Loading...
Loading...
Predaje iz StudenacaLoading...
Čuvari baštine
Studenčani su narod bistar, doskočit i ponosit.
Najviše se ponose svojim Svetim Ilijom,
lipom pameti i dičnom nošnjom.
Više ljube svaki zanat nego težački.
Najviše ljube butige, trgovinu i galentariju.
Inače lipo i skladno govore,
još lipše pivaju i pripovidaju.
Najviše se ponose svojim Svetim Ilijom,
lipom pameti i dičnom nošnjom.
Više ljube svaki zanat nego težački.
Najviše ljube butige, trgovinu i galentariju.
Inače lipo i skladno govore,
još lipše pivaju i pripovidaju.
Moji Studenci, monografija, Studenci 2003.
Sadržaj
1. Uvod...........................................................................................................................4
2. Određenje predaje......................................................................................................5
3. Demonološke/mitske/mitološke predaje.................................................................6
4. Nadnaravna bića, bića s nadnaravnim
sposobnostima i nadnaravne pojave........................................................................7
4.1. Vile......................................................................................................................7
4.2. More...................................................................................................................9
4.3. Vještice...............................................................................................................10
4.4. Vukodlak...........................................................................................................11
4.5. Nadnaravne pojave............................................................................................12
5. Tekstovi iz istraživanja
Demonološke predaje...............................................................................................13
5.1. Tekstovi – Vile....................................................................................................13
5.2. Tekstovi – More....................................................................................................21
5.3. Tekstovi – Vještice.................................................................................................23
5.4. Tekstovi – Vukodlak............................................................................................26
5.5. Tekstovi – Nadnaravne pojave.............................................................................30
6. Kazivačka situacija..........................................................................................................31
7. Lokaliteti iz studenačkih predaja...................................................................................33
8. Aktivnosti učenika.........................................................................................................36
8.1. Stop animacija..........................................................................................................32
8.2. Blackout poezija prema tekstovima predaja...........................................................38
8.3. Kazivanje predaja tehnikom kamišibaj..................................................................43
9. Kazivači i zapisivači.......................................................................................................46
10. Zaključak.....................................................................................................................47
11. Literatura.....................................................................................................................48
5.3. Tekstovi – Vještice.................................................................................................23
5.4. Tekstovi – Vukodlak............................................................................................26
5.5. Tekstovi – Nadnaravne pojave.............................................................................30
6. Kazivačka situacija..........................................................................................................31
7. Lokaliteti iz studenačkih predaja...................................................................................33
8. Aktivnosti učenika.........................................................................................................36
8.1. Stop animacija..........................................................................................................32
8.2. Blackout poezija prema tekstovima predaja...........................................................38
8.3. Kazivanje predaja tehnikom kamišibaj..................................................................43
9. Kazivači i zapisivači.......................................................................................................46
10. Zaključak.....................................................................................................................47
11. Literatura.....................................................................................................................48
1. Uvod
U knjizi su zabilježene usmene predaje iz Studenaca koje su prikupljene za potrebe projekta Predaje iz Studenaca koji je odabran na natječaju Centra izvrsnosti Splitsko-dalmatinske županije za sudjelovanje u programu Čuvari baštine za školsku godinu 2023./2024. Predaje su snimili i transkribirali učenici 5. – 8. razreda Osnovne škole STUDENCI, a u istraživanju je sudjelovalo devet kazivača. Prikupljene su dvadeset i tri demonološke predaje koje karakteriziraju nadnaravne protagoniste i pojave, opisuju njihov izgled i ponašanje, susret ljudi s tim bićima i njihov utjecaj na život ljudi, bio on pozitivan ili negativan. Opisane su žanrovske karakteristike predaje i karakteristike demonoloških predaja. Objašnjena su sva bića koja se javljaju u predajama na temelju analize građe i studenačkih predaja. Nakon analize predaja, nalaze se zapisi tekstova predaja, a ispod tekstova navedeni su kazivači i vrijeme kazivanja. Opisana je kazivačka situacija. Prikazani su lokaliteti iz predaja i sve aktivnosti koje su učenici odradili tijekom provedbe projekta.
2. Određenje predaje
Podjela usmenih pripovjedačkih oblika na dvije glavne skupine – Märchen i Sage (bajka i predaja) – pripisuje se braći Grimm. U toj podjeli ističe se i njihova poznata rečenica: „Bajka je više poetična, a predaja više historična.“ (Bošković-Stulli 1975: 121).
U definiranju kategorije narodnih predaja autorica Maja Bošković-Stulli donosi pučke nazive predaja koji svjedoče o njihovoj istinitosti. „Ruski pučki a i naučni termin kojim se obilježuje skupina mitoloških (demonoloških) predaja glasi: byl', byval'ščina, bylička – pa se već tim nazivima posvjedočuje mišljenje da je ono što se kazuje zaista bilo, da je istinito. A njemački pučki naziv za predaje glasi istine ili stare istine (alte Wahrheiten).“ (Bošković Stulli 1975: 123).
Prema Maxu Lüthiu „tajanstvenost predaje navire u svijet ljudi iz mračnog i neistraženog prostora; (...) U svojoj sklonosti da se gane neuobičajenim, da bude tuđa prisnu svijetu, da dopusti provalu druge dimenzije u sebe, predaja je praoblik pjesništva. Susret s neuobičajenim elementarni je poticaj pripovijedanju. Pripovjedač predaje putuje u zemlje Posve Drugoga.“
U definiranju kategorije narodnih predaja autorica Maja Bošković-Stulli donosi pučke nazive predaja koji svjedoče o njihovoj istinitosti. „Ruski pučki a i naučni termin kojim se obilježuje skupina mitoloških (demonoloških) predaja glasi: byl', byval'ščina, bylička – pa se već tim nazivima posvjedočuje mišljenje da je ono što se kazuje zaista bilo, da je istinito. A njemački pučki naziv za predaje glasi istine ili stare istine (alte Wahrheiten).“ (Bošković Stulli 1975: 123).
Prema Maxu Lüthiu „tajanstvenost predaje navire u svijet ljudi iz mračnog i neistraženog prostora; (...) U svojoj sklonosti da se gane neuobičajenim, da bude tuđa prisnu svijetu, da dopusti provalu druge dimenzije u sebe, predaja je praoblik pjesništva. Susret s neuobičajenim elementarni je poticaj pripovijedanju. Pripovjedač predaje putuje u zemlje Posve Drugoga.“