ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΕΛΙΑΣ ΛΕΣΒΙΑΚΗ ΝΤΟΠΙΟΛΑΛΙΑ

Misc texture 2

νιρουλιά: είδος ελιάς συντηρημένης σε νερό ντικμέδες: μπολιασμένες ελιές ντικμελίκια: τα κτήματα

πέτρα: ο ελαιόμυλος πετράς: ο εργάτης που χειριζόταν τις μυλόπετρες πετρατζής: επέβλεπε τη λειτουργία του μύλου πισούρα: μεγάλο πέσιμο ελιών πιάτο: η λεκάνη (κάτω τμήμα) του πιεστηρίου πλάκα: το κεφαλάρι (άνω τμήμα) του πιεστηρίου πολύμ(ν)ια: μεταλλικές δεξαμενές μπροστά από τη βάση των πιεστηρίων πυρήνα: υποπροϊόν της συμπίεσης (πρώτη ύλη του πυρηνελαιουργείου), το οποίο, μετά από κατεργασία, παράγει πυρηνέλαιο, μπρούτο και πυρηνόξυλο (ξηρή πυρήνα)

ξιχαλακώνου: ανοίγω αυλάκι γύρω από την ελιά

βόλια: οι μυλόπετρες

Γ

γαβάτες: μεταλλικοί δίσκοι, τους οποίους μετέφερε ο γαβατατζής στα τραπέζια που βρίσκονταν μπροστά στα πιεστήρια γκαϊντερμάς ή κασντραμάς: μεταλλικό πιάτο γλυτώματα ή γλυτωθίκια: εορτασμοί που σηματοδοτούσαν το τέλος της συλλογής των ελιών γουμάρ(ι): φορτίο σε ζώο, αντιστοιχεί σε δυο σακιά ελιές

εξυδάτωση: μικρός κρουνός, από τον οποίο στράγγιζε το νερό που μαζευόταν στο κάτω μέρος της λάντζας

Δ

δαφνάδα: παραγωγή λαδιού από άγουρες ελιές δέμπλες ή (ν)τέμπλες: ξύλινες βέργες από καστανιά για τη συγκομιδή δέτης: εργάτης που γέμιζε με χαμούρι τα τσουπιά

θερμαστής: ο εργάτης που χειριζόταν τον ατμολέβητα θέρμισμα: η περίχυση των τσουπιών στην πρέσα με καυτό νερό θρούμπα: ελιά που ωριμάζει πάνω στο δέντρο

μαζεύτριγια: γυναίκα που μαζεύει ελιές μαζώχτρες: γυναίκες που μαζεύουν τις ελιές μανέλα: ξύλινο εργαλείο για την ευθυγράμμιση των τσουπιών κατά το στοίβαγμά τους στο πιεστήριο μαξούλι: η σοδειά μαξουλοχρουνιά: χρονιά με καλή εσοδεία ελαιοκάρπου μάστορας: ο χειριστής του πιεστηρίου μαστραπάς: δοχείο για τη μεταφορά και έκχυση νερού ή λαδιού

μηχανή: ελαιοτριβείο μόδ(ι): μέτρο μέτρησης ελαιοκάρπου, αντιστοιχεί σε 640 κιλά ελιές μούργα: κατακάθι ελιάς μπαγίρ: πλαγιά λόφου με βλάστηση, συνήθως με ελιές, κατηφορικό μέρος κτήματος σε βουνό μπάνουλες: πανιά που στρώνονται γύρω από τα ελαιόδεντρα για τη συλλογή του καρπού μπασάκ(ι): συλλογή των εναπομεινασών ελιών μπασακλαντίζου: μαζεύω τις ελιές που έχουν απομείνει κάτω από το δέντρο μπασκιά: πιεστήρια μπασκιτζής: ο εργάτης που δούλευε στο πιεστήριο μπατή: ο χώρος όπου αποθηκεύονταν οι ελιές μέχρι να αλεστούν μπουλιορίδες: μεταλλικά δοχεία λαδιού μπουρού: σειρήνα ελαιοτριβείου μύτη: ειδικός στην εκτίμηση της οξύτητας του ελαιολάδου, βάσει του αρώματος και της γεύσης του

