ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΕΛΙΑΣ ΛΕΣΒΙΑΚΗ ΝΤΟΠΙΟΛΑΛΙΑ

αγριλιά: άγρια ελιά

αγριλίδια: κλαδιά στις ρίζες των ελαιόδεντρων

αδραμυτιανή: ποικιλία ελαιόδεντρου

αλαντούρα: ελιά που έχει πέσει από το δέντρο στις άκρες του χωραφιού

αμούρη: το μείγμα νερού και ελαιολάδου που προέκυπτε μετά τη συμπίεση του ελαιοπολτού

αμπουλάδα: νεόφυτο δενδρύλλιο άγριας ελιάς

αξαγιά: η ποσότητα του ελαιολάδου που παρακρατούσε ο ιδιοκτήτης του ελαιοτριβείου από κάθε παραγωγό (100 δράμια ανά μόδι)

αραμπατζήδες: μετέφεραν σε τσουβάλια τις ελιές από τα κτήματα των ελαιοπαραγωγών στο εργοστάσιο

βόλια: οι μυλόπετρες

γαβάτες: μεταλλικοί δίσκοι, τους οποίους μετέφερε ο γαβατατζής στα τραπέζια που βρίσκονταν μπροστά στα πιεστήρια

γκαϊντερμάς ή κασντραμάς: μεταλλικό πιάτο

γλυτώματα ή γλυτωθίκια: εορτασμοί που σηματοδοτούσαν το τέλος της συλλογής των ελιών

γουμάρ(ι): φορτίο σε ζώο, αντιστοιχεί σε δυο σακιά ελιές

δαφνάδα: παραγωγή λαδιού από άγουρες ελιές

δέμπλες ή (ν)τέμπλες: ξύλινες βέργες από καστανιά για τη συγκομιδή

δέτης: εργάτης που γέμιζε με χαμούρι τα τσουπιά

εξυδάτωση: μικρός κρουνός, από τον οποίο στράγγιζε το νερό που μαζευόταν στο κάτω μέρος της λάντζας

θερμαστής: ο εργάτης που χειριζόταν τον ατμολέβητα

θέρμισμα: η περίχυση των τσουπιών στην πρέσα με καυτό νερό

θρούμπα: ελιά που ωριμάζει πάνω στο δέντρο

καζάνι: ο ατμολέβητας

καθρέφτης: η στρογγυλή πρόσοψη του ατμολέβητα

καλαθάς: αυτός που αδειάζει τα καλάθια με τις ελιές

κανταρτζής: μετρούσε και κατέγραφε την ποσότητα ελαιόκαρπου που επρόκειτο να αλεστεί

καπυράδα: ψημένο ψωμί, περιχυμένο με φρέσκο ελαιόλαδο, σύνηθες κολατσιό των εργατών και των πελατών του ελαιοτριβείου

καρσινός: ο βοηθός του μάστορα του πιεστηρίου

καφαλτί: κολατσιό των εργατών στα κτήματα

κιαγιάς: επιστάτης στο μάζεμα των ελιών

κισίμι: ετήσια μίσθωση του κτήματος με οικονομικό αντάλλαγμα

κισιμιτζής: αυτός που ενοικιάζει κτήματα (κισίμια) για εκμετάλλευση

κισίρα: χρόνος αφορίας, ιδιαίτερα για την ελαιοπαραγωγή

κιούπι: πιθάρι

κολοβή: ποικιλία ελαιόδεντρου

κότσ(ι)νας: πυκνόφυλλη αγριελιά χτυπημένη από τον αέρα που χρησιμοποιείται για αμπασιές

κούκουρα: οι πρώτες ελιές που πέφτουν από τα δέντρα γύρω στον Σεπτέμβριο

κουντρούμπ(ι): πήλινο δοχείο για τη φύλαξη ελιών ή λαδοτυριού

κουρούκι: πρώτο μάζεμα ελιών

κρεβατές: μικροί ξύλινοι αργαλειοί για την ύφανση τσουπιών

λαβάλ: ειδικό φυγοκεντρικό μηχάνημα για το διαχωρισμό του λαδιού από το νερό. Πήρε το όνομά του από το όνομα του εφευρέτη του, Γκουστάφ ντε Λαβάλ

λαγήνι: μεταλλικό δοχείο για τη μεταφορά του λαδιού, χωρητικότητας 6,45 οκάδων (= 8,26 κιλά)

λαδίζου: έχω μεγάλη παραγωγή λαδιού

λαδόξ(ι)νου: λάδι και ξύδι

λαδολιά: ποικιλία ελαιόδεντρου

λαδουπιρυχ(υ)μένους: περιχυμένος με λάδι

λάντζες: δεξαμενές «ηρεμίας» για το διαχωρισμό του λαδιού από το νερό

λιόσκουρδα: ελιές και σκόρδα

λιοζούμ(ι): ζωμός λαδιού

λιουκούκ(ου)τσου: κουκούτσι ελιάς

λουσέρνα: λύχνος ελαίου

μαζεύτριγια: γυναίκα που μαζεύει ελιές

μαζώχτρες: γυναίκες που μαζεύουν τις ελιές

μανέλα: ξύλινο εργαλείο για την ευθυγράμμιση των τσουπιών κατά το στοίβαγμά τους στο πιεστήριο

μαξούλι: η σοδειά

μαξουλοχρουνιά: χρονιά με καλή εσοδεία ελαιοκάρπου

μάστορας: ο χειριστής του πιεστηρίου

μαστραπάς: δοχείο για τη μεταφορά και έκχυση νερού ή λαδιού

μηχανή: ελαιοτριβείο

μόδ(ι): μέτρο μέτρησης ελαιοκάρπου, αντιστοιχεί σε 640 κιλά ελιές

μούργα: κατακάθι ελιάς

μπαγίρ: πλαγιά λόφου με βλάστηση, συνήθως με ελιές, κατηφορικό μέρος κτήματος σε βουνό

μπάνουλες: πανιά που στρώνονται γύρω από τα ελαιόδεντρα για τη συλλογή του καρπού

μπασάκ(ι): συλλογή των εναπομεινασών ελιών

μπασακλαντίζου: μαζεύω τις ελιές που έχουν απομείνει κάτω από το δέντρο

μπασκιά: πιεστήρια

μπασκιτζής: ο εργάτης που δούλευε στο πιεστήριο

μπατή: ο χώρος όπου αποθηκεύονταν οι ελιές μέχρι να αλεστούν

μπουλιορίδες: μεταλλικά δοχεία λαδιού

μπουρού: σειρήνα ελαιοτριβείου

μύτη: ειδικός στην εκτίμηση της οξύτητας του ελαιολάδου, βάσει του αρώματος και της γεύσης του