Ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων

Οι μαθητές των Γυμνασίων της Ώθησης ,του 6ου Πετρούπολης, του ΠΓΖΙ, του 4ου "Ηράκλειου" Θήβας και του 3ου Ορεστιάδας κατέγραψαν και σας παρουσιάζουν τα Χριστουγεννιάτικα ήθη και έθιμα του τόπου τους και του τόπου καταγωγής τους.

Σειρά παρουσίασης: Αττική, Θήβα, Ιωάννινα, Ορεστιάδα, Πετρούπολη

Επιμέλεια καταγραφής υλικού από τη συνομιλία όλων των μαθητών του twinspace οι:
Χριστίνα & Έλλη από την Ώθηση
Ιωάννα & Φώτης από το 6ο Γυμνάσιο Πετρούπολης
Ευάγγελος & Μαρία από το 3ο Γυμνάσιο Ορεστιάδας
Οδυσσέας & Αλέξανδρος από το ΠΓΖΣΙ
Γιάννης & Γιώργος από το 4ο Γυμνάσιο Θήβας

Η επιμέλεια του ebook έγινε από τις καθηγήτριες
Ανατολή Μανουηλίδου, Παπασταμάτη Αργυρώ, Βρίγκα Παναγιώτα, Eξάρχου Μαρία, Αλμπάνη Μαρία, Σίμου Μαρία και Καλαντζή Βασιλική.

Αττική

Σπάσιμο του ροδιού

Γειά σας, είμαι η Αλεξάνδρα από την 'Ωθηση.

Θα σας παρουσιάσω το πρωτοχρονιάτικο έθιμο του σπασίματος του ροδιού. Είναι πλέον ευρέως διαδεδομένο στην Ελλάδα το σπάσιμο ενός ροδιού την πρώτη μέρα του νέου έτους.
Το έθιμο αυτό ξεκίνησε από την Πελοπόννησο, ενώ έπειτα επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη χώρα και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Στην επιστροφή από τη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, το πρωί της Πρωτοχρονιάς, ο νοικοκύρης του σπιτιού έχει στην τσέπη του ένα λειτουργημένο ρόδι, που στην Μικρά Ασία το φυλούσαν στα εικονίσματα από τις 14 Σεπτέμβρη, δηλαδή τη μέρα του Σταυρού.
Μπαίνοντας στο σπίτι του με την οικογένειά του, χτυπάει το κουδούνι στην κλειστή εξώπορτα και περιμένει κάποιον που βρίσκεται στο εσωτερικό της κατοικίας να του ανοίξει. Δεν πρέπει να ξεκλειδώσει ο ίδιος.

Μόλις λοιπόν έρθει η ώρα να μπει μέσα, με το δεξί πόδι, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα για να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσα χρήματα να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά» ή «όσο βαρύ είναι το ρόδι, τόσο βαρύ να είναι το πορτοφόλι μας, όσο γεμάτο καρπούς είναι το ρόδι, να είναι γεμάτο το σπίτι μας με καλά και όσο κόκκινο είναι το ρόδι, τόσο κόκκινη να είναι και η καρδιά μας!».

Τα παιδιά, μαζεμένα του, κοιτάζουν οι ρώγες να είναι τραγανές και κατακόκκινες, καθώς πιστεύεται πως όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.

Παρότι το έθιμο αναβιώνει και σήμερα σε διάφορα ελληνικά χωριά, εκλείπει από τις πόλεις και κοντεύει να εξαφανιστεί από το μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας.

Γιατί το ρόδι;

Πολλοί ίσως αναρωτηθούν γιατί να σπάμε ένα ρόδι και όχι κάποιο άλλο φρούτο. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε το τι συμβολίζει, καθώς και το γιατί έχει επιλεχθεί για αυτό και άλλα πολλά έθιμα της χώρας μας.

1) Οι λέξεις ρόδι και ροδιά, εκτός από την προφανή τους ετυμολογική σχέση με τη νήσο της Ρόδου, είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις έννοιες ροή και δύναμη. Η δύναμη λοιπόν αυτού του καρπού είναι χαρακτηριστική στην ελληνική μυθολογία και όχι μόνο, αφού τα ιστορικά δεδομένα που σχετίζονται μ`αυτό τον καρπό είναι ανεξάντλητα.
2) Στην Αρχαία Ελλάδα πίστευαν πως η δύναμη του ροδιού κρυβόταν στους πολυάριθμους κόκκους του (αφθονία και γονιμότητα), αλλά και στο πορφυρό χρώμα του (χρώμα που φέρνει καλή τύχη).
3) Ακόμη και σήμερα, αποτελεί ένα από τα πιο εκφραστικά σύμβολα της ελληνικής λαογραφίας, με έντονη παρουσία σε κάθε μορφή και έκφραση της παραδοσιακής ζωής.