φαγάδις: παραφυάδες που αδυνατίζουν τις ελιές φόρτωμα: η διαδικασία γεμίσματος και στοιβάγματος των τσουπιών στην πρέσα φουρτούμι: μάνικα για την περίχυση των τσουπιών με νερό

χαζανές: μικρό στρογγυλό δοχείο με δυο τρύπες από τη μία πλευρά. Στη μια τοποθετούνταν φυτίλι και στην άλλη λάδι, ώστε να διατηρείται η φλόγα χαμάληδες: κουβαλούσαν τα τσουβάλια με τις ελιές από τις αποθήκες του ελαιοτριβείου στο ζυγιστήριο και έκαναν όλες τις βαριές δουλειές χαμούρι: ελαιοπολτός χαμουριέρα: μεταλλική δεξαμενή μπροστά από τον μύλο, για τη συλλογή του ελαιοπολτού χέρες: πλεκτά γάντια με κομμένα δάχτυλα, που τα χρησιμοποιούσαν οι μαζώχτρες χολέθρα: ξύλινο χωνί από το οποίο έριχναν τις ελιές στον ελαιόμυλο

Πηγές: ΒΟΥΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΣΗΜΑΚΗΣ, ΑΣΩΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝΩΝ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2021. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΟΜΙΛΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, Οδηγός Μουσείου Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου, Ιούλιος 2008. ΡΑΛΛΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, &nbsp;ΛΕΞΙΚΟ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ ΠΟΙΚΙΛΙΑΣ, ΚΥΔΩΝΙΩΝ, ΜΟΣΧΟΝΗΣΙΩΝ &amp; ΒΟΡΕΙΟΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΛΕΣΒΟΥ, ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 2017. ΤΑΛΙΑΝΗΣ Δ., ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ Π., Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΙΟ 2001. <a href="https://www.vranasmuseum.gr/i-mpati-ke-to-mpaski-to-chamouri-ki-i-am/" style="color: rgb(255, 255, 255);">https://www.vranasmuseum.gr/i-mpati-ke-to-mpaski-to-chamouri-ki-i-am/</a>

καζάνι: ο ατμολέβητας καθρέφτης: η στρογγυλή πρόσοψη του ατμολέβητα καλαθάς: αυτός που αδειάζει τα καλάθια με τις ελιές κανταρτζής: μετρούσε και κατέγραφε την ποσότητα ελαιόκαρπου που επρόκειτο να αλεστεί καπυράδα: ψημένο ψωμί, περιχυμένο με φρέσκο ελαιόλαδο, σύνηθες κολατσιό των εργατών και των πελατών του ελαιοτριβείου

καρσινός: ο βοηθός του μάστορα του πιεστηρίου καφαλτί: κολατσιό των εργατών στα κτήματα κιαγιάς: επιστάτης στο μάζεμα των ελιών κισίμι: ετήσια μίσθωση του κτήματος με οικονομικό αντάλλαγμα κισιμιτζής: αυτός που ενοικιάζει κτήματα (κισίμια) για εκμετάλλευση κισίρα: χρόνος αφορίας, ιδιαίτερα για την ελαιοπαραγωγή κιούπι: πιθάρι κολοβή: ποικιλία ελαιόδεντρου κότσ(ι)νας: πυκνόφυλλη αγριελιά χτυπημένη από τον αέρα που χρησιμοποιείται για αμπασιές κούκουρα: οι πρώτες ελιές που πέφτουν από τα δέντρα γύρω στον Σεπτέμβριο κουντρούμπ(ι): πήλινο δοχείο για τη φύλαξη ελιών ή λαδοτυριού κουρούκι: πρώτο μάζεμα ελιών κρεβατές: μικροί ξύλινοι αργαλειοί για την ύφανση τσουπιών

