Κωνσταντινούπολη: αναζητώντας ελληνικά χνάρια...

Όλα ξεκίνησαν με ένα όνειρο ….

«Την 27η του μηνός Δεκεμβρίου του σωτηρίου έτους 537 μ.Χ, μέρα παγωμένη μα και γιορτινή , μια παρέα παιδιών, μαθήτριες και μαθητές, με τους δασκάλους τους μαζί ανηφορίζουν με βήματα βιαστικά προς τον πρώτο λόφο της Κωνσταντινούπολης. Τρέχουν για να προλάβουν να βρουν ανάμεσα στο πλήθος θέση τέτοια, που να μπορούν να παρακολουθήσουν το μεγάλο γεγονός των εγκαινίων του Ιερού Ναού της του Θεού Σοφίας. Χτισμένη σε μικρή απόσταση από το Μέγα Παλάτιον και τον Ιππόδρομο της πόλης, είναι ό, τι εντυπωσιακότερο έχουν μέχρι στιγμής αντικρίσει τα μάτια τους.

Ο Ιουστινιανός καταφθάνει . Τα μάτια των παιδιών αχόρταγα κοιτούν . Χρύσισε, λαμπύρισε, γέμισε ασήμια και πολύτιμες πέτρες η πλατεία, καθώς Ύπαρχοι, Μάγιστροι και Έπαρχοι, Πραιπόζιτοι , Δομέστικοι και Κόμητες συνοδεύουν τον αυτοκράτορα. Ο πατριάρχης Μηνάς τον υποδέχεται και τον συνοδεύει προς τις Βασιλικές Πύλες. Μόλις ο Ιουστινιανός προχωρεί προς το εσωτερικό του ναού, θαυμάζει το περίλαμπρο κάλλος του, ανέρχεται στον άμβωνα, τείνει τα χέρια προς τον ουρανό και αναφωνεί:

«Δόξα τῷ Θεῷ, τῷ καταξιώσαντί με τοιοῦτον ἔργον ἐπιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών».

Ενθουσιασμός ανάμεσα στους κατοίκους της Βασιλεύουσας , που χαίρονται με την καρδιά τους τέτοιες στιγμές, αλλά και σοβαρότητα από αξιωματούχους, ιερωμένους και πατρικίες που συντροφεύουν την αυτοκράτειρα, όπως το απαιτεί το τυπικό της Αυλής….

Τα παιδιά ρουφούν την κάθε στιγμή, οσφραίνονται τις μυρωδιές του ξύλου που καίγεται στις οικιακές εστίες. Στρέφουν τα μάτια στους δασκάλους και είναι σαν να τους παρακαλούν να τους δώσουν τον χρόνο να χορτάσουν , να γευτούν με όλες τις αισθήσεις όλα όσα συμβαίνουν… κι έπειτα , στο σχολείο τους , στον χώρο που η γνώση «παντρεύεται» το βίωμα , να τα συνδέσουν με όσα γνωρίζουν ήδη για την ιστορία της πόλης τους… Να συνεχίσουν ν’ αναζητούν τα χνάρια του παρελθόντος που τη συνδέει με άλλα σπουδαία γεγονότα, που την ενώνει με έναν πολιτισμό που φάνηκε να νίκησε ακόμα κι αυτή την κοσμοκράτορα Ρώμη..

Πόσα ελληνικά χνάρια να έχει η Βασιλεύουσα;

Ένα σύννεφο κατασκότεινο, βουβό προχωρά πάνω από τα κεφάλια τους. Σκούρο μολυβί, που ολοένα και μεγαλώνει . Βοριάς παγωμένος φυσάει δυνατά και τα παιδιά σα να ανατριχιάζουν. Ο ουρανός σκεπάζεται με σύννεφα που χαμηλώνουν κι αρχίζει η νεροποντή. Μουσκίδι ως το κόκαλο σκορπίζουν , παίρνουν το δρόμο για τα σπίτια τους. Η βροχή πρόσκαιρα τούς κλέβει τη χαρά…»

…τούτη η μπόρα μάς χάλασε το όνειρο. Εμείς, όμως , δεν τα παρατάμε. Μία μεγάλη παρέα συμμαθητών ξεκινάμε «ταξίδι στο όνειρο». Συνοδοιπόροι μας η Ιστορία, η Λογοτεχνία, η Μουσική, ο Χορός, η ..Τεχνολογία και ..τρεις δασκάλες που κάνουν τα ίδια όνειρα με εμάς.