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΒΑΛΑΣ

Είμαι ο Άγγελος από την 'Ωθηση.

Στην πόλη της Καβάλας οι κάτοικοι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα με την επίσκεψη του Καππαδόκη Άη Βασίλη και τις παραδοσιακές φουφούδες.
Στο κέντρο της πόλης, την παραμονή των Χριστουγέννων, όλοι οι δρόμοι (πεζόδρομοι και πεζοδρόμια) γεμίζουν υπαίθριες ψησταριές που λέγονται φουφούδες.
Οι περαστικοί τρώνε και πίνουν ψητά κρέατα και κόκκινο κρασί.
Τις ψησταριές αυτές τις ξαναβλέπουμε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, είναι όμως περισσότερες σε αριθμό και το φαγοπότι συνοδεύεται από μουσική που παίζουν ορχήστρες. Το γλέντι ξεκινάει από το πρωί και όλοι μαζί γιορτάζουν τον ερχομό του νέου χρόνου!
Τα Χριστούγεννα επίσης μαζί με τις φουφούδες οι άνθρωποι αναβιώνουν την επίσκεψη του Καππαδόκη Άη Βασίλη που ξεκίνησε το ταξίδι του από την Καισσαρεία και το ολοκλήρωσε στο λαογραφικό χωριό “Ακόντισμα”, όπου και μένει ως την τελευταία ημέρα του έτους.

Είμαι ο Βίκτωρας από την Ώθηση.

Τα μελομακάρονα μαζί με τους κουραμπιέδες είναι τα δυο παραδοσιακά ελληνικά γλυκίσματα των Χριστουγέννων.

Και παρά το γεγονός ότι τους κουραμπιέδες τους απολαμβάνουμε λίγο-πολύ όλο τον χρόνο, τα μελομακάρονα τα φτιάχνουμε και τα τρώμε μόνο κατά τη διάρκεια των γιορτών του δωδεκαημέρου.

Από που προέκυψε αυτή η παράδοση, όμως; Γιατί τρώμε μελομακάρονα τα Χριστούγεννα. Πριν δούμε, ας πούμε δυο λόγια για τα υπέροχα αυτά γλυκίσματα.

Από που πήραν το όνομα τους τα μελομακάρονα

Οι περισσότεροι ίσως έχετε ακούσει το παλιό ποντιακό ανέκδοτο:

- Γιατί οι πόντιοι βάζουν μέλι στα μακαρόνια;
- Για να γίνουν μελομακάρονα!

Στην πραγματικότητα τα μελομακάρονα δεν έχουν καμία σχέση με μακαρόνια, αν και η ετυμολογική ρίζα των δύο λέξεων είναι κοινή.

Και οι δύο λέξεις προέρχεται από τη μακαρία, που δεν είναι τίποτε άλλο από το φαγητό (παλιότερα ζυμαρικό) που προσφέρεται στις κηδείες για χάρη του μακαρίτη.

Επίσης η λέξη μακαρία χρησιμοποιείται και για ένα είδος άρτου ή πίτας που πρόσφεραν για την ανάπαυση της ψυχής του νεκρού, γνωστό και ως ψυχόπιτα.

Στο γλύκισμα αυτό αργότερα προστέθηκε και σιρόπι με βάση το μέλι και κάπως έτσι προέκυψε το γνωστό μελομακάρονο.

Βασιλόπιτα

Είμαι η Μαρίνα από την 'Ωθηση.

Σύμφωνα με την παράδοση η βασιλόπιτα ήταν δημιούργημα του Μέγα Βασίλειου από την Καισαρεία, ο οποίος βρήκε ένα τέχνασμα για να μοιράσει τα χρήματα στους φτωχούς.
Έκρυψε τα νομίσματα μέσα σε πίτες και τους τις προσέφερε.
Έτσι, εξηγείται και το φλουρί που βάζουμε στη βασιλόπιτα για να τον κερδίσει κάποιος τυχερός την Πρωτοχρονιά.
Το έθιμο της βασιλόπιτας πραγματοποιείται ακόμα και σήμερα σε όλα τα μέρη τη Eλλάδας. Μάλιστα σήμερα μέσα σε αυτήν την πίτα βάζουμε ένα φλουρί, το οποίο όποιος το κερδίσει λέμε πως θα του πάει καλά η χρονιά