Α

αγριλιά: άγρια ελιά αγριλίδια: κλαδιά στις ρίζες των ελαιόδεντρων αδραμυτιανή: ποικιλία ελαιόδεντρου αλαντούρα: ελιά που έχει πέσει από το δέντρο στις άκρες του χωραφιού αμούρη: το μείγμα νερού και ελαιολάδου που προέκυπτε μετά τη συμπίεση του ελαιοπολτού αμπουλάδα: νεόφυτο δενδρύλλιο άγριας ελιάς αξαγιά: η ποσότητα του ελαιολάδου που παρακρατούσε ο ιδιοκτήτης του ελαιοτριβείου από κάθε παραγωγό (100 δράμια ανά μόδι) αραμπατζήδες: μετέφεραν σε τσουβάλια τις ελιές από τα κτήματα των ελαιοπαραγωγών στο εργοστάσιο

ραβδιστής: αυτός που χτυπάει τις ελιές με ραβδί για τη συγκομιδή του καρπού ροπάδες: βρώσιμες ελιές

σαλβάρ(ι): είδος γυναικείας βράκας, παραδοσιακή ενδυμασία της Λέσβου σαμπουλχανάς: σαπωνοποιείο σαντζάκ(ι): άκρη χωραφιού, δύσκολη στο μάζεμα της ελιάς σαπουντζίδ(ι)κου: μαγαζί παραγωγής και πώλησης σαπουνιών σέτ(ι): ξερολιθιά σιγιρέδ(ι)κου: κυρίως για χωράφι με λίγη σοδειά ελαιοκάρπου στάματα: συμπιέσεις στήμη: η πίεση και η παραγωγή ατμού στον ατμολέβητα. Από την αγγλική λέξη steam, που σημαίνει ατμός

ταγαρέλαιο: λάδι που παρέμεινε στις υπόγειες δεξαμενές του ελαιοτριβείου (ταγάρια) κατά τη διαδικασία της εξυδάτωσης ταγάρια: υπόγειες δεξαμενές όπου μαζευόταν το ταγαρέλαιο ταϊφάς: ομάδα εργατών για την ελαιοκομιδή αποτελούμενη από μαζεύτρες, ραβδιστάδες και έναν επιστάτη τουλούμι: δερμάτινος ασκός τρούμπα: αντλία για τη λειτουργία του πιεστηρίου τσαμούρ(ι): πολτός ελιάς, πριν μπει στην πρέσα για την εξαγωγή λαδιού τσερνικοπέραμα: τύπος σκάφους τσιπιλίκ(ι): άγριο χόρτο, παραφυάδα στα ελαιόδεντρα τσιράκι: βοηθός πιεστηρίου τσ(ι)τώνου: δένω τα σακιά με τις ελιές χρησιμοποιώντας τσίτες τσουπιά: ελαιόπανα, τρίχινοι σάκοι με πυκνή ύφανση τσουρχανάδες: εργαστήρια κατασκευής τσουπιών

https://assets.api.bookcreator.com/templates/KY1KfU3rhaeUMj2N578q/assets/-NQUsyJznHWHOp2lFfU3.png?width=540&height=812

ΓΕΛ. ΠΑΜΦΙΛΩΝ 2023-24

λαβάλ: ειδικό φυγοκεντρικό μηχάνημα για το διαχωρισμό του λαδιού από το νερό. Πήρε το όνομά του από το όνομα του εφευρέτη του, Γκουστάφ ντε Λαβάλ λαγήνι: μεταλλικό δοχείο για τη μεταφορά του λαδιού, χωρητικότητας 6,45 οκάδων (= 8,26 κιλά) λαδίζου: έχω μεγάλη παραγωγή λαδιού λαδόξ(ι)νου: λάδι και ξύδι λαδολιά: ποικιλία ελαιόδεντρου λαδουπιρυχ(υ)μένους: περιχυμένος με λάδι λάντζες: δεξαμενές «ηρεμίας» για το διαχωρισμό του λαδιού από το νερό λιόσκουρδα: ελιές και σκόρδα λιοζούμ(ι): ζωμός λαδιού λιουκούκ(ου)τσου: κουκούτσι ελιάς λουσέρνα: λύχνος ελαίου

Name

Safari may block some audio or video from playing automatically and ‘read to me’ will skip these. You can configure this in Safari’s preferences.