα κύκλου. Φανταστείτε ότι, εάν η επιδερμίδα έπρεπε να είναι αλαβάστρινη, τότε σίγουρα τα μάγουλα έπρεπε να είναι ροδαλά, για να αποπνέουν εικόνα καλής υγείας! Ο Αριστοφάνης (446 –386 π.Χ.) αναφέρεται στη χρήση αυτής της βαφής ως ρουζ στην κωμωδία του Λυσιστράτη. Αλλά και τα χείλη τους χρωμάτιζαν οι γυναίκες στην ίδια απόχρωση με το ρουζ, με κόκκινο μίλτο. Αυτά τα μυστικά του μακιγιάζ, λοιπόν, όσο απίστευτο κι αν φαίνεται, ήταν γνωστά πολλούς αιώνες πριν! Η υπέρμετρη, όμως, ματαιοδοξία των γυναικών και η επιμονή τους να μεταβάλλουν τη φυσική τους όψη προκαλούσε τις επικρίσεις των ανδρών, όπως για παράδειγμα του Ισχόμαχου, όταν είδε τη γυναίκα του μια μέρα αλλαγμένη, πασαλειμμένη με φτιασίδια, για να φαίνεται πιο άσπρη και καταβαμμένη για να φαίνεται πιο κόκκινη. «Οικονομικός» του Ξενοφώντα [10,2-3]. Τα μάτια περιγράφονταν κι αυτά με λεπτή μαύρη γραμμή και το πάνω βλέφαρο καλυπτόταν με μαύρη σκιά ή με κοκκινωπό καφέ, ενώ με πράσινο φωτιζόταν η περιοχή του τόξου των φρυδιών. Οι βλεφαρίδες βάφονταν μαύρες με φούμο ή αντιμόνιο, αν ήταν άτονες ή απλά γυαλίζονταν κι έπαιρναν σταθερό σχήμα. Κάποιες γυναίκες φορούσαν ψεύτικες βλεφαρίδες! Τα φρύδια τονίζονταν κι αυτά με φούμο και αντιμόνιο ή βάφονταν καστανά. Οι γυναίκες που προέρχονταν από χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις πιθανότατα δε χρησιμοποιούσαν χρώματα στο πρόσωπο τους καθώς ήταν πολύ ακριβά.

Ο γάμος, τέλος, μπορούσε να διαλυθεί και από τον πατέρα της νύφης με την «αφαίρεσιν», δηλαδή την επιστροφή της κόρης του στο πατρικό της σπίτι, για λόγους προσωπικούς, κυρίως περιουσιακού χαρακτήρα. Αυτό γινόταν, όμως, μόνο στην περίπτωση που μέχρι τότε δεν είχε γεννηθεί αρσενικό παιδί από το ζευγάρι. Έτσι, αν η γυναίκα δεν αποκτούσε γιο, ουσιαστικά δεν αποτελούσε μέλος του οίκου του συζύγου της, και μπορούσε ο πατέρας της να προβεί στη λύση του γάμου, παίρνοντάς την πίσω μαζί και την προίκα που είχε δώσει στον άνδρα της. Αλλά και κάποιοι στενοί συγγενείς μπορούσαν να αφαιρέσουν από τον σύζυγο τη γυναίκα του. Αυτό συνέβαινε, μόνο όταν η μοναχοκόρη κληρονόμος ήταν ήδη παντρεμένη κατά τη στιγμή που πέθαινε ο πατέρας της, και τότε, ο πιο στενός της συγγενής, προκειμένου η περιουσία να μην περιέλθει στα χέρια μελών άλλης οικογένειας, μπορούσε να λύσει τον γάμο της. Αρκεί βέβαια η επίκληρος, όπως ονομαζόταν, να μην είχε αποκτήσει παιδιά, γιατί τότε συνδεόταν άρρηκτα με την οικογένεια του άνδρα της.

Υπήρχαν και περιπτώσεις που ο πατέρας της νύφης δεν μπορούσε να εξοφλήσει την τρίτη δόση της προίκας, ενώ είχε καταβάλει τις δύο προηγούμενες. Τότε σκεφτόταν να οργανώσει ένα διαζύγιο για την κόρη του, για να αποφύγει την καταβολή της τρίτης δόσης. Στην περίπτωση όμως αυτή έχανε τα χρήματα που είχε καταβάλει. Οι Ρωμαίοι επιδίωκαν να παντρευτούν γυναίκες πλούσιες, για να πάρουν μεγάλη προίκα, ακόμη κι αν αυτές δεν ήταν όμορφες και νέες. Γι’ αυτό, όταν το ακροατήριο της κωμωδίας του Πλαύτου «Το φάντασμα (Mostellaria) άκουγε από τη σκηνή τους ηθοποιούς να λένε «Εσείς, σύζυγοι, που έχετε γριές, στις οποίες πουληθήκατε για μια προίκα», υπήρχαν άτομα στο κοινό που έβαζαν τον εαυτό τους στη θέση αυτή. Η προίκα, που η πληρωμή της δεν ήταν όπως στην αρχαία Ελλάδα απαραίτητη προϋπόθεση για να θεωρηθεί έγκυρος ο γάμος, αντιπροσώπευε στην αρχή, όπως αναφέρθηκε, τη συνεισφορά της νύφης στα έξοδα του νέου νοικοκυριού. Με την παλιά μορφή του γάμου, αν μία γυναίκα ήταν ανεξάρτητη την ώρα του γάμου της, δε βρισκόταν δηλαδή κάτω από την κηδεμονία ενός άνδρα π.χ. του πατέρα της, τότε με τον γάμο της περιερχόταν στην απόλυτη εξουσία του άνδρα της και η προίκα της αποτελούσε πλέον δική του ιδιοκτησία.&nbsp;

ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ Οι αρχαίες Ελληνίδες δε φορούσαν prada! Ενδυμασία και καλλωπισμός, Φλώρου Μιχαέλα kahoot, Σταυρόπουλοs Δημήτριος Μιχαήλ Γάμος a la αρχαιοελληνικά…! Πασχίδου Μαρίνα kahoot, Σταυρόπουλοs Δημήτριος Μιχαήλ Πού ακούγονται γέλια και χαρές; Προϋποθέσεις και έθιμα του ρωμαϊκού γάμου, Τροχούτσος Αντώνιος, Κασσίδηs Κωνσταντίνοs «Σύννεφα» στους ρωμαϊκούς γάμους… και τίτλοι τέλους!, Βαλσαμίδης Παναγιώτης-Βασίλειος Αλλαγή σελίδας στη ζωή… Περί διαζυγίου ο λόγος, Στάικου Ειρήνη Οι γυναίκες πρωταγωνίστριες στα δύσκολα! Ταφικά έθιμα, Πασχαλίδου Αικατερίνη Πότε επιτέλους θα βγω; Γυναικείες ασχολίες, Τηλαβερίδη Ιζαμπέλλα Νέλλη

Οι "διαδρομές" της προίκας στην αρχαία Ρώμη…, Μοσχίδης Αθανάσιος Κάλλιο αργά παρά ποτέ...! Περί προικός ο λόγος, Νικολαϊδη Ζωή

ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ Η γυναίκα της αρχαίας Αθήνας και Ρώμης ως έμπνευση στον κινηματογράφο, Λαμπίρη Βασιλική

ΕΝΟΤΗΤΑ PODCAST Συνεντεύξεις μαθητών/τριών που συμμετείχαν στην έκδοση του παρόντος περιοδικού Συνέντευξη Διευθυντή 1ου ΓΕΛ Ξάνθης Συνεντεύξεις υπεύθυνων εκπαιδευτικών για το Ψηφιακό Περιοδικό και το Συνέδριο ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ - VIDEOS - BACKSTAGE

Γράφει η Νικολαϊδη Ζωή

ΠΗΓΗ: <a href="https://argolikivivliothiki.gr/2019/02/13/dowry/">https://argolikivivliothiki.gr/2019/02/13/dowry/</a>

Κάλλιο αργά παρά ποτέ…!

Περί προικός ο λόγος

Ο θεσμός της προίκας είναι τόσο πανάρχαιος που μαρτυρείται ήδη από την Ομηρική Εποχή. Κατάφερε να επιβιώσει ως τις μέρες μας, αλλά επιτέλους (!)&nbsp; καταργήθηκε οριστικά στη χώρα μας στα τέλη του 20ού αιώνα! Κάλλιο αργά, λοιπόν, παρά ποτέ, όπως λέει και ο σοφός ελληνικός λαός. Η λέξη «προίκα» ετυμολογικά προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «προίξ» (πρό + ἱκνοῦμαι&lt;ἵκω = έρχομαι) και σημαίνει αυτό που έρχεται εκ των προτέρων, με την έννοια του δώρου που δινόταν πριν από τον γάμο. Στην ομηρική εποχή αυτή τη σημασία είχε η λέξη προίκα, όμως, κατά τους αρχαϊκούς χρόνους, μετατρέπεται σε αποζημίωση του συζύγου, καθώς αυτός επιφορτίζεται με τις οικονομικές υποχρεώσεις της νέας οικογένειας.