Σας προσκαλούμε στο ταξίδι μας αυτό που «μοιάζει με όνειρο μικρό που το ημερεύαμε στον ύπνο τον βαθύ» χρόνια τώρα ….Ήρθε η ώρα το όνειρό μας το μικρό να γίνει ζωντανό…

Κωνσταντινούπολη και Ιστορία
Πώς συνδέονται μαζί της οι Μεγαρείς, οι Αθηναίοι, οι Σπαρτιάτες και οι Μακεδόνες;
Τι ήταν αυτό που οδήγησε Δύση και Ανατολή να συναντηθούν σε τούτο το κομμάτι γης;

Κωνσταντινούπολη και Μουσική

"Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Κωνσταντινούπολη προσέλαβε τη μουσική παράδοση όχι μόνον της αρχαιότητας( σημειογραφία και μετρική) , αλλά και των περιοχών της Ανατολής , δηλαδή των περιοχών της Μικράς Ασίας και της οροσειράς του Αίμου. Έγινε ο χώρος στον οποίο συναντήθηκαν και καλλιεργήθηκαν εξίσου η θύραθεν και η εκκλησιαστική μουσική…
Να τονισθεί πως οι πρωτοψάλτες του Παλατίου κατεύθυναν μουσικά , μετά την Άλωση, τους Οθωμανούς μουσικούς… με την έννοια πως τους βοήθησαν να «παντρέψουν» την ρωμαίικη μουσική παράδοση με την αντίστοιχη περσική και να δημιουργήσουν έτσι την οθωμανική μουσική παράδοση..."

"Θα πρέπει να γνωρίζουμε πως στην Κωνσταντινούπολη ο απλός λαός αγαπούσε να τραγουδά, αλλά και ήξερε να ψάλλει εξίσου πολύ καλά. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι, αν κάποιος ψάλτης έψαλε κάτι άγνωστο, κάτι νεοφανές, οι πιστοί θεωρούσαν πως κάτι δεν ήταν σωστό. Αυτό ήταν ένα χάρισμα που κατείχαν στην πλειοψηφία τους οι κάτοικοι της Πόλης.
Για να φανεί η έντονη σχέση των Ελλήνων της Πόλης με την ψαλτική, να σημειωθεί ότι, στα νεότερα χρόνια , η ελληνική ομογένεια σχολίαζε ακόμα και στον ελληνόφωνο Τύπο τα σχετικά με την ψαλτική μουσική παράδοση με κριτικά άρθρα , τα οποία δεν γράφονταν απαραίτητα από ειδικούς …

Ο κλήρος ήταν πολύ πεπαιδευμένος στα μουσικά , ενώ για τους ψάλτες η παίδευσις στο Αναλόγιο ήταν συνεχής…."

[...]Στην ορθόδοξη Ανατολή ο κόσμος, η φύση, ο άνθρωπος, η τέχνη αντιμετωπίζονται σφαιρικά. Όλα καθαγιάζονται και όλα αποκτούν νέα υπόσταση[…] Εκκλησιαστική και «θύραθεν» μουσική συνυπάρχουν . Η «θύραθεν» μουσική, δηλαδή η εκτός εκκλησίας, δεν θεωρείται εξοβελιστέα, απλώς μη αρμόζουσα και δόκιμη για τη λατρεία. Είναι η μουσική των επισήμων τελετών στο Παλάτι και τον Ιππόδρομο, στις αυτοκρατορικές και τις άλλες πανηγυρικές πομπές· είναι η μουσική στα γεύματα, τα δείπνα, τα συμπόσια και στις ποικίλες διασκεδάσεις […]
[..]οι Πατέρες της εκκλησίας υιοθετούν αυτούσια «θύραθεν» μελικά στοιχεία. Χαρακτηριστική μορφή δανείου από τη «θύραθεν» μουσική είναι τα μεγαλυνάρια της εορτής της Υπαπαντής από τις βασιλικές επευφημίες.
[…]Συχνά στα Κρατήματα απηχείται κάποιο κοσμικό μέλος. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στα κάλαντα, τις αλφαβήτους και άλλα θρησκευτικού περιεχομένου τραγούδια, όπως τα καππαδοκικά του Πάσχα.