Жаратылыстану

Өмірбаева Әлия Қанатқызы

Жаратылыстану

Алматы
2022жыл

Мазмұны

1. Өзім туралы

Өсімдіктер
1. Зерттеу кезеңдері
2. Табиғатты танып-білу әдістері
3. Өсімдіктердің негізгі бөліктері
4. Өсімдіктердің тіршілігіне қажетті жағдайлар
5. Жабайы және мәдени өсімдіктерге күтім жасау

2. Менің мектебім

Жануарлар
6. Жануарлар мен өсімдіктерді салыстыру
7. Жабайы және үй жануарларының айырмашылығы
8. Жануарлардың жыл мезгіліне бейімделуі

3. Менің отбасым және достарым

Адам
9. Адамның дене мүшелері
10. Адамның дене мүшелерінің қызметі
11. Адам өмірінің кезеңдері
12. Дұрыс тамақтану
13. Демалудың пайдасы

4. Бізді қоршаған әлем

Күш және қозғалыс
14. Түрлі денелердің қозғалуы
15. Қозғалыс траекториясы
16. Қозғалыстың маңызы

5. Саяхат

Жер және ғарыш
17. Ғарыш әлемі
18. Адамдардың ғарышты зерттеуі
19. Қазіргі ғарыштық зерттеулер
20. Жер ғаламшарының көрінісі
21. Уақыттың адам өміріндегі маңызы
22. Уақытты анықтайтын құралдар

6. Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті

Табиғат физикасы
23. Жылыту құрылғылысы
24. Электр энергиясының маңызы
25. Магниттің қасиеті

7. Тағам мен сусын

Жарық
26. Жарық пен қараңғы
27. Табиғи жарық көздері
28. Жасанды жарық көздері
29. Жасанды жарық көздерінің қажеттілігі
30. Қараңғылықтың қажеттілігі

8. Дені саудың-жаны сау

Дыбыс
31. Табиғи дыбыс көздері
32. Жасанды дыбыс көздері
33. Дыбыстың таралуы

1.Өсімдіктер

Өсімдіктердің 375 000-ға жуық түрі бар. Өсімдіктер тұқымтобының ең үлкені - гүлдейтін немесе жабық тұқымды өсімдіктер. Олардың 250 000-нан астам түрі бар. Өсімдіктер күн сәулесінің көмегімен (фотосинтез) өз қорегін табады. Саңырауқұлақтар бұрын өсімдіктер қатарына жатқызылатын, алайда өз қорегін өндірмейтін болғандықтан, қазір олар жеке класқа жіктелген. Олардың 100 000-ға жуық түрі бар.

Қоршаған ортамен байланысы

Қоршаған ортамен байланысы

Өсімдіктердің өмірі қоршаған ортамен, әсіресе топырақпен және климатпен тығыз байланыста болады. Жасыл өсімдіктер ауадан көмірқышқыл газын, күннен — энергияны, ал топырақтан — су мен минералдық тұздарды алады. Көмір қьшқыл газының ауадағы мөлшері 0,03%-тен аспайды, ал өсімдікке қажетті тұздар мен судың мөлшері топырақтың құрамында өте аз және шашыраңқы түрде болады. Осылардың барлығы өсімдіктің сору мүмкіңдігінің үлкен (жоғары) болғанғындығын қажет етеді.

2. Жануарлар

Жануарлар (лат. Animalia) — тірі организмдер дүниесіндегі негізгі екі топтың бірі (екіншісі – өсімдіктер); жүруге және сезінуге бейім тіршілік иесі; негізінен, дайын органикалық қосылыстармен қоректенетін гетеротрофты организмдер.

Жануарлардың қыстап шығуы

Жануарлардың қыстап шығуы – ауа райы суық және қоңыржай аймақтарда жануарлардың қыстың қолайсыз жағдайынан сақтануы. Қыстап шығудағы негізгі қиыншылық – қорегін табудың қиындауы, қорек қорының азайып, сапасының нашарлауы.

Үй жануарлары

Үй жануарлары, — жануарлардың қолға үйретілген түрлері.

Сондықтан кейде бұларды қолға үйретілген жануарлар деп атайды. Мүйізді ірі қара, түйе, жылқы, есек, қой-ешкі, ит, шошқа, мысық, үй қояны, теңіз тышқаны; құстардан тауық, үйрек, қаз, күркетауық, кептер; тоғандарда өсірілетін балықтар үй жануарларына жатады.

3. Адам

Адам — Жер бетіндегі ең жоғарғы даму сатысындағы тіршілік иесі, қоғамдық-тарихи әрекет пен мәдениетті жасаушы.

Адам организмі - адам өмір сүруін қамтамасыз ету үшін бағытталған функцияларды жүзеге асыратын өзара байланысты жүйелер жиынтығы.
Адам организмінде қаңқа жүйесін, бұлшық ет жүйесін, жүйке жүйесін, жүрек-қантамырлар жүйесін, дем алу жүйесін, ас қорыту жүйесін, зәр шығару жүйесін, иммунды жүйесін және жабынды жүйесін айқындайды.