Γράφουν οι: Κουτσουρίδου Σοφιανή, Καρασακαλίδου Μαρία

Ελένη ή Πραξαγόρα; Μήδεια ή Λυσιστράτη;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Η Θέση της Γυναίκας στο Αρχαίο Θέατρο

Οι ρίζες του αρχαίου Ελληνικού θεάτρου βρίσκονται στη λατρεία του Διονύσου, θεού του κρασιού και της γονιμότητας και συνδέονται με τα θρησκευτικά δρώμενα προς τιμήν του θεού. Οι αρχαίοι Αθηναίοι αγαπούσαν το θέατρο και πίστευαν στη μεγάλη παιδευτική αξία του.&nbsp; Γι’ αυτό άντρες, γυναίκες και παιδιά, μέτοικοι και ξένοι κατέκλυζαν κάθε χρόνο το θέατρο του Διονύσου, για να παρακολουθήσουν είτε τραγωδίες είτε κωμωδίες, που αποτελούν τις δύο βασικές κατηγορίες του αρχαίου ελληνικού θεάτρου (εικ. 1).&nbsp;

Εικόνα 1: Ο ελικωτός κρατήρας του Προνόμου (περ. 400 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Νεάπολης)· η διακόσμησή του εμπνέεται από το θέατρο. Στην κύρια όψη του κρατήρα υπάρχει μια πολυπρόσωπη παράσταση σε δύο ζώνες, στην οποία εικονίζονται οι συντελεστές ενός σατυρικού δράματος: οι ηθοποιοί, οι μουσικοί, ο συγγραφέας και τα έντεκα μέλη του χορού. Αρκετές από τις μορφές συνοδεύονται από επιγραφές. Πηγή: <a href="https://www.hartismag.gr/hartis-14/theatro/paizontas-me-th-gynaika" style="background-color: rgb(254, 254, 254); color: rgb(17, 85, 204);">https://www.hartismag.gr/hartis-14/theatro/paizontas-me-th-gynaika#</a>

Βέβαια, οι Αθηναίες ενοχλούνταν από τις επαφές των συζύγων τους με εταίρες, όπως η Ιππαρέτη, η σύζυγος του Αλκιβιάδη, που ήθελε να πάρει διαζύγιο, μην αντέχοντας τις απιστίες του συζύγου της με τέτοιου είδους γυναίκες. &nbsp;&nbsp; &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Οι εταίρες συχνά συντηρούνταν από εύπορους πολίτες συνάπτοντας σχέσεις μαζί τους και αποκτούσαν με αυτόν τον τρόπο περιουσία και πολλά πλούτη, τα οποία διαχειρίζονταν και διέθεταν κατά βούληση, όπως και τον εαυτό τους. Εμφανίζονταν&nbsp; ως συνοδοί πλούσιων ανδρών από τις ανώτερες τάξεις, καθώς μόνο οι&nbsp; πλούσιοι μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στα έξοδα που απαιτούσαν οι γυναίκες αυτές. Οι ίδιες επέλεγαν &nbsp;τον σύντροφό τους, &nbsp;σε αντίθεση με τις γνήσιες Αθηναίες, που σε όλη τους τη ζωή κηδεμονεύονταν, με ελάχιστα&nbsp; περιθώρια ελεύθερων επιλογών. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Ξακουστή εταίρα που συνέδεσε τη ζωή της με σπουδαίο άνδρα της κλασικής Αθήνας ήταν η Ασπασία. Άλλο ένα παράδειγμα αποτελεί η Φρύνη για τον Πραξιτέλη, έναν από τους σημαντικότερους γλύπτες της κλασικής εποχής, ενώ και ο Αριστοτέλης, όταν πέθανε η γυναίκα του, συζούσε με μία εταίρα, την Ερπυλλίδα, με την οποία απέκτησε κι αυτός έναν γιο, όπως ο Περικλής από την Ασπασία. Ο Αριστοτέλης αγάπησε την εταίρα Ερπυλλίδα τόσο πολύ, που στη διαθήκη του έγραψε τα εξής:

 Ξεχώριζαν ακόμη και από το έντονο βάψιμο του προσώπου τους και τα λυτά μαλλιά, καθώς δε φορούσαν κορδέλες στο κεφάλι. Τέτοιες γυναίκες υπήρχαν όχι μόνο στη Ρώμη αλλά και σε όλες τις ιταλικές πόλεις. Οι περισσότερες ήταν ξένες από τη Συρία και την Αίγυπτο. Περπατούσαν στους δρόμους και διέμεναν σε οίκους ανοχής ή στέκονταν απ’ έξω για πελάτες. Δηλώνονταν στην αστυνομία (αγορανόμους) και κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους πλήρωναν φόρο που ισοδυναμούσε με τα χρήματα που έδινε ένας πελάτης για να βρεθεί με κάποια από αυτές. Πληροφορίες για τις γυναίκες αυτές έχουμε από τον Μαρτιάλη και τον Γιουβενάλη αλλά και από αρχαιολογικά ευρήματα, κυρίως από την Πομπηία, όπου υπήρχαν πολλοί οίκοι ανοχής, στους οποίους δούλευαν ως εξαρτημένες ή ανεξάρτητες, πληρώνοντας ενοίκιο στον κάτοχο του οίκου από τα κέρδη του επαγγέλματος. Δεν έλειπαν και οι επισκέψεις σε φθηνά ξενοδοχεία της εποχής και σε επιχειρήσεις που λειτουργούσαν σε συνεργασία με τα δημόσια λουτρά. 

Στις “Εκκλησιάζουσες” η πρωταγωνίστρια, η&nbsp; Πραξαγόρα, Αθηναία στην καταγωγή και γυναίκα του Βλέπυρου, πείθει τις γυναίκες της πόλης και τις οργανώνει να παρουσιαστούν στη συνέλευση ντυμένες άντρες και με τη διαδικασία της πλειοψηφίας να ψηφίσουν νόμο, για να δοθεί η εξουσία σε αυτές και έτσι η Αθήνα να δει και πάλι ευτυχισμένες μέρες. Το έργο αυτό αναπαριστά τη γυναικεία αλληλεγγύη, θέληση και επιμονή για τη βελτίωση των πολιτικών συνθηκών. &nbsp;

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΕΣ 						ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ: Τσακίσου, λέω, και τράβα να καθίσεις. Ανάγκη να μιλήσω εγώ για λόγου σας. Δώσ᾽ μου εδώ το στεφάνι. Πρώτα πρώτα θα κάνω προσευκή στους αθανάτους καλά να πάνε τ᾽ αποφασισμένα μας. Για την πατρίδα γνοιάζομαι κι εγώ, όπως και σεις. Πονώ για τη σαπίλα της και νιώθω μέγα βάρος στην ψυχή μου. Βλέπω να ᾽χετε ηγέτες κατεργάρηδες κι αν λάχαινε κανείς μια μέρα τίμιος, γινότανε για δέκα απατεώνας. Κι όσες φορές αλλάξατε μπροστάρη, ο καινούριος πολύ χειρότερός του. Οι βλαμμένοι δεν παίρνουν από λόγια. Που θέλουν το καλό σας τους φοβάστε, που θέλουν το κακό τούς καλοπιάνετε. Πολύν καιρό δεν κάναμε συνέλευση, κι όμως τον λαοπλάνο τον Αγύρριο, που τον είχαμε πρώτα για παλιόμουτρο, σαν έκοψε μιστό για τους συνέδρους, όσοι παρόντες παίρναν, τον παινούσανε κι όσοι δεν παίρναν βρίζανε τους άλλους, πως είναι άξιοι θανάτου οι πουλημένοι! Αριστοφάνη “Εκκλησιάζουσες”, Στίχοι 169-183, Μετάφραση Κώστα Βάρναλη, Αθήνα, Κέδρος 1970

Οι ανικανοποίητες και πιο προοδευτικές σύζυγοι, κατά το τέλος της Δημοκρατίας και τους αυτοκρατορικούς χρόνους, κατέφευγαν μέχρι και στον αστρολόγο, για να μάθουν πότε θα πέθαινε ο άντρας τους ή ο εραστής τους. Ωστόσο, όταν γινόταν λόγος για «τέλειο» ή «τέλεια» σύζυγο, έπαιρναν ως δεδομένο ότι υπήρχε ένα μέτρο ηθικής συμπεριφοράς για τις συζύγους και άλλο μέτρο ηθικής για τους συζύγους. Δηλαδή, αν είχε συλλάβει κάποιος τη γυναίκα του σε μοιχεία ατιμώρητα, θα μπορούσε να τη θανατώσει χωρίς να περάσει από δίκη, αν όμως ο ίδιος ο σύζυγος είχε διαπράξει μοιχεία ή κάποια απρέπεια, δεν κινδύνευε από τη γυναίκα του, γιατί αυτή δεν είχε κανένα νόμιμο δικαίωμα για να κάνει κάτι τέτοιο. Η απιστία του άντρα, εφόσον σεβόταν τον νόμο και τη συμβατικότητα, δεν αποτελούσε γενικά πρόβλημα ούτε για τη συνείδησή τους ούτε για τον νόμο. Μόνο όταν ο Αύγουστος έκανε τη μοιχεία δημόσιο έγκλημα και θεώρησε προδοσία τη μοιχεία με γυναίκα της αυτοκρατορικής οικογένειας, μόνο τότε σημαντικοί άντρες της ρωμαϊκής κοινωνίας πλήρωσαν ακριβά τις απιστίες τους.

Ενώ, όμως, και οι ίδιες επιθυμούσαν τον γάμο, για τους παραπάνω λόγους, εντούτοις σε μικρή ηλικία (14-16) αναλάμβαναν αυξημένες υποχρεώσεις, καθώς οι άντρες απουσίαζαν από το σπίτι, ασχολούμενοι με τα κοινά ή με άλλες εργασίες. Ποιες ήταν, όμως, αυτές οι αυξημένες υποχρεώσεις των έγγαμων γυναικών στο πλαίσιο του οίκου και πότε επιτρεπόταν να βγουν έξω από τη συζυγική οικία; Ας ξεκινήσουμε από το δεύτερο ερώτημα. Οι Αθηναίες που προέρχονταν από εύπορες οικογένειες επιτρεπόταν να βγουν έξω από το σπίτι μόνο για να λάβουν μέρος σε κηδείες (εικ.2) ή για να παρακολουθήσουν θρησκευτικές τελετές.

Εικ. 2 Πήλινη αττική λουτροφόρος με παράσταση νεκρικού θρήνου. Περιβάλλουν τον νεκρό τέσσερις νεαρές γυναίκες με κοντά μαλλιά σε ένδειξη πένθους. 480-470 π.Χ., Παρίσι, Μουσείο Λούβρου

Γράφει η Ιζαμπέλλα Νέλλη Τηλαβερίδη

Πότε επιτέλους θα βγω;

Εικ.1 Επιτύμβια στήλη γυναίκας που θηλάζει βρέφος. Ροδιά Τυρνάβου, 450-425 π.Χ., Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας. Δεν είναι βέβαιο, αν είναι και οι δύο νεκροί ή μόνο η μητέρα λεχώνα.

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Στην Αθήνα των κλασικών χρόνων οι γυναίκες δεν έχαιραν εκτίμησης πριν από τον γάμο τους, καθώς μέχρι τότε δεν είχαν εκπληρώσει το χρέος τους, δηλαδή να γεννήσουν παιδιά. Μετά τον γάμο, όμως, &nbsp;και κυρίως μετά τη γέννηση ενός παιδιού, έχαιραν εκτίμησης όχι μόνο από τον σύζυγό τους, γιατί είχαν γεννήσει τα παιδιά του, που θα ήταν οι συνεχιστές της πατρικής περιουσίας, αλλά και από την πολιτεία, που χρειαζόταν τους αυριανούς γνήσιους πολίτες και στρατιώτες. Το επιθυμητό βέβαια ήταν να γεννήσουν αγόρια.

Όποια μορφή κι αν είχε ο γάμος τους, αν εκείνος έπιανε τη γυναίκα του να τον απατά, μπορούσε, σύμφωνα με τον νόμο, να τη σκοτώσει και να χτυπήσει, να ακρωτηριάσει ή να σκοτώσει τον εραστή της. Στην περίπτωση που δεν ένιωθε ότι τον εξέθετε με την απιστία της, μπορούσε απλώς να τη χωρίσει, αλλά κρατούσε νόμιμα ένα μέρος από την προίκα. Αν ο γάμος είχε γίνει με τον παλιό παραδοσιακό τύπο, ο σύζυγος έπρεπε να συγκαλέσει ένα οικογενειακό δικαστήριο με τους εξ αίματος συγγενείς της γυναίκας του, για να την δικάσει. Η απόφαση συνήθως ήταν καταδίκη σε θάνατο. Με τη νομοθεσία του Αυγούστου έγινε εισαγωγή μιας τυπικής διαδικασίας, που έδινε νομική ισχύ στην αναγγελία του διαζυγίου. Για να συντελεστεί το διαζύγιο, έπρεπε να υπάρχει χωρισμός των δύο συζύγων για ένα εύλογο χρονικό διάστημα, επιστροφή της προίκας ή ένας νέος γάμος και να έχει εκδιωχθεί η γυναίκα-μοιχός από το σπίτι του συζύγου της. Τα λόγια που δήλωναν το διαζύγιο ήταν αυτά που λέγονταν και στον λεκτικό τύπο του διαζυγίου, δηλαδή “Res tuas tibi habeto”, με τη διαφορά ότι τώρα έπρεπε να παραβρίσκονται και επτά ενήλικοι άνδρες πολίτες ως μάρτυρες. Αν η αναγγελία γινόταν με γραπτό κείμενο, έπρεπε σ’ αυτό το γραπτό κείμενο του διαζυγίου να υπάρχουν και οι επτά σφραγίδες τους.

Διονυσιακές τελετές Οι λατρευτικές εκδηλώσεις προς τιμήν του Διονύσου προϋπέθεταν μια “έξοδο” από την καθημερινή ρουτίνα και τις έγνοιες. Ο Διόνυσος (εικ.4) ήταν ο θεός του κρασιού και η λατρεία του απαιτούσε απαλλαγή από τα οικιακά καθήκοντα και χορό στο ρυθμό του αυλού και των τυμπάνων. Γι' αυτό ασκούσε ιδιαίτερη γοητεία στις περιορισμένες και αποκλεισμένες από τις κοινωνικές εκδηλώσεις Αθηναίες.

Στη διονυσιακή λατρεία, οι γυναίκες ερχόταν στο προσκήνιο μέσα από τις εκστατικές τελετές προς τιμήν του Διονύσου. Ως προστάτης της οινοποσίας θα είχε σαφώς περισσότερη σχέση με τους άντρες. Το κρασί βέβαια δεν απαγορευόταν στις Ελληνίδες, δεν ενθαρρυνόταν όμως και η κατανάλωσή του. Τον  Διόνυσο σε όλα τα ταξίδια του τον ακολουθούσε μία μεγάλη πολύβουη παρέα. Στο πλήθος που συνόδευε τον θεό υπήρχαν και οι μαινάδες, οι οποίες  αντιπροσωπεύουν το θηλυκό στοιχείο της συντροφιάς και κρατούσαν στο χέρι θύρσο όπως και ο θεός. Ο θύρσος ήταν ένα καλάμι τυλιγμένο με φύλλα κισσού ή κλίματος. Τα ρούχα τους ήταν ελαφριά για να μπορούν να χορεύουν με ευκολία. Με τη συνοδεία μουσικών οργάνων, τυμπάνων και κυμβάλων, επιδίδονταν σε οργιαστικούς χορούς μέσα σε έκσταση, βγάζοντας φοβερές κραυγές. Θεωρούνται οι τροφοί του Διονύσου και ταυτίζονται με τις Βάκχες. 

Εικόνα 4: Μαρμάρινη κεφαλή του Διονύσου, Μουσεία του Καπιτωλίου, Ρώμη. Πηγή: <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Testa_di_Dioniso_-_Horti_Lamiani_-_Musei_Capitolini_Roma.jpg">https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Testa_</a> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Testa_di_Dioniso_-_Horti_Lamiani_-_Musei_Capitolini_Roma.jpg">di_Dioniso_-_Horti_Lamiani_- Musei_Capitolini_Roma.jpg</a>

Εικ.5 Γαμήλια πομπή σε κορινθιακό κρατήρα (560 π.Χ. Μουσείο Βατικανού). Η νύφη οδηγείται στο σπίτι του γαμπρού. Οι νεόνυμφοι φαίνονται επάνω στην άμαξα που σύρεται από τέσσερα άλογα. Ο γαμπρός, γενειοφόρος, κρατάει τα χαλινάρια, ενώ η νύφη ανασύρει τον πέπλο της. Ακολουθεί η νυφική πομπή, άνδρες και γυναίκες, που συνόδευαν το νέο ζευγάρι. Πηγή: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Β' , Εκδοτική Αθηνών, 1971, σελ. 445

Από την άλλη πλευρά, με παρόμοιο τρόπο διαμορφώνεται και η αρχαία ρωμαϊκή τέχνη, που είναι εξίσου αξιοθαύμαστη σε όλους τους καλλιτεχνικούς της κλάδους. Αναλυτικότερα, όσον αφορά την αρχαία ρωμαϊκή μουσική (εικ.5), γνωρίζουμε λιγότερα από ό,τι γνωρίζουμε για τη μουσική στην αρχαία Ελλάδα. Οι Ρωμαίοι πήραν μεγάλο μέρος της μουσικής των Ελλήνων και το πρόσθεσαν στη δική τους κουλτούρα. Η tibia (Ρωμαϊκή έκδοση του αυλού) έπαιζε σημαντικό ρόλο σε θρησκευτικές ιεροτελεστίες, σε στρατιωτική μουσική και σε θεατρικές παραστάσεις, ενώ η tuba ήταν μία μακριά ευθεία τρομπέτα, που προήλθε από τους Ετρούσκους, και παιζόταν συχνά σε θρησκευτικές, δημόσιες και στρατιωτικές τελετές. Ωστόσο, δεν έχουμε πληροφορίες για την ενεργό συμμετοχή των Ρωμαίων γυναικών σ’ αυτές τις μουσικές δραστηριότητες.

Εικόνα 5: Αυλητής με φορβειά και χορεύτρια με κρόταλα, λεπτομέρεια από κύλικα που βρέθηκε στο Vulci της Ιταλίας, 520-510 π.Χ., Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο. Πηγή: <a href="http://www.webtopos.gr/photos_art_ancient.htm">http://www.webtopos.gr/photos_</a> <a href="http://www.webtopos.gr/photos_art_ancient.htm">art_ancient.htm</a>

Κατά την περίοδο της Δημοκρατίας, η Δωδεκάδελτος (Νομοθεσία) του 451 π.Χ. αναγνώριζε ήδη τον λεκτικό τύπο διαζυγίου “Res tuas tibi habeto”, δηλαδή «πάρε τα πράγματά σου και φύγε» και την παράδοση από τη σύζυγο των κλειδιών του σπιτιού. Πιθανότατα υπάρχει μαρτυρία διαζυγίου και πιο πριν, τον 7ο ή 6ο αι. π.Χ. Πρόκειται για το διαζύγιο του Καρβίλιου που λανθασμένα τοποθετείται τον 3ο αι. π.Χ. από κάποιους μελετητές. Στο ρωμαϊκό κράτος, αν ο γάμος είχε γίνει με την παλιά παραδοσιακή μορφή, ένας άντρας μπορούσε να χωρίσει τη γυναίκα του, αλλά ποτέ μία γυναίκα τον άντρα της. Με το σύστημα, όμως, του ελεύθερου γάμου, κατά τα τελευταία χρόνια της Δημοκρατίας, μία σύζυγος μπορούσε κι αυτή με την ίδια ευκολία να χωρίσει τον άντρα της ή ακόμα να τη χωρίσει ο πατέρας της από τον άνδρα της για λογαριασμό της, ενώ οι λόγοι ήταν συχνά ασήμαντοι. Στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις οι λόγοι αυτοί σχετίζονταν με πολιτικούς ελιγμούς και μηχανορραφίες. Στη διάρκεια της δημοκρατικής περιόδου δεν υπήρχαν δικαστήρια για διαζύγια και, μολονότι η σύζυγος είχε το δικαίωμα να αποκηρύξει τον γάμο –αν ήταν παντρεμένη με το ελεύθερο σύστημα-, δεν μπορούσε να πάρει κανένα νόμιμο μέτρο εναντίον του άντρα της, ακόμη κι αν τον έπιανε επ’ αυτοφώρω την ώρα της μοιχείας. Για τον άνδρα, όμως, ίσχυαν άλλα!

Εικόνα 2: Λήκυθος, 445-440 π.Χ., Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Σκηνή Γυναικωνίτη, όπου απεικονίζεται μια καθισμένη νέα κρατώντας πλημοχόη και απέναντί της στέκεται όρθια μια δεύτερη νέα με καλάθι. Πηγή: https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20 Politismos/klasiki/Achilles%20painter11.htm

Γράφει ο: Γιάννης Κιοσσές

Καρυάτιδες Οι πιο διάσημες κόρες της κλασικής εποχής

Η Αθήνα, κατά την κλασική εποχή, γίνεται κέντρο στο οποίο συρρέουν, μεταξύ άλλων καλλιτεχνών, γλύπτες από άλλες περιοχές, οι οποίοι συντελούν στην κόσμηση των οικοδομημάτων και των μνημείων της πόλης με γλυπτά υψηλής τέχνης και πρωτοτυπίας. Κατά την κορύφωση του 5ου αιώνα, οι γλύπτες ήταν βαθύτατα επηρεασμένοι από το ανθρώπινο σώμα και μάλιστα το γυναικείο, αποδίδοντάς του εξιδανικευμένη ομορφιά αλλά και πνευματικό περιεχόμενο. 		Από τα πιο γνωστά γλυπτά της Αθήνας στην κλασική εποχή είναι οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου (εικ. 1).

Αποτελούν αρχιτεκτονικά γλυπτά που σμιλεύτηκαν από τον γλύπτη Αλκαμένη και τον κύκλο των καλλιτεχνών που εργάζονταν μαζί του και χρονολογούνται το 420-415 π.Χ. Αυτές οι γλυπτές γυναικείες μορφές χρησίμευαν ως στύλοι υποστήριξης σε ένα αρχαίο κτίριο που αναφέρεται ως το Ερέχθειο στην Ακρόπολη της Αθήνας. 

Εικόνα 1: Ερέχθειο, Ακρόπολη https://happykidsradio.gr/wp-content /uploads/2021/06/porch-caryatids-erechtheion-temple-acropolis-19946405.jpg

Λευκή λήκυθος του ζωγράφου του Bosanquet. Νεκρός νέος μπροστά στον τάφο του γύρω στο 440 π.Χ., Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Επιτύμβια στήλη με την ψηλή βαθμιδωτή βάση της, επάνω στην οποία έχουν εναποτεθεί ως προσφορές για τον νεκρό μικρά αγγεία, λήκυθοι και οινοχόες, καρποί και στεφάνια. Ο κορμός της στήλης είναι στολισμένος με μια ταινία, ενώ πίσω του διακρίνεται το στρογγυλό περίγραμμα του τύμβου που κάλυπτε τον τάφο. Μπροστά στο μνημείο στέκεται ο νεκρός, ένας έφηβος με μακριά μαλλιά, ντυμένος με χλαμύδα (το χαρακτηριστικό ρούχο των εφήβων), με έναν πέτασο (πλατύγυρο καπέλο) κρεμασμένο στην πλάτη και ένα δόρυ ακουμπισμένο στον αριστερό βραχίονα· τα πόδια του είναι γυμνά. Από την άλλη πλευρά (δεν διακρίνεται στην εικόνα) πλησιάζει μια νεαρή γυναίκα με ένα καλάθι γεμάτο στεφάνια, για να στολίσει τον τάφο. Ο κόσμος των νεκρών συνδέεται με τον κόσμο των ζωντανών, αφού ο νεκρός εμφανίζεται μαζί με μια συγγενή του· η παρουσία του μπροστά στον τάφο του υπογραμμίζει ότι η μνήμη του παραμένει ζωντανή. Πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα-Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση, Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της των Μανόλη Βουτυρά &amp; Αλεξάνδρας Γουλάκη-Βουτυρά , Η τέχνη της ώριμης κλασικής εποχής, 5.3.3. Οι λευκές λήκυθοι, εικ. 210

ΠΗΓΗ:<a href="https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/art/page_094.html">https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient</a> <a href="https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/art/page_094.html">_greek/history/art/page_094.html</a>

Γυναικός ὄναρ

Γράφουν οι: Δαριώτη Σοφία, Χατζησωτηρίου Μιχαέλα

Οι γυναίκες κατά τον 5o αι. π.Χ. δεν είχαν ισάξια δικαιώματα με τους άνδρες. Συγκεκριμένα, η συμμετοχή τους στην τέχνη ήταν ελάχιστη, όπως για παράδειγμα στο θέατρο, που υπήρχαν μόνο άντρες ηθοποιοί, παρόλο που ο Αριστοφάνης προέβαλε μέσα από τα έργα του την αξία της γυναίκας.

Πόνος γυνή να ’σαι , Την τέχνη να ποθείς Στο όνειρό σου σαν την βλέπεις Ελεύθερη να ζεις &nbsp; Μήδεια νιώθω κι Αντιγόνη Καθώς άντρα υπηρετώ Που ζει το όνειρο που θα ‘θελα να ζω &nbsp; Τη μάσκα αυτός φορεί Και τον αυλό μου παίζει Αχ, πώς θα ‘θελα να βρίσκομαι εγώ σ’ αυτή τη θέση &nbsp; Γυνή μη γεννηθείς Στην εποχή ετούτη Παραγκωνισμένη&nbsp; μια ζωή Ακόμη κι αν ζεις μέσα στα πλούτη

Εικόνα 1: &nbsp;Υδρία, 440-430 π.Χ., Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο.&nbsp; Γυναίκες στο σπίτι. Στο κέντρο κάθεται μια γυναίκα ανάμεσα σε δύο κάλαθους κρατώντας στα χέρια της στεφάνι.&nbsp; Πίσω της μια νέα με κλαδί.&nbsp; Μπροστά της μια νέα με λάρνακα στο δεξί χέρι. Πηγή:&nbsp;<a href="https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/klasiki/christie03.htm" style="background-color: transparent; color: rgb(17, 85, 204);">https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos</a> <a href="https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/klasiki/christie03.htm" style="background-color: transparent; color: rgb(17, 85, 204);">/klasiki/christie03.htm</a>

Μπορούσε, όμως, και γυναίκα να δώσει τέλος σε έναν ανεπιθύμητο γάμο και να εγκαταλείψει εκείνη, με δική της απόφαση, τη συζυγική στέγη. Η εγκατάλειψη αυτή ονομαζόταν «απόλειψις». Οι λόγοι που οδηγούσαν μία γυναίκα να ζητήσει διαζύγιο ήταν οι προκλητικές απιστίες του συζύγου της ή η κακομεταχείρισή της από μέρους του. Παρά το γεγονός, όμως, ότι μία σύζυγος είχε το νόμιμο αυτό δικαίωμα, που θα οδηγούσε στη λύση του γάμου της, η αθηναϊκή κοινωνία της κλασικής εποχής δεν ήταν έτοιμη να δεχτεί κάτι τέτοιο, ακόμα και αν υπήρχαν αυτοί οι σοβαροί λόγοι που προαναφέρθηκαν. Η απατημένη ή κακοποιημένη σύζυγος που ήθελε διαζύγιο, αν και είχε το δικαίωμα να το ζητήσει από τον επώνυμο άρχοντα, τον ανώτατο δικαστή ή ακόμα και να το ζητήσουν οι συγγενείς της για λογαριασμό της, ώστε να καταχωρηθεί στα επίσημα αρχεία, η λύση του γάμου δεν ήταν βέβαιη. Αυτό βέβαια ήταν μία απρόσμενη εξέλιξη για την ίδια...

&nbsp;&nbsp;&nbsp; Ασφαλώς και οι άνδρες μπορούσαν να πλησιάσουν τον νεκρό, αλλά μόνο συγκεκριμένες γυναίκες, όσες είχαν μολυνθεί από το μίασμα του θανάτου, σύζυγος,&nbsp; μητέρα, αδελφές και κόρες, μπορούσαν να μείνουν πλάι του την ύστατη στιγμή. Οι συγγενείς φορούσαν σκούρα ρούχα, συνήθως μαύρα κι έκοβαν τα μαλλιά τους σε ένδειξη πένθους. (εικ. 3,4) &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Υπήρχαν δύο τρόποι ταφής κατά τους κλασικούς χρόνους. Ο ενταφιασμός και η καύση του νεκρού, που επιβάλλονταν από θρησκευτική ανάγκη και όχι για λόγους υγιεινής. Αρκούσε απλώς ένα ράντισμα του νεκρού με χώμα, ώστε να εξευμενισθεί και να μη γίνει ον που επιτίθεται και τιμωρεί. Η ταφή του νεκρού γινόταν πριν από την ανατολή του ήλιου και αφού είχε ολοκληρωθεί ο νεκρικός θρήνος. Σχηματιζόταν πομπή και ο νεκρός μεταφερόταν σε νεκρική κλίνη. Το τελετουργικό αυτό στάδιο ονομαζόταν εκφορά. (εικ.4)

Εικ. 4 Μελανόμορφοι αττικοί κάνθαροι με παράσταση κηδείας. Επάνω: το φορείο με τον νεκρό έχει μεταφερθεί πάνω σε κάρο που το σέρνουν ημίονοι, για να το μεταφέρουν στο νεκροταφείο. Κάτω: ο νεκρός μεταφέρεται στους ώμους των συγγενών του προς την τελευταία κατοικία του. Έντονη η συμμετοχή των γυναικών. Τέλη 6ου αι. π.Χ., Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη.

Στα πόδια φορούσε όμορφα παπούτσια, σανδάλια, που λέγονταν «νυμφίδες», τα οποία απεικονίζονται σε πολλά αγγεία. Στη σύγχρονη εποχή, οι νύφες έχουν κι αυτές δίπλα τους φίλες και συγγενικά πρόσωπα που τις βοηθούν να στολιστούν και να φορέσουν το νυφικό τους, αλλά σε καμία περίπτωση δεν καλύπτουν το όμορφο πρόσωπό τους! Το νυφικό πέπλο είναι εντελώς διακοσμητικό και φοριέται, για να αναδείξει την ομορφιά της νύφης και όχι να την κρύψει! Άλλωστε η νύφη και ο γαμπρός σήμερα σχετίζονται πριν από τον γάμο τους. Στα μαλλιά η νύφη φορούσε στεφάνια από λουλούδια και διάδημα. Το αρχαίο διάδημα (εικ.3) ομοιάζει με τη σημερινή κορόνα που επιλέγουν αρκετές νύφες για τον στολισμό του κεφαλιού τους, ενώ στεφάνια από άνθη δε συνηθίζονται στις μέρες μας, πάρα μόνο λίγα μικρά και διακριτικά λουλούδια. Μετά την ολοκλήρωση του καλλωπισμού της νύφης, αναμενόταν η άφιξη του γαμπρού, για να την παραλάβει. Όταν εμφανιζόταν ο γαμπρός στο πατρικό της, καλλωπισμένος, με λευκή ενδυμασία, στεφανωμένος με άνθη και συνοδευόμενος από τον «πάροχο», δηλαδή τον καλύτερό του φίλο, που θα τον συνόδευε και μετά στη γαμήλια πομπή, ξεκινούσε η γαμήλια τελετή με θυσίες στην οικογενειακή εστία.

Από τους τρόπους διαζυγίου που αναφέρθηκαν πιο πάνω, συνηθέστερος ήταν η «έκπεμψις», δηλαδή η απομάκρυνση της συζύγου από τη συζυγική εστία. Οι λόγοι για τους οποίους ένας Αθηναίος σύζυγος έπρεπε, βάσει νόμου, να χωρίσει τη γυναίκα του είναι οι ακόλουθοι: •	Αν είχε διαπράξει μοιχεία. Στην Αθήνα των κλασικών χρόνων, η συζυγική απιστία εκ μέρους της γυναίκας, σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο, ήταν πολύ σοβαρό αδίκημα όχι μόνο έναντι του συζύγου και της οικογένειάς της, αλλά πολύ περισσότερο έναντι της πόλης, αφού με τον τρόπο αυτό δεν υπήρχε βεβαιότητα ως προς τη γνησιότητα ή μη των τέκνων. Η συνεύρεσή της με άλλον άνδρα, όχι Αθηναίο, εγκυμονούσε αυτόν τον κίνδυνο, να γεννηθούν δηλαδή παιδιά που δεν θα ήταν γνήσιοι Αθηναίοι πολίτες, παρά το γεγονός ότι αυτή ήταν παντρεμένη με Αθηναίο! •	Αν ήταν επίκληρος κόρη και όφειλε να παντρευτεί τον πιο στενό συγγενή της, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. •	Αν ήταν ξένη στην καταγωγή κι όχι Αθηναία (μετά τον 4ο αι. π.Χ.). •	Συνηθέστερη αιτία όμως ήταν η ατεκνία! Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, Νικομάχεια 1162α «τα παιδιά αποτελούν τον δεσμό μεταξύ των γονιών, γι’ αυτό και η έλλειψη παιδιών διαλύει γρηγορότερα τον γάμο».

Έτερες γυναίκες ... οι εταίρες!

Γράφει η Σπυριδοπούλου Κωνσταντίνα

&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Στην Αθήνα των κλασικών χρόνων, εκτός από τις γνήσιες Αθηναίες, υπήρχαν και άλλες κατηγορίες γυναικών, που συμπλήρωναν το μωσαϊκό της αθηναϊκής κοινωνίας. Μία από αυτές ήταν και οι εταίρες, οι ελεύθερες γυναίκες εκείνης της εποχής, θα λέγαμε, που απολάμβαναν μία όμορφη ζωή με περισσότερες ελευθερίες από τις γνήσιες Αθηναίες! Αρχικά ο όρος σήμαινε τη «σύντροφο», τη «φίλη» αλλά με τον καιρό αποδόθηκε σ’ αυτόν η σημασία της γυναίκας με ελεύθερα ήθη, που όμως κρατούσε τους τύπους της ευπρέπειας.

Video «Έχετε σκεφτεί ποτέ πώς χτενίζονταν οι Καρυάτιδες;» Hairstylist: Δαριώτη Σοφία Camerawoman: Τσολακίδου Κωνσταντίνα Model: Κουτσουρίδου Σοφιανή Editor: Καρασακαλίδου Μαρία Script: Δαριώτη Σοφία Τσολακίδου Κωνσταντίνα Music: Απολλώνιος <a href="https://www.youtube.com/watch?v=69Wt3brzrzI">https://www.youtube.com/watch?v=69Wt3brzrzI</a>

Η εξήγηση βρίσκεται στο γεγονός ότι από πολύ μικρή ηλικία μία Αθηναία μέσα στον γυναικωνίτη του σπιτιού μάθαινε από τη μητέρα της τις οικιακές δουλειές, αλλά και τραγούδι (εικ.10) και χορό, για να συμμετέχει σε θρησκευτικές γιορτές και σπανίως λίγα γράμματα, όπως πληροφορούμαστε από τα σχόλια του Ισχόμαχου στον Σωκράτη: «Και πώς μπορούσα να την πάρω έμπειρη, Σωκράτη, που όταν ήρθε σπίτι μου δεν ήταν ακόμη καλά καλά δεκαπέντε χρόνων και που τον προηγούμενο χρόνο, ζούσε με πολλή φροντίδα των δικών της, να δει ν' ακούσει και να ρωτήσει κατά το δυνατό λιγότερα;&nbsp;

<a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/women.html">http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/women.html</a>

Κουίζ σχετικό με τη θέση της γυναίκας στο αρχαίο θέατρο από την Κωνσταντίνα Τσολακίδου <a href="https://create.kahoot.it/share/ancient-athens-theatre-quiz/0fc5fd9b-bbae-43c9-98ab-22663b626a01" style="color: rgb(17, 85, 204); background-color: transparent;">https://create.kahoot.it/share/ancient-athens-theatre-quiz/0fc5fd9b-bbae-43c9-98ab-22663b626a01</a>

Στα υποδήματά τους οι γυναίκες προτιμούσαν τα έντονα χρώματα, όπως το κίτρινο, το κόκκινο και το πράσινο, που συνηθίζονταν στα εργαστήρια της Ρόδου, του Άργους και της Σικυώνας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι Αθηναίες, για να φαίνονται ψηλότερες, τοποθετούσαν φελλό στα καττύματα! Αυτό επιβεβαιώνεται στον «Οικονομικό» του Ξενοφώντα [10, 2-3], όπου ο Ισχόμαχος επικρίνει τη γυναίκα του, γιατί επιχείρησε να μεταβάλει την εμφάνισή της και να φαίνεται πιο ψηλή φορώντας ψηλά τακούνια. Την πινελιά, όμως, που απογείωνε την εξωτερική εμφάνιση των γυναικών &nbsp;την πρόσθεταν τα κοσμήματα, στα οποία υπήρχε μεγάλη ποικιλία! Τα βαριά περιδέραια της αρχαϊκής εποχής αντικαταστάθηκαν στην κλασική περίοδο από ελαφριές αλυσίδες, βραχιόλια, σκουλαρίκια (εικ.5), διαδήματα, πόρπες και ταινίες με κοσμήματα που τα φορούσαν γύρω από τους βραχίονες και τους αστραγάλους. Οι γυναίκες φορούσαν στο

κεφάλι διάδημα σε σχήμα στεφάνης, αλλά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Τα βραχιόλια κατέληγαν σε κεφαλή ζώου (εικ. 12) ή έπαιρναν τη μορφή φιδιού που τυλιγόταν ελεύθερα γύρω από το χέρι. Μοτίβα όπως ο μαίανδρος, σύμβολο της αιωνιότητας, ήταν επίσης ευρέως χαραγμένα σε κοσμήματα. Ο χρυσός και ο άργυρος ήταν τα πιο συνηθισμένα υλικά κατασκευής. Με την πάροδο του χρόνου μειώθηκε το βάρος και το μέγεθός τους.

Εικ. 12 Χρυσά βραχιόλια 4ος αι. π.Χ. &nbsp; Μουσείο Παύλου καιΑλεξάνδρας Κανελλοπούλου <a href="https://camu.gr/item/chrysa-psellia/" style="color: black;">https://camu.gr/item/chrysa-psellia/</a>

Κάθε βραχιόλι αποτελείται από κυλινδρικό στέλεχος, τα άκρα του οποίου έχουν τη μορφή κεφαλής αιλουροειδούς (συνδυασμός λέοντα και μυθικού γρύπα). Γύρω από το κυλινδρικό στέλεχος περιελίσσονται δύο χρυσά σύρματα, ένα απλό και ένα κοκκιδωτό. Οι κεφαλές έχουν κατασκευαστεί χωριστά από δύο τμήματα και έχουν προστεθεί στο στέλεχος. Τα σημεία προσαρμογής καλύπτονται από περίτεχνα διακοσμητικά ελάσματα και τριγωνικά γλωσσίδια.

Όταν με τον Ιούλιο νόμο του 18 π.Χ. η μοιχεία θεωρήθηκε δημόσιο έγκλημα, καθιερώθηκε ένα μόνιμο δικαστήριο για την εκδίκαση κατηγοριών σε βάρος των έγγαμων γυναικών και των εραστών τους, είτε εκείνοι ήταν παντρεμένοι είτε όχι. Σύμφωνα με τον νόμο αυτό, ο άνδρας κρινόταν ένοχος και καταδιωκόταν στην περίπτωση που σύναπτε σχέσεις με παντρεμένη γυναίκα, ενώ εκείνη διωκόταν από τον άνδρα της για μοιχεία. Πολύ αργότερα, στην εποχή του Κωνσταντίνου, επήλθε νομική εξίσωση στο θέμα της μοιχείας για τα δύο φύλα και στο θέμα αυτό προβλεπόταν ποινική δίωξη και για τον άνδρα και για τη γυναίκα. Σύμφωνα με τους νέους νόμους του Αυγούστου, έπρεπε ο σύζυγος ο ίδιος ή ο πατέρας του - αν ήταν εξαρτημένος από εκείνον - να χωρίσει τη γυναίκα του. Αν δεν το έκανε και παρέβλεπε το γεγονός, ενώ εκείνη καταδικαζόταν ως ένοχη, τότε εκείνος τιμωρούνταν ως μοιχός. Μάλιστα σε διάστημα εξήντα ημερών έπρεπε να καταθέσει μήνυση για μοιχεία εναντίον της συζύγου του και του εραστή της. Καμία κατηγορία δεν μπορούσε να διατυπωθεί, αν είχαν περάσει πάνω από έξι μήνες από την ημέρα του διαζυγίου ή πέντε χρόνια από την παράνομη πράξη. Όποιος συγχωρούσε τη γυναίκα του δίνοντάς της μια δεύτερη ευκαιρία στον γάμο τους, αποδοκιμαζόταν. Μετά την παρέλευση των εξήντα ημερών, ο απατημένος σύζυγος είχε περιθώριο τεσσάρων μηνών, για να υποβάλει μήνυση εναντίον του συζύγου.

Παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών και γεγονότων είναι η διγαμία, η μοιχεία, ο ξυλοδαρμός, ο εθισμός σε ουσίες ή παίγνια, η προσβολή της ηθικής του ενός συζύγου από τον άλλον ή η εγκατάσταση του ενός συζύγου σε άλλη οικία, δηλαδή η εγκατάλειψη της συζυγικής στέγης. Το δεύτερο είδος είναι το συναινετικό διαζύγιο. Για να εκδοθεί το συναινετικό διαζύγιο, το οποίο ρυθμίζεται από το άρθρο 1441 του Αστικού Κώδικα, απαραίτητη είναι η κοινή συμφωνία και των δύο συζύγων και βασική προϋπόθεση ο γάμος να έχει πραγματοποιηθεί έναν χρόνο πριν από την αίτηση του διαζυγίου. Εάν οι σύζυγοι δεν συμφωνήσουν ως προς τη διατροφή, η διαδικασία της συναινετικής λύσης του γάμου τους δεν δύναται να προχωρήσει.

Πού ακούγονται γέλια και χαρές;

Προϋποθέσεις και έθιμα του ρωμαϊκού γάμου

Γράφουν οι: Τροχούτσος Αντώνιος, Κασσίδης Κωνσταντίνος

Οι Ρωμαίοι πολίτες ήταν βιαστικοί στο θέμα του γάμου, ακόμα και με βάση τα σύγχρονα μεσογειακά δεδομένα. Πίστευαν ότι ένα κορίτσι ήταν έτοιμο για γάμο στην ηλικία των 12-14 χρόνων και ένα αγόρι στην ηλικία των 20-25. Στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις οι γάμοι ήταν γενικά προκατασκευασμένοι. Ο γιος έπρεπε να σεβαστεί την επιθυμία του πατέρα του στο θέμα της εκλογής της γυναίκας που θα παντρευόταν με την προϋπόθεση βέβαια ότι ο πατέρας του δεν θα διάλεγε μια γυναίκα διαβόητη για τον κακό χαρακτήρα της. Όσο για την κόρη; Έπρεπε και αυτή να υποταχθεί στην επιθυμία του πατέρα της. 

Στην αναζήτηση του κατάλληλου νέου οι γονείς ή οι κηδεμόνες μιας κοπέλας συχνά ζητούσαν τη συμβουλή των φίλων τους. Παρά το γεγονός όμως ότι οι γάμοι ήταν προκατασκευασμένοι, συχνά είχαν επιτυχία, αλλά και συχνά ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο αποτύγχαναν! Ένας καλός γάμος έπρεπε να ικανοποιεί και τις δύο οικογένειες.

1ο Γενικό Λύκειο Ξάνθης Ψηφιακό περιοδικό -έκδοση αφιέρωμα Εισήγηση στο 8ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο στη Ρώμη με θέμα: "Η θέση της γυναίκας στην αρχαία Αθήνα και αρχαία Ρώμη"

4

Μπορούμε κι εμείς οι νέοι να γίνουμε σύγχρονοι ιστορικοί και ερευνητές του παρελθόντος ...

Μπορούμε κι εμείς οι νέοι να γίνουμε σύγχρονοι ιστορικοί και ερευνητές του παρελθόντος ...

           Η ψηφιακή έκδοση του συγκεκριμένου περιοδικού υπήρξε μία απόπειρα μαθητών/τριών και εκπαιδευτικών του σχολείου μας να αναδείξουμε τη σημασία και τον ρόλο της Ιστορίας στην εκπαίδευση, να ανταλλάξουμε απόψεις με μαθητές/τριες άλλων σχολείων και να εργαστούμε δημιουργικά και συνεργατικά σε έναν κοινό στόχο, όπου κανένας μαθητής δεν περισσεύει στην προσπάθεια για την υλοποίησή του. Η παρουσία του σχολείου μας στο 8ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο στη Ρώμη πιστεύουμε ότι συνέβαλε προς όλες αυτές τις κατευθύνσεις που αναφέρθηκαν. Είμαστε 45 μαθητές/τριες και άλλοι 20 που υπήρξαν βοηθοί σε αυτή τη διαδρομή μας και, παρά το γεγονός ότι δεν παρευρέθηκαν στο συνέδριο, πρόσφεραν με προθυμία τη συνεργασία τους! Οι τέσσερις εκπαιδευτικοί του σχολείου μας, που παρευρίσκονται μαζί μας στο συνέδριο, στάθηκαν δίπλα μας καθοδηγητές και συνεπίκουροι στις εργασίες μας. 

είχε τεθεί, αναλάμβανε τη θέση αυτή ο πλησιέστερος συγγενής. Αν ήταν παντρεμένη, tutor ήταν ο σύζυγός της. Σε περίπτωση που χήρευε, tutor γινόταν ένας άντρας που είχε ορίσει ο σύντροφός της ή ένας που είχε επιλεγεί από κοινού. Μπορεί να φαίνεται ότι δεν είχε ελευθερίες μία γυναίκα, αλλά στην πραγματικότητα ο κηδεμόνας της δεν έπαιρνε τη θέση του στα σοβαρά και, αν ήταν καταπιεστικός, μπορούσε εκείνη να υποβάλει αίτηση στον πραίτορα αναζητώντας κάποιον που θα ήταν πιο συγκαταβατικός. Παράλληλα, αν μία γυναίκα είχε περιουσία, μπορούσε να τη δώσει στον άνδρα της, ο οποίος θα ήταν υπόλογος για τα έσοδα κάθε μήνα ή μπορούσε να τη διαχειρίζεται μόνη της με τη βοήθεια των εκπροσώπων και των δούλων. Αυτή ήταν η κατάσταση που επικρατούσε κατά τους Δημοκρατικούς και Αυτοκρατορικούς χρόνους.

Pioneering scientist Marie Curie, who was the first woman to win a Nobel Prize in 1903, is an inspiration to many women pursuing scientific careers

Rosalind Franklin Η κρυμμένη υπογραφή πίσω από δύο Νόμπελ.

Η ονοματοδοσία στα παιδιά ήταν καθαρά ανδρικό προνόμιο και ο πατέρας &nbsp;προέβαινε στην εγγραφή τους στους δημοτικούς καταλόγους, ώστε να επικυρωθεί ότι αυτά είναι γνήσιοι πολίτες. Αν μία γυναίκα δεν μπορούσε να αποκτήσει παιδί, αυτό συνιστούσε σοβαρό λόγο διαζυγίου, καθώς τις αντιμετώπιζαν ως αναπαραγωγικές μηχανές που ξεκινούσαν τον ρόλο αυτό σε πολύ μικρή ηλικία, γύρω στα 14 τους χρόνια. Έτσι εξηγείται και η μεγάλη διαφορά ηλικίας που είχαν τα ζευγάρια, αφού με βάση τον νόμο οι άνδρες έπρεπε να παντρευτούν μέχρι την ηλικία των 35 χρόνων και σίγουρα όχι πριν την ενηλικίωσή τους. Ωστόσο, μία φαινομενική δικαίωση&nbsp; γι’ αυτές ήταν το γεγονός ότι ο νόμος προέβλεπε μία νόμιμη σύζυγο για τον άνδρα. Στην πραγματικότητα, όμως, &nbsp;ο νόμος διασφάλιζε την απόκτηση γνήσιων τέκνων που θα είχαν πολιτικά δικαιώματα μεγαλώνοντας. Οι γυναίκες ήταν αφοσιωμένες στον ιδιωτικό χώρο και αποκλεισμένες από τον δημόσιο χώρο και από τα πολιτικά δικαιώματα. Μάλιστα πολλές πηγές υποστηρίζουν πως η θέση της γυναίκας στην Κλασική Εποχή χειροτέρεψε! Κι αυτό είναι αλήθεια, αν σκεφτούμε πως στην κλασική Αθήνα με το δημοκρατικό πολίτευμα οι γυναίκες ήταν στερημένες πολιτικών δικαιωμάτων όπως και η τάξη των δούλων.

Εικ. 9α Γαμικός λέβης, 480-450 π.Χ. Κοπεγχάγη, Nationalmuseets Samlinger 9416 H νύφη κάθεται σε δίφρο, έχοντας πάνω στα πόδια της γαμικό λέβη. Μπροστά της γυναίκα με κύλικα και αλάβαστρο με ανασηκωμένο το δεξί χέρι. Αριστερά και δεξιά γυναίκες με δάδες. Προσφερόταν στη νύφη ως δώρο του γάμου της.

γεγονός που, επειδή στις μέρες μας αυτό κατά κανόνα δε συμβαίνει,&nbsp; μας ξενίζει! Πώς όμως γινόταν η επιλογή συντρόφου; Αποφάσιζαν οι ίδιες οι νεαρές Αθηναίες ή κάποιος άλλος γι’ αυτές; Οι νεαρές Αθηναίες, ζώντας πολύ περιορισμένες στον γυναικωνίτη, δεν είχαν ευκαιρίες να συναναστρέφονται νέους, τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. Ο κανόνας της εποχής εκείνης θέλει τον «κύριο» της κόρης, πατέρα, αδελφό ή άλλο νόμιμο κηδεμόνα, να επιλέγει εκείνος τον μέλλοντα σύζυγό της, όπως πληροφορούμαστε από το ακόλουθο απόσπασμα: «Γιατί ξέρω, κι αυτό είναι και σε σένα ολοφάνερο, πως ο λόγος που παντρευτήκαμε είναι γιατί ψάχναμε, εγώ βέβαια για τον εαυτό μου κι οι γονείς σου για σένα, να βρούμε τον καλύτερο συνεργάτη του σπιτιού και των παιδιών, γι' αυτό εγώ διάλεξα εσένα, κι οι γονείς σου, κατά τις δυνάμεις τους, εμένα», Ξενοφών, Οικονομικός&nbsp;7.11 Η περίπτωση να διαλέξει η ίδια τον μέλλοντα σύζυγό της ήταν πολύ σπάνια. Γι’ αυτό και η αναζήτηση του συζύγου γινόταν άλλοτε από τις προξενήτρες, που ονομάζονταν «προμνήστριες» ή «μνηστρίδες» και είχαν το χάρισμα να προβάλουν με τα πιο λαμπρά, πολλές φορές και απατηλά, χρώματα τα εξαιρετικά χαρίσματα της νέας.

Εικ. 8α Απεικόνιση της τελετής των ανακαλυπτηρίων. Η νύφη βγάζει τον πέπλο της και αποκαλύπτει το πρόσωπό της. Περίπου 430-420 π.Χ. Θραυσματικά σωζόμενη αττική ερυθρόμορφη λουτροφόρος-υδρία του ζωγράφου της Φιάλης. Μuseum of Fine Arts, Boston.

Πηγή:<a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/wed_stages.html">http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/wed_stages.html</a>

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΣ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ...

Τη σχολική χρονιά 1950-51 το μικτό Γυμνάσιο Ξάνθης χωρίστηκε σε Αρρένων και Θηλέων. Το Αρρένων παρέμεινε στο παλιό Γυμνάσιο, πρώην Ελληνική Σχολή και Παρθεναγωγείο, έργο της Ελληνικής Κοινότητας Ξάνθης, που η ανέγερσή του χρονολογείται στη διάρκεια των ετών 1860-63. Το κτίριο αυτό βρισκόταν στην αυλή του 1ου σχολείου στην πλατεία της Μητρόπολης. Κατεδαφίστηκε για άγνωστο λόγο στις αρχές του '70. Το σχολείο με την επωνυμία “Γυμνάσιο Αρρένων Ξάνθης” θεμελιώθηκε στις 29-10-1958 από τον τότε βασιλιά Παύλο Α΄ σε μία έκταση 7 στρεμμάτων, η οποία τότε βρισκόταν έξω από την πόλη και σ' αυτή λειτουργούσε το Φρουραρχείο του Στρατού.

Για πρώτη φορά το σχολείο λειτούργησε το1963. Μέχρι το 1976 λειτούργησε ως εξατάξιο Γυμνάσιο Αρρένων, με ένα τμήμα θηλέων "πρακτικό". Το 1976 με προεδρικό διάταγμα χωρίστηκε σε δύο σχολεία: το 1ο Γυμνάσιο και το 1ο Λύκειο Ξάνθης, τα οποία λειτουργούσαν εκ περιτροπής Από τον Σεπτέμβριο του 2000 μέχρι και σήμερα το 1ο Λύκειο λειτουργεί σε δικό του κτίριο.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Λίγα λόγια για το σχολείο μας : 1.Έχει και το σχολείο μας τη δική του ιστορία… 2.Το σχολείο μας σήμερα συνεχίζει τη δική ιστορία… τη δική του πορεία ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ- ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2023 Ο σκοπός της συμμετοχής μας στο 8ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο, Ξανθίππη Παπαδοπούλου Μπορούμε και εμείς οι νέοι να γίνουμε σύγχρονοι ιστορικοί και ερευνητές του παρελθόντος

ΕΝΟΤΗΤΑ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΗ ΤΕΧΝΗ -Αρχαία Ελληνίδα vs αρχαία Ρωμαία στην τέχνη. Πόσο διαφορετικές είναι τελικά; Δαριώτη Σοφία, Καρασακαλίδου Μαρία, Κιοσσές Γιάννης, Κουτσουρίδου Σοφιανή, Τσολακίδου Κωνσταντίνα -Καρυάτιδες οι πιο διάσημες κόρες της κλασικής εποχής, Κιοσσές Γιάννης -How well do you know the Caryatids of ancient Athens; Κουίζ, Τσολακίδου Κωνσταντίνα -Έχετε σκεφτεί ποτέ πώς χτενίζονταν οι Καρυάτιδες; Δαριώτη Σ., Τσολακίδου Κ., Κουτσουρίδου Σ., Καρασακαλίδου Μ. -Ελένη ή Πραξαγόρα; Μήδεια ή Λυσιστράτη; Η θέση της γυναίκας στο αρχαίο θέατρο, Κουτσουρίδου Σοφιανή, Καρασακαλίδου Μαρία -How well do we know the status of woman in the ancient Greek theatre? Κουίζ, Τσολακίδου Κωνσταντίνα -Γυναικός όναρ, Δαριώτη Σ., Χατζησωτηρίου Μ.

ΠΗΓΗ:<a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/cerem_stages.html">http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/cerem_stages.html</a>

Στις υποχρεώσεις τους ήταν να πλύνουν τον νεκρό -μάλιστα εκείνη την εποχή με αρώματα- να τον αλείψουν με λάδι, να του φορέσουν καθαρά ενδύματα, σάβανα, όχι περισσότερα από τρία, σύμφωνα με νόμο του Σόλωνα, να τον στολίσουν με λουλούδια και να τοποθετήσουν στο στόμα του ένα νόμισμα, τα γνωστά πορθμεία του Χάρου, για να τα δώσει στον Χάρο, που θα τον οδηγούσε στην Πύλη του Άδη από την Αχερουσία λίμνη. Οι γυναίκες, μετά την προετοιμασία του νεκρού, τον τοποθετούσαν σε μία κλίνη, η οποία ήταν μία σανιδόσχημη κατασκευή με ψηλά πόδια και ένα παχύ στρώμα καλυμμένο με&nbsp;επιβλήματα. Το κεφάλι του νεκρού ανασηκωνόταν με&nbsp;προσκεφάλαια, ενώ τα πόδια του έπρεπε να βλέπουν την πόρτα. Όλη αυτή η διαδικασία ονομαζόταν πρόθεσις και απεικονίζεται συχνά στην αττική αγγειογραφία. (εικ. 2)

Το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό περιοδικό κυκλοφορεί ως μία και μοναδική έκδοση-αφιέρωμα στη γυναίκα της αρχαιότητας τόσο στην Αθήνα όσο και στη Ρώμη και είναι δημιουργία σαραπέντε (45) μαθητών της Β΄Λυκείου και προϊόν της συνεργασίας τους με τέσσερις (4) εκπαιδευτικούς του 1ου Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Ξάνθης, στο πλαίσιο της συμμετοχής τους στο 8ο Ευρωπαϊκό Μαθητικό Συνέδριο, που διεξήχθη στη Ρώμη από 26-11-2023 έως 1-12-2023. 1ο Γενικό Λύκειο Ξάνθης Ν. Καζαντζάκη 1, 67100 Ξάνθη

Copyright Disclaimer under section 107 of the Copyright Act 1976, allowance is made for “fair use” for purposes such as criticism, comment, news reporting, teaching, scholarship, education and research. Fair use is a use permitted by copyright statute that might otherwise be infringing.&nbsp;Non-profit, educational or personal use tips the balance in favor of fair use.&nbsp; Copyright belongs to authors and supervisors.

END

Δε φθάνει που ήρθε ξέροντας μονάχα να φτιάχνει ρούχα από μαλλί, που πήρε μαζί της απ' το πατρικό κι έχοντας και μια ιδέα για τον καταμερισμό της υφαντικής δουλειάς στις δούλες του σπιτιού; Γιατί στη μαγειρική βέβαια ήρθε πολύ κατατοπισμένη, Σωκράτη, πράγμα που εγώ να σου πω, το θεωρώ σαν την πιο μεγάλη μόρφωση και για τον άντρα και για τη γυναίκα.» Ξενοφών,&nbsp;Oικονομικός&nbsp;7.5-6 Ύστερα από όλα τα παραπάνω, συγκρίνοντας τις ασχολίες μιας Αθηναίας της κλασικής εποχής με τις ασχολίες μιας σύγχρονης Ελληνίδας, διαπιστώνουμε πολλές ομοιότητες, αφού και στη σύγχρονη εποχή οι γυναίκες γεννούν και θηλάζουν -όταν θέλουν και μπορούν- τα νεογέννητα παιδιά τους, τα ανατρέφουν με ή χωρίς τη βοήθεια του συζύγου, ασχολούνται με το νοικοκυριό, το μαγείρεμα, το καθάρισμα, την τακτοποίηση του

σπιτιού, ελέγχουν τις προμήθειες, διαχειρίζονται τα οικονομικά της οικογένειας, προγραμματίζουν ποια αγαθά θα καταναλωθούν και ποια θα αποθηκευτούν, επιστατούν τις οικιακές τους βοηθούς και φτιάχνουν κάποια ενδύματά τους. Συνειδητοποιούμε, λοιπόν, τον διαχρονικά επιφορτισμένο με πολλές ευθύνες ρόλο της γυναίκας ως προς τα του οίκου και την ανατροφή των παιδιών. Υπάρχουν, όμως, και σημαντικές διαφορές. Στις μέρες μας οι γυναίκες, σε αντίθεση με τις αρχαίες Αθηναίες, δεν είναι κλεισμένες στο σπίτι, μπορούν να εργαστούν, χωρίς αυτό να θεωρείται ντροπή και να συμμετέχουν στη δημόσια ζωή, όχι μόνο σε κηδείες και θρησκευτικές γιορτές!

Ο πατέρας της νύφης ήταν ο πρώτος που ξεκινούσε τις θυσίες, παραδίδοντάς την επίσημα «έκδοση», και δηλώνοντάς της ότι δεν ανήκε πλέον στην οικογένειά της, αλλά σε αυτή του συζύγου της και στο εξής θα προσέφερε θυσίες στους προγόνους του οίκου του συζύγου της. Στη συνέχεια θυσίαζαν οι μελλόνυμφοι στους γαμήλιους θεούς και ορκίζονταν ενώπιον όλων ότι παντρεύονταν, για να αποκτήσουν απογόνους. Τέλος, ο γαμπρός πλησίαζε τη νύφη κι έθετε το δεξί του χέρι πάνω στον αριστερό καρπό του δικού της χεριού, «χείρ επί καρπω», (εικ. 4), χέρι-χέρι και με τον τρόπο αυτό σύναπτε τον γάμο.

Πηγή:<a href="http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/wed_stages.html">http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/wed_stages.html</a>

Εικ. 4 Ο γαμπρός κρατάει τη νύφη από το χέρι, «χείρ επί καρπώ» και την οδηγεί στο νέο της σπίτι. Λεπτομέρεια από αττική ερυθρόμορφη λουτροφόρο. Περίπου 425 π.Χ. Museum of Fine Arts, Boston

Jocelyn Bell Burnell: "I Changed Astronomy Forever. He Won the Nobel Prize for It".

"Don’t let anyone rob you of your imagination, your creativity or your curiosity. It’s your place in the world, it’s your life. Go on and do all you can with it and make it the life you want to live". Mae Jemison First African American Woman in Space

Αρχικά ο γάμος στενών συγγενών ήταν έγκλημα που τιμωρούνταν αρχικά με θάνατο και ύστερα με εκτόπιση. Αργότερα, όμως, τον 2ο αι. π.Χ. &nbsp;μπορούσαν να παντρευτούν μεταξύ τους και πρώτα ξαδέρφια. &nbsp;Η ηλικία λοιπόν, αν δεν είχαν μπει ακόμα στην εφηβεία και η συγγένεια αίματος, εφόσον ήταν μέσα στα απαγορευμένα όρια, ήταν απόλυτα εμπόδια για την πραγματοποίηση ενός γάμου.&nbsp; Υπήρχαν και γάμοι που δεν αναγνωρίζονταν ως νόμιμοι, όπως για παράδειγμα ο γάμος των Ρωμαίων με ξένους. Μια Ρωμαία δεν μπορούσε να παντρευτεί έναν δούλο. Πριν από το 445 π.Χ. πατρίκιοι και πληβείοι δεν μπορούσαν επίσης να παντρευτούν. Όπως ακριβώς ένας συγκλητικός ή απόγονος συγκλητικού από την πλευρά των αρρένων συγγενών του ως τον τρίτο βαθμό δεν μπορούσε να παντρευτεί μία απελεύθερη, έτσι και η κόρη, η εγγονή και η δισέγγονη ενός συγκλητικού από την πλευρά των αρρένων συγγενών της δεν μπορούσε να παντρευτεί έναν απελεύθερο.

Μέχρι που &nbsp;ο Σεπτίμιος Σεβήρος άλλαξε τον νόμο. Μια Ρωμαία δεν μπορούσε να παντρευτεί έναν απλό στρατιώτη των ρωμαϊκών λεγεώνων. Αν πάλι η Ρωμαία ζούσε στην επαρχία, δεν μπορούσε να παντρευτεί έναν αξιωματούχο της ρωμαϊκής διοίκησης στην ίδια επαρχία. Τέλος, αν η γυναίκα ήταν κηδεμονευόμενη δεν μπορούσε να παντρευτεί τον δάσκαλο ή τον κηδεμόνα της, αλλά ούτε και τον γιο ή τον εγγονό του.

Εικ. 11 Ενδρομίς, είδος μπότας που φορούσαν στο κυνήγι. Τη φοράει η θεά του κυνηγιού, Άρτεμις. 

Εικ. 10 Τα νυφικά σανδάλια, οι νυμφίδες.&nbsp; Πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Κλασική περίοδος-Κοινωνία- Η γαμήλια τελετουργία &nbsp; 

Ακόμη και σε επίσημες περιστάσεις, όπως ο γάμος, υπήρχαν ειδικά σανδάλια, οι νυμφίδες (εικ.10). &nbsp;Άλλα υποδήματα ήταν&nbsp; η&nbsp; ενδρομίς (εικ.11), που βλέπουμε να φοράει η Άρτεμις, θεά του κυνηγιού, καθώς το είδος αυτό μπότας &nbsp;φοριόταν κυρίως στο κυνήγι. Ήταν ανοιχτή στα πλάγια μέχρι κάτω και με ιμάντες για να κλείνει. Άλλο υπόδημα που φοριόταν από άνδρες και γυναίκες ήταν και ο κόθορνος, ένα κλειστό παπούτσι φτιαγμένο από τόσο μαλακό δέρμα που ταίριαζε και στα δύο πόδια. Τον κόθορνο φορούσαν οι άνδρες ηθοποιοί και στις παραστάσεις τραγωδιών. Θεωρούνταν μάλιστα ως το υπόδημα που ανακαλύφθηκε από τον Αισχύλο για την αύξηση του ύψους των θεών στις θεατρικές παραστάσεις, καθώς διέθετε υψηλή σόλα. Βασικό κριτήριο επιλογής των υποδημάτων ήταν η μικρότερη ή μεγαλύτερη κάλυψη των ποδιών, ώστε να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά οι ανάγκες, σύμφωνα με τις καιρικές συνθήκες

Ο λόγος που η δωρεά αυτή γινόταν πριν από το γάμο ήταν γιατί ότι ο ρωμαϊκός νόμος απαγόρευε την ανταλλαγή δώρων σημαντικής αξίας ανάμεσα στους συζύγους μετά τον γάμο. Η περίεργη αυτή απαγόρευση μπορεί να μην υπήρχε πριν από τον Αύγουστο, αλλά διατηρήθηκε ως την εποχή του Σεπτιμίου Σεβήρου και του Καρακάλλα. Ο αρραβώνας σφραγιζόταν με ένα φιλί. Ο άντρας τοποθετούσε ένα σιδερένιο δαχτυλίδι στο τρίτο δάχτυλο του αριστερού χεριού της αρραβωνιαστικιάς του, καθώς το τρίτο δάχτυλο είναι αυτό που συνδέεται άμεσα με την καρδιά μέσω των νεύρων. Συγγενείς και φίλοι προσκαλούνταν, για να γιορτάσουν το ευτυχές γεγονός. Μάλιστα και ο ίδιος ο αυτοκράτορας Αύγουστος επί των ημερών του δεχόταν προσκλήσεις για τον εορτασμό αρραβώνων καθώς και ο Γάιος Καλιγούλας. Στην αρχαία Ρώμη υπήρχαν τρεις διαφορετικές μορφές γάμου. Η πρώτη ήταν μία επιβίωση της πρωτόγονης αγοράς της νύφης. Με την παρουσία πέντε μαρτύρων ο γαμπρός έκανε μια εικονική αγορά. Πλήρωνε μια δεκάρα